Przetworzenie informacji publicznej

Tematyka: informacja publiczna, przetworzenie, dane publiczne, analizy, obliczenia, statystyki, ekspertyzy, NSA, skarga kasacyjna, wyrok WSA, Prezes Sądu Okręgowego, interes publiczny, publikacja naukowa

Na gruncie obowiązującego prawa informacja publiczna przetworzona nie posiada swojej definicji legalnej.
Można jednak wskazać, że charakter taki mogą mieć dane publiczne, które co do zasady wymagają
dokonania stosownych analiz, obliczeń, zestawień statystycznych i ekspertyz, połączonych
z zaangażowaniem w ich pozyskanie określonych środków osobowych i finansowych organu, innych niż te
wykorzystywane w jego bieżącej działalności.
Stan faktyczny
NSA rozpoznał skargę kasacyjną od wyroku WSA w Lublinie z 2.10.2018 r., II SA/Lu 657/18,
, w sprawie ze
skargi na decyzję Prezesa Sądu Okręgowego w przedmiocie udostępnienia informacji publicznej. NSA oddalił skargę
kasacyjną. Stan faktyczny sprawy przedstawiał się następująco: pismem z 23.3.2018 r. skarżąca wystąpiła
z wnioskiem o udostępnienie informacji publicznej, dotyczącej lat 2016-2017 oraz okresu od stycznia do lutego 2018
r. w zakresie następujących sądowych danych statystycznych:
• liczby spraw o ustalenie obowiązku alimentacyjnego rozpoznanych w Sądzie Rejonowym (...);
• liczby spraw, w których po raz pierwszy zasądzono alimenty;
• liczby spraw, w których podwyższono oraz obniżono alimenty (dane zsumowane – „zmiana orzeczeń w zakresie
alimentów”).
Wnioskodawczyni uzyskała w tej części od Prezesa Sądu Rejonowego (...) informację publiczną. W pozostałym
zakresie ww. wniosek dotyczył następujących informacji:
1. Jaka była średnia kwota dochodzonych alimentów na jednego uprawnionego;
2. Jaka była średnia kwota zasądzonych alimentów na jednego uprawnionego;
3. Jaka była najwyższa kwota dochodzonych alimentów na jednego uprawnionego;
4. Jaka była najwyższa kwota zasądzonych alimentów na jednego uprawnionego;
5. Jaka była najniższa kwota zasądzonych alimentów na jednego uprawnionego;
6. Ile wyroków z najwyższą kwotą dochodzoną zostało wydanych z uwzględnieniem tej kwoty w całości;
7. Ile wyroków zostało wydanych z obniżeniem maksymalnej kwoty dochodzonych alimentów oraz wskazanie do
jakiej kwoty;
8. Ile wyroków zasądzających alimenty zostało zaskarżonych do sądu wyższej instancji;
9. Ile wyroków zostało zmienionych w wyniku zaskarżenia, w tym przez podwyższenie zasądzonych alimentów, i do
jakiej najwyższej kwoty, jak również przez obniżenie zasądzonych alimentów z jakiej kwoty do jakiej kwoty;
10. Przesłanie zanonimizowanych uzasadnień wyroków, w których alimenty zostały ustalone na kwotę 1000 zł
i więcej na jednego uprawnionego we wskazanym okresie.
Prezes Sądu Rejonowego wydał decyzję, w której odmówił wnioskodawczyni udostępnienia informacji publicznej
w powyższym zakresie. Wskazał, że nie ma obowiązku prowadzenia oddzielnej ewidencji, rejestru, czy też statystyk
w zakresie informacji objętych wnioskiem. Pozyskanie zatem informacji żądanych we wniosku rodzi konieczność
dokonania odrębnego przeglądu każdej sprawy, prowadzonej w Wydziale Rodzinnym i Nieletnich. Również system
biurowości elektronicznej nie jest dostosowany do wygenerowania takich zestawień spraw. Żądanych danych nie ma
więc ani w sprawozdaniach statystycznych, ani nie można ich wygenerować z systemu informatycznego „Currenda”,
a ustalenie ich wymagałoby wejrzenia w każde akta i przygotowanie zestawień pod kątem złożonego wniosku.
Również przygotowanie zanonimizowanych uzasadnień wyroków, w których alimenty zostały ustalone na kwotę 1000
zł i więcej na jednego uprawnionego wymaga ustalenie sygnatur takich spraw poprzez wgląd w każdą sprawę
z repertorium „RC”, w której sporządzono uzasadnienie orzeczenia, gdyż danych takich nie ma możliwości
wygenerowania z systemu elektronicznego. Dla uwzględnienia wniosku konieczne byłoby dopiero sporządzenie
takich informacji poprzez ich zredagowanie. Po rozpoznaniu odwołania Prezes Sądu Okręgowego uznał, że zarzuty

są nieuzasadnione i utrzymał w mocy zaskarżone rozstrzygnięcie. Wnioskodawczyni zaskarżyła rozstrzygnięcie do
WSA, a później do NSA.
Stanowisko NSA
Odnosząc się do zarzutu naruszenia przepisów prawa materialnego, tj. art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy z 6.9.2001 r.
o dostępie do informacji publicznej (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 2176 ze zm.; dalej: DostInfPubU) w zw. z art. 2 ust. 1, art.
1 ust. 1 oraz art. 6 ust. 1 pkt 4 lit. a DostInfPubU NSA wskazał, że zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 1 DostInfPubU,
stanowiącym materialnoprawną podstawę zaskarżonej decyzji, prawo do informacji publicznej obejmuje uprawnienia
do jej uzyskania, w tym także w takim zakresie, w jakim jest to szczególnie istotne dla interesu publicznego. Zgodnie
z językową definicją „przetworzenie” oznacza przekształcenie czegoś twórczo i przeobrażenie. W potocznym
rozumieniu przetworzenie oznacza zatem stworzenie czegoś nowego z już istniejących elementów.
Za językowym znaczeniem przetworzenia podąża orzecznictwo NSA. Przyjmuje się w nim, że na gruncie
obowiązującego prawa informacja publiczna przetworzona nie posiada swojej definicji legalnej. Można jednak
wskazać, że charakter taki mogą mieć dane publiczne, które co do zasady wymagają dokonania stosownych analiz,
obliczeń, zestawień statystycznych i ekspertyz, połączonych z zaangażowaniem w ich pozyskanie określonych
środków osobowych i finansowych organu, innych niż te wykorzystywane w bieżącej działalności. Oznacza to zatem
podjęcie przez podmiot zobowiązany do udostępnienia informacji działania o charakterze intelektualnym
w odniesieniu do zbioru informacji, który jest w jego posiadaniu, i nadania skutkom tego działania cech nowej
informacji. Uzyskanie żądanych przez wnioskodawcę informacji wiązać się zatem musi z potrzebą ich
odpowiedniego przetworzenia, co nie zawsze należy utożsamiać z wytworzeniem rodzajowo nowej
informacji. Przetworzenie może bowiem polegać np. na wydobyciu z posiadanych przez organ zbiorów dokumentów
(które to zbiory mogą być prowadzone w sposób uniemożliwiający proste udostępnienie gromadzonych w nich
danych) poszczególnych informacji cząstkowych i odpowiednim ich przygotowaniu na potrzeby wnioskodawcy. Tym
samym również suma informacji prostych, w zależności od wiążącej się z ich pozyskaniem wysokości nakładów, jakie
musi ponieść organ (czasochłonności, liczby zaangażowanych pracowników) może być traktowana jako informacja
przetworzona.
TK w wyroku 18.12.2018 r., SK 27/14,
podniósł, że: „proces powstawania tej informacji skupia podmiot
zobowiązany do udzielenia informacji publicznej na jej wytworzeniu dla wnioskodawcy, odrywając go od przypisanych
mu kompetencji i zadań, toteż ustawodawca zdecydował, że proces wytworzenia nowej informacji na podstawie
posiadanych dokumentów obwarowany będzie koniecznością wykazania, że jej udostępnienie jest szczególnie
istotne dla interesu publicznego”. W istocie zatem przetworzenie w rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt 1 DostInfPubU
polega na stworzeniu nowej informacji z już istniejących. Powstaje zatem zupełnie nowa jakość, co dotyczy
również zebrania wielu informacji prostych, ponieważ nakład pracy przy ich zebraniu powoduje, że wykracza ono
poza zwykłą działalność podmiotu zobowiązanego, co z kolei powoduje, że stworzony zostaje nowy zbiór,
charakteryzujący się w istocie cechami nieistniejącymi w chwili złożenia wniosku.
NSA wskazał, że wbrew zarzutom skargi kasacyjnej nie można przyjąć, że z informacją przetworzoną mamy do
czynienia tylko wtedy, gdy nowe dane są tworzone niejako „od zera”, bez wykorzystania informacji znajdujących się
w posiadaniu podmiotu zobowiązanego. WSA słusznie zauważył, że skarżąca kasacyjnie w istocie zażądała dostępu
do informacji przetworzonej.
Interes publiczny w uzyskaniu informacji
Nieuzasadniony było również zarzut naruszenia art. 3 ust. 1 pkt 1, art. 6 ust. 1 pkt 4 lit. a i ust. 2 i art. 4 ust. 1
DostInfPubU. Wbrew zarzutom skargi kasacyjnej nie można uznać, że skarżąca kasacyjnie wykazała, iż uzyskanie
żądanych we wniosku informacji jest szczególnie istotne dla interesu publicznego. Skutecznym uzasadnieniem tej
przesłanki nie może być wykorzystanie uzyskanych informacji do publikacji popularnonaukowej, która
wyjaśni przesłanki, jakimi kieruje się sąd przy wysokości zasądzonych alimentów. Oczywiście taka publikacja
posiadałaby walor społecznie użyteczny, niemniej jednak nie sposób dostrzec, że jej powstanie jest przede
wszystkim w interesie skarżącej kasacyjnie, która chce zbadać określony wycinek funkcjonowania sądów i na tej
podstawie opublikować pod własnym nazwiskiem artykuł. W tym zakresie nie możne ona jednak angażować sił
i środków administracji sądowej, koniecznych dla bieżącego działania sądu, lecz powinna wykonać to zadanie
samodzielnie. Kobieta działa na rzecz swojego dorobku naukowego, a więc w zbieraniu potrzebnych materiałów nie
powinni jej zastępować sędziowie lub pracownicy sekretariatów. Skarżąca kasacyjnie może bowiem sama na
podstawie art. 525 ustawy z 17.11.1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1805 ze zm.) lub
§ 133 ust. 11 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 18.6.2019 r. Regulamin urzędowania sądów powszechnych
(t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 2046) wystąpić do Prezesa Sądu Rejonowego o udostępnienie potrzebnych jej akt i na ich
podstawie dokonać badań potrzebnych do opublikowania tekstu.

Komentarz
Omawiane orzeczenie po raz kolejny podejmuje kwestię ustalenia czym jest przetworzenie informacji publicznej.

Wbrew pozorom nie jest to proste zadanie, a do każdego przypadku (wniosku) należy podejść indywidualnie.
Z przetworzeniem informacji będziemy mieć do czynienia wówczas, gdy konieczne będzie wytworzenie nowej
jakościowo informacji przy merytorycznym zaangażowaniu osoby, która ją przygotowuje. Gdy chodzi z kolei
o wykazanie szczególnie istotnego interesu publicznego w pozyskaniu informacji publicznej, to nie może on opierać
się na zaspokojeniu własnych potrzeb wnioskodawcy, np. naukowych – nawet gdyby publikacja naukowa była
powszechnie dostępna. Tworzenie dorobku naukowego to interes własny.

Wyrok NSA z 26.1.2022 r., III OSK 1034/21,

Komentarz: Omawiane orzeczenie po raz kolejny podejmuje kwestię ustalenia, czym jest przetworzenie informacji publicznej. Wbrew pozorom nie jest to proste zadanie, a do każdego przypadku (wniosku) należy podejść indywidualnie. Z przetworzeniem informacji będziemy mieć do czynienia wówczas, gdy konieczne będzie wytworzenie nowej jakościowo informacji przy merytorycznym zaangażowaniu osoby, która ją przygotowuje. Gdy chodzi z kolei o wykazanie szczególnie istotnego interesu publicznego w pozyskaniu informacji publicznej, to nie może on opierać się na zaspokojeniu własnych potrzeb wnioskodawcy, np. naukowych – nawet gdyby publikacja naukowa była powszechnie dostępna. Tworzenie dorobku naukowego to interes własny.