Specustawa o pomocy obywatelom Ukrainy

Wg najnowszych danych Straży Granicznej liczba uchodźców wojennych z Ukrainy w Polsce sięgnęła już 1,2 mln osób. Sejm przyjął specustawę regulującą zasady zalegalizowania pobytu obywateli Ukrainy na terytorium RP, co umożliwi uchodźcom swobodny dostęp do rynku pracy i wsparcie finansowe. Ustawa przewiduje także zwolnienia podatkowe dla obywateli Ukrainy, w tym zwolnienie z podatku dochodowego i CIT. Projekt ma wejść w życie z mocą od 24.2.2022 r.

Tematyka: specustawa, pomoc, obywatele Ukrainy, uchodźcy, legalny pobyt, dostęp do rynku pracy, zwolnienia podatkowe, wsparcie finansowe, integracja społeczna, pomoc psychologiczna

Wg najnowszych danych Straży Granicznej liczba uchodźców wojennych z Ukrainy w Polsce sięgnęła już 1,2
mln osób. Zgodnie z prognozami ONZ po otwarciu korytarzy humanitarnych uciekających przed wojną może
być nawet 4 mln. Sejm przyjął specustawę, która określa zasady zalegalizowania pobytu obywateli Ukrainy
na terytorium RP.
• W środę wieczorem Sejm uchwalił ustawę, zapewniającą specjalne regulacje prawne uchodźcom wojennym
z Ukrainy;
• Za ustawą głosowało 439 posłów, 12 było przeciw, 3 wstrzymało się od głosu.
• Ustawa (druk nr 2069) reguluje zasady powierzania pracy obywatelom Ukrainy, przebywającym legalnie na
terenie RP;
• Rządowy projekt przewiduje formy finansowego wsparcia dla uchodźców oraz rozwiązania związane z ich
kształceniem i wychowaniem;
• Specustawa ma wejść w życie z dniem ogłoszenia, ale z mocą od 24.2.2022 r.
Legalny pobyt uchodźców na terenie RP
Warunkiem uznania legalności pobytu na terenie RP jest zarejestrowanie uchodźcy przez Straż Graniczną. Po
wypełnieniu tej formalności zyska on prawo do pobytu w Polsce na czas 18 miesięcy z możliwością przedłużenia.
Obywatele Ukrainy, którzy przebywali na terenie Polski przed wojną, także zyskają możliwość legalnego pobytu na
czas 18 miesięcy, licząc od 24.2.2022 r. Do określenia okresu pobytu uznawanego za legalny stosuje się art. 57 § 3
ustawy z 14.6.1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 735 ze zm.).
„Aby uporządkować sytuację i ułatwić życie naszym sąsiadom, którzy w wyniku tej tragicznej sytuacji w Ukrainie
znaleźli się w Polsce, każdy z nich otrzyma numer PESEL, by móc korzystać z szeregu usług publicznych w naszym
kraju” – poinformował szef MSWiA. Obywatele Ukrainy mogą składać wnioski o nadanie nru PESEL w urzędach
gminy. Dodatkowo w rejestrze pojawi się oznaczenie UKR, dotyczące specjalnego trybu jego nadania.
Otwarcie dostępu do rynku pracy
Uchodźcy, których pobyt na terenie RP został uznany za legalny, uzyskają swobodny dostęp do rynku pracy.
Pracodawca będzie jedynie zobowiązany do zgłoszenia pracownika w terminie 14 dni od dnia podjęcia pracy do
właściwego urzędu pracy. Może to zrobić za pomocą systemu teleinformatycznego, informując o powierzeniu
obowiązków zawodowych na czas 24 miesięcy. Niewypełnienie powyższego obowiązku uniemożliwi obywatelom
Ukrainy wykonywanie pracy bez zezwolenia na nią.
Należy podkreślić, że większość uchodźców stanowią kobiety i osoby starsze. Projekt ustawy przewiduje także
specjalne formy ich aktywizacji, przeznaczając środki na prace interwencyjne i roboty publiczne. Uchodźcy wojenni
otrzymają możliwość zarejestrowania się jako osoby bezrobotne lub poszukujące pracy. Gminy otrzymają dotacje
celowe, dzięki którym sfinansują jednorazowe świadczenia pieniężne w wysokości 500 zł dla osób samotnych lub
300 zł na osobę w rodzinie. Środki te uchodźcy będą mogli przeznaczyć na codzienne wydatki.
Uciekinierzy skorzystają z bezpłatnej pomocy psychologicznej. Będą mogli kontynuować studia na polskich
uczelniach i korzystać ze stypendiów socjalnych. Nauczyciele podejmą pracę bez niektórych wymaganych
kwalifikacji, a wykładowcy szkół wyższych – poza procedurą konkursową.
Ustawa przewiduje także wsparcie z zakresu:
• Rodzinnego kapitału opiekuńczego;
• Dofinansowania opłaty za pobyt w żłobku, u dziennego opiekuna lub w żłobku;
• Świadczenia wychowawczego;
• Świadczeń rodzinnych;
• Świadczenia dobry start.
Zwolnienia podatkowe

Jednym z ważnych założeń ustawy są zwolnienia podatkowe dla obywateli Ukrainy. Dotyczą one podatku od
darowizn oraz spadków. Zwolnienia obowiązują od 24.2.2022 r. do 30.6.2022 r.; nie są ograniczone kwotowo, nie
wymagają także wypełniania przez Ukraińców żadnych formalności w urzędach skarbowych.
Obywatele Ukrainy będą zwolnieni z podatku dochodowego. Nie zapłacą PIT od wsparcia związanego
z udostępnieniem mieszkania, opłacenia leczenia lub zakupu wyżywienia. Powyższe rozwiązanie obowiązuje od
24.2.2022 r. aż do 31.12.2022 r. Korzystne rozwiązania podatkowe dotyczą także osób i firm, które udzielają pomocy
uchodźcom. Zwolnienie z CIT i PIT obejmie te podmioty, które zapewniając obywatelom Ukrainy schronienie,
otrzymają środki pieniężne na każdą osobę. Takie wsparcie będzie wolne od podatku.
Z preferencyjnych rozwiązań skorzystają firmy, które niosą pomoc we współpracy z organizacjami pozarządowymi
lub samorządami. Wydatki na wsparcie będą mogły rozliczyć jako koszt podatku PIT lub CIT, w przedziale czasowym
od 24.2.2022 r. do 31.12.2022 r. Polacy, którzy przyjęli pod swoje dachy uchodźców, także będą mogli liczyć na
pomoc finansową państwa. Będzie ona wypłacana przez dwa miesiące w wysokości 40 zł na dzień, czyli około 1200
zł na miesiąc.
Specustawa reguluje najpilniejsze kwestie, związane z napływem uchodźców wojennych do Polski. Ich weryfikacja
pozwoli na wypracowanie kolejnych, już sektorowych. Należy jednak powtórzyć, że wojna w Ukrainie wiąże się
z przyjmowaniem głównie kobiet, dzieci i osób starszych. Jednocześnie wielu mężczyzn opuszcza tereny RP, by
zasilić szereg ukraińskiej armii. Taka migracja wymaga przyjęcia nowych rozwiązań i zapewnienia zatrudnienia
pracowników z innych krajów, szczególnie w sektorach budowlanym i transportowym.

Specustawa o pomocy obywatelom Ukrainy reguluje najpilniejsze kwestie związane z napływem uchodźców wojennych do Polski. Obywatele Ukrainy zyskują prawo do legalnego pobytu i pracy, a także korzystają z preferencyjnych rozwiązań podatkowych. Uchodźcy otrzymają wsparcie w postaci świadczeń pieniężnych, pomocy psychologicznej i możliwości kontynuowania nauki. Ustawa ma ułatwić życie uchodźcom i zapewnić im stabilizację w nowych warunkach.