Przesłanki wydania decyzji o skreśleniu z listy studentów
Decyzja o skreśleniu studenta z listy studentów wymaga kompleksowego rozważenia okoliczności faktycznych oraz uwzględnienia interesu społecznego i studenta. Artykuł analizuje stan faktyczny i stanowisko WSA w Lublinie dotyczące skargi studentki na decyzję Rektora Uniwersytetu. Omawia także przesłanki oraz konsekwencje decyzji o skreśleniu z listy studentów.
Tematyka: decyzja o skreśleniu z listy studentów, interes społeczny, słuszny interes studenta, WSA Lublin, uzasadnienie decyzji, postępowanie administracyjne
Decyzja o skreśleniu studenta z listy studentów wymaga kompleksowego rozważenia okoliczności faktycznych oraz uwzględnienia interesu społecznego i studenta. Artykuł analizuje stan faktyczny i stanowisko WSA w Lublinie dotyczące skargi studentki na decyzję Rektora Uniwersytetu. Omawia także przesłanki oraz konsekwencje decyzji o skreśleniu z listy studentów.
W przypadku decyzji wydanej na podstawie art. 108 ust. 2 PrSzkolWyżN organ uczelni może, ale nie musi skreślić studenta z listy studentów. Wybór sposobu rozstrzygnięcia sprawy nie może być jednak arbitralny - powinien wynikać z kompleksowego rozważenia wszystkich okoliczności faktycznych, a zwłaszcza wyważenia interesu społecznego i słusznego interesu studenta. Stan faktyczny WSA w Lublinie rozpoznał sprawę ze skargi studentki na decyzję Rektora Uniwersytetu w przedmiocie skreślenia z listy studentów. Uchylił zaskarżoną decyzję, którą skreślono Skarżącą z listy studentów studiów stacjonarnych pierwszego stopnia na kierunku zarządzanie i inżynieria produkcji. Jako podstawę rozstrzygnięcia przytoczono art. 108 ust. 2 pkt 3 ustawy z 20.7.2018 r. Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 574; dalej: PrSzkolWyżN), art. 104 i 107 ustawy z 14.6.1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 735; dalej: KPA) oraz zapisy Regulaminu Studiów Uniwersytetu. W uzasadnieniu decyzji wskazano: „Z uwagi na brak zaliczenia semestru 1. w roku akademickim 2020/2021 do (...).02.2021 r. należało (…) skreślić z listy studentów kierunku zarządzanie i inżynieria produkcji”. W skardze na ww. decyzję Skarżąca zarzuciła naruszenie prawa materialnego przez jego niewłaściwe zastosowanie i nieprawidłową wykładnię, a nadto naruszenie przepisów postępowania. W odpowiedzi na skargę Rektor Uniwersytetu wniósł o jej oddalenie, podtrzymując argumentację zawartą w zaskarżonej decyzji. Ponadto szczegółowo wyjaśniono motywy (17 stron uzasadnienia) wydania decyzji o skreśleniu Skarżącej z listy studentów. Stanowisko WSA WSA uznał, że skarga zasługiwała na uwzględnienie. W pierwsze kolejności Sąd zauważył, że pismo procesowe, jakim jest odpowiedź na skargę, nie może zastąpić czy też uzupełnić uzasadnienia decyzji. Jedynie uzasadnienie decyzji ostatecznej stanowi wyłączną podstawę oceny jej zgodności z prawem. Zdaniem organu przytoczenie okoliczności uzasadniających wydanie rozstrzygnięcia o skreśleniu Skarżącej z listy studentów dopiero w odpowiedzi na skargę pozbawiło stronę możliwości odniesienia się do nich w toku postępowania administracyjnego. WSA wskazał, że sąd administracyjny nie jest kolejnym organem administracji publicznej, uprawnionym do merytorycznego badania i rozstrzygania sprawy. To na organie spoczywała powinność wykazania w postępowaniu administracyjnym, że wobec Skarżącej należało wydać decyzję o skreśleniu z listy studentów. Sąd wskazał, że zgodnie z art. 108 PrSzkolWyżN: 1. Studenta skreśla się z listy studentów w przypadku: 1. niepodjęcia studiów; 2. rezygnacji ze studiów; 3. niezłożenia w terminie pracy dyplomowej lub egzaminu dyplomowego; 4. ukarania karą dyscyplinarną wydalenia z uczelni. 2. Student może być skreślony z listy studentów w przypadku: 1. stwierdzenia braku udziału w obowiązkowych zajęciach; 2. stwierdzenia braku postępów w nauce; 3. nieuzyskania zaliczenia semestru lub roku w określonym terminie; 4. niewniesienia opłat związanych z odbywaniem studiów. 3. Skreślenie z listy studentów następuje w drodze decyzji administracyjnej. Decyzja o skreśleniu z listy studentów Decyzja o skreśleniu studenta z listy studentów jest indywidualnym aktem administracyjnym. Ustawodawca nie wyłączył tu stosowania przepisów KPA, tak jak uczynił to w innych sprawach (art. 48 PrSzkolWyżN). Analiza regulacji zawartej w art. 108 PrSzkolWyżN nie pozostawia żadnych wątpliwości, że wystąpienie jednej z przesłanek, wymienionych w art. 108 ust. 1 PrSzkolWyżN, oznacza dla organu decyzyjnego obowiązek wydania rozstrzygnięcia o skreśleniu z listy studentów (decyzja związana). Z kolei stwierdzenie zaistnienia którejś z przesłanek określonych w art. 108 ust. 2 PrSzkolWyżN stanowi podstawę do wydania decyzji uznaniowej. Uznanie administracyjne wiąże się z przyznaniem organowi administracji publicznej luzu decyzyjnego, polegającego na możliwości wyboru sposobu rozstrzygnięcia indywidualnej sprawy administracyjnej. Działanie organu musi się jednak mieścić w granicach zakreślonych przez art. 7 KPA. Organ powinien dążyć do wyjaśnienia prawdy obiektywnej, zaś sprawę załatwić z uwzględnieniem interesu społecznego i słusznego interesu strony. Ocena, czy przy podejmowaniu tego rodzaju decyzji doszło do przekroczenia granic uznania administracyjnego, wymaga ustalenia właściwych proporcji pomiędzy kryterium interesu społecznego a słusznym interesem strony. Należy wskazać, że zarówno pojęcie interesu społecznego, jak i słusznego interesu strony nie zostały ustawowo zdefiniowane, co powoduje, że odpowiednią treść nadaje im organ orzekający. Z reguły interes indywidualny nie pokrywa się z interesem społecznym. Ustawodawca w art. 7 KPA nie określił ani hierarchii tych wartości, ani też zasad rozstrzygania kolizji pomiędzy interesem społecznym i słusznym interesem strony. W judykaturze przyjmuje się, że decyzja uznaniowa pozostaje pod kontrolą sądu, jednak zakres tej kontroli jest ograniczony. Kontrola sądowa sprowadza się do zbadania, czy zaskarżona decyzja nie nosi cech dowolności, tj. czy organ wybrał prawnie dopuszczalny sposób rozstrzygnięcia, oraz czy dokonał tego po rozważeniu okoliczności istotnych dla sprawy. W orzecznictwie oraz w literaturze przedmiotu istnieje zgodność co do tego, że decyzje wydawane na podstawie art. 108 ust. 2 PrSzkolWyżN oparte są na uznaniu administracyjnym. W przypadku decyzji wydanej na podstawie art. 108 ust. 2 PrSzkolWyżN organ uczelni może więc, lecz nie musi, skreślić studenta z listy studentów. Wybór sposobu rozstrzygnięcia nie może być jednak arbitralny, ale powinien wynikać z kompleksowego rozważenia wszystkich okoliczności faktycznych, a zwłaszcza wyważenia interesu społecznego i słusznego interesu studenta. Prawidłowe rozstrzygnięcie indywidualnej sprawy administracyjnej, wiążące się z właściwym zastosowaniem odpowiedniego przepisu prawa materialnego uzależnione jest od uprzedniego, wszechstronnego wyjaśnienia sprawy, zebrania dowodów i ich oceny, zgodnie z regułami KPA. Przepisy zamieszczone w art. 7, art. 8, art. 77 § 1 i art. 80 KPA nakazują organom administracji publicznej ustalenie istotnych w sprawie kwestii po wyczerpującym zebraniu, rozpatrzeniu i ocenie całego materiału dowodowego oraz kierowanie się przy tym zasadą prowadzenia postępowania w sposób budzący zaufanie jego uczestników do władzy publicznej. Zmaterializowanie tych reguł powinno znaleźć odzwierciedlenie w uzasadnieniu decyzji, sporządzonej w myśl art. 107 § 3 KPA. Dopiero zadośćuczynienie nakazom wynikającym z przytoczonych regulacji procesowych umożliwia prawidłową subsumcję normy materialnoprawnej (w niniejszej sprawie zawartej w art. 108 ust. 2 pkt 3 PrSzkolWyżN). Analiza akt administracyjnych oraz uzasadnienia zaskarżonej decyzji doprowadziła do wniosku, że została ona wydana z naruszeniem wskazanych przepisów postępowania, co z kolei pociągnęło za sobą nieprawidłowe zastosowanie art. 108 ust. 2 pkt 3 PrSzkolWyżN. Jednozdaniowe uzasadnienie nie czyni bowiem zadość wymienionym wyżej standardom. Jak już wcześniej wskazano wywody i rozważania organu, zawarte w odpowiedzi na skargę, nie mogą sanować zaskarżonej decyzji. Komentarz Omawiane orzeczenie wskazuje na bardzo ważną rolę uzasadniania decyzji w procedurze administracyjną - zwłaszcza tej o charakterze uznaniowym. Z uzasadnienia decyzji, które jest ściśle związane z samą sentencją decyzji, powinny wynikać wszystkie okoliczności, które stanowiły podstawę do określenia jej treści. Takiego wymogu nie spełnia jednozdaniowe uzasadnienie. Ponadto WSA w Lublinie wskazał na jeszcze jedną ważną kwestię: organ nie może uzasadniać motywów swojego działania w odpowiedzi na skargę. Takie działanie powoduje bowiem, że Skarżący dopiero na etapie sądowym sprawy poznaje motywy rozstrzygnięcia. Wbrew pozorom ww. sytuacje, tj. jednozdaniowe uzasadnienia decyzji w sprawach studentów lub pozorne uzasadnienia innych decyzji występują w praktyce dosyć często. Wyrok WSA w Lublinie z 27.1.2022 r., III SA/Lu 299/21,
Omawiane orzeczenie podkreśla istotną rolę uzasadnienia decyzji administracyjnej, szczególnie w przypadku decyzji uznaniowych. Wskazuje również na konieczność pełnego uzasadnienia decyzji bez jednozdaniowych motywacji oraz na zakaz uzasadniania decyzji dopiero na etapie skargi. Wyrok WSA w Lublinie z 27.1.2022 r. III SA/Lu 299/21 stanowi istotne wyjaśnienie tej kwestii.