Termin przedawnienia kary z tytułu nielegalnego użytkowania obiektu budowlanego
3-letni termin przedawnienia kary z tytułu nielegalnego użytkowania obiektu budowlanego powinien być liczony od końca roku kalendarzowego, w którym przystąpiono do użytkowania tego obiektu z naruszeniem art. 54 albo art. 55 PrBud. W publikacji omawiane są szczegółowo postępowanie administracyjne oraz stanowiska Sądu I instancji i NSA w kontekście terminu przedawnienia w przypadku nielegalnego użytkowania obiektu budowlanego.
Tematyka: termin przedawnienia, nielegalne użytkowanie, obiekt budowlany, art. 54 PrBud, art. 55 PrBud, postępowanie administracyjne, Sąd I instancji, NSA, wyrok, II OSK 536/21
3-letni termin przedawnienia kary z tytułu nielegalnego użytkowania obiektu budowlanego powinien być liczony od końca roku kalendarzowego, w którym przystąpiono do użytkowania tego obiektu z naruszeniem art. 54 albo art. 55 PrBud. W publikacji omawiane są szczegółowo postępowanie administracyjne oraz stanowiska Sądu I instancji i NSA w kontekście terminu przedawnienia w przypadku nielegalnego użytkowania obiektu budowlanego.
3-letni termin przedawnienia kary z tytułu nielegalnego użytkowania obiektu budowlanego powinien być liczony od końca roku kalendarzowego, w którym przystąpiono do użytkowania tego obiektu z naruszeniem art. 54 albo art. 55 PrBud. Postępowanie administracyjne W 2015 r. Starosta W. zatwierdził projekt budowlany i udzielił Gminie W. pozwolenia na budowę masztu telekomunikacyjnego dla anten Internetu szerokopasmowego, a w 2016 r. wydał pozwolenie na użytkowanie obiektu. Po piśmie Prokuratury Organ nadzoru budowlanego stwierdził jednak, że do użytkowania masztu przystąpiono ponad pół roku wcześniej, z naruszeniem art. 55 ustawy z 7.7.1994 r. Prawo budowlane (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 2351; dalej: PrBud) i wymierzył inwestorowi karę w wysokości 50 tys. zł. Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego utrzymał w mocy zaskarżone rozstrzygnięcie. Gmina W. nie zaprzeczała, że użytkowanie masztu rozpoczęto przed wydaniem pozwolenia, twierdziła jednak, iż doszło do przedawnienia karalności. Organ uznał, że odpowiednie stosowanie art. 68 § 1 i 2 ustawy z 29.8.1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1540; dalej: OrdPU) wymaga ustalenia, czy inwestor złożył zawiadomienie lub wniosek o udzielenie pozwolenia na użytkowanie obiektu budowlanego. Ponieważ Gmina W. złożyła wniosek o udzielenie pozwolenia na użytkowanie, należało zastosować termin 3-letni, liczony od złożenia przez inwestora wniosku, który w ocenie Organu nie upłynął w chwili doręczenia inwestorowi postanowienia Organu I instancji. Stanowisko Sądu I instancji WSA oddalił skargę Gminy W. W uzasadnieniu wyroku wskazał na rozbieżności w orzecznictwie co do długości terminu przedawnienia i dat zdarzeń, od zaistnienia których należy je liczyć. Sąd podzielił linię orzeczniczą: odpowiednie stosowanie przepisów OrdPU do kary z tytułu nielegalnego użytkowania obiektu budowlanego wymaga rozróżnienia 3-letniego i 5-letniego okresu przedawnienia. Pierwszy z nich biegnie od chwili złożenia przez inwestora zawiadomienia lub wniosku o udzielenie pozwolenia na użytkowanie obiektu budowlanego. Drugi termin ma zastosowanie w sytuacji, gdy inwestor nie złożył zawiadomienia lub wniosku o udzielenie pozwolenia na użytkowanie obiektu. W takim przypadku 5-letni termin do wymierzenia kary będzie biegł od stwierdzenia naruszenia prawa, tj. faktu rozpoczęcia użytkowania obiektu bez wymaganego pozwolenia, a jego przerwanie nastąpi wraz z doręczeniem postanowienia wymierzającego karę. W uzasadnieniu wyroku wskazano, że w rozpoznawanej sprawie termin przedawnienia należy liczyć od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło zdarzenie powodujące konieczność naliczenia kary, czyli złożenie wniosku o udzielenie pozwolenia na użytkowanie inwestycji. W rezultacie Sąd stwierdził, że wydanie i doręczenie Gminie W. postanowienia Organu I instancji nastąpiło w ostatnim dniu biegu terminu przedawnienia. NSA: Początek terminu przedawnienia biegnie od nielegalnego przystąpienia do użytkowania obiektu budowlanego NSA uchylił zaskarżony wyrok oraz postanowienia organów obu instancji. Istota sporu sprowadzała się do określenia momentu początku biegu 3-letniego terminu przedawnienia, określonego w art. 68 § 1 OrdPU. Czy ma on się rozpocząć z końcem roku kalendarzowego, w którym przystąpiono do użytkowania obiektu budowlanego z naruszeniem art. 54 PrBud albo art. 55 PrBud, czy też z końcem roku kalendarzowego, w którym inwestor zawiadomił o zakończeniu budowy albo złożył wniosek o udzielenie pozwolenia na użytkowanie obiektu budowlanego. Z art. 68 § 1 OrdPU wynika, że 3-letni termin przedawnienia biegnie od końca roku kalendarzowego, w którym powstał obowiązek podatkowy. Zgodnie zaś z art. 4 OrdPU obowiązkiem podatkowym jest wynikająca z ustaw podatkowych nieskonkretyzowana powinność przymusowego świadczenia pieniężnego w związku z zaistnieniem zdarzenia określonego w tych ustawach. W ocenie NSA, stosując art. 68 § 1 OrdPU do kary z tytułu nielegalnego użytkowania obiektu budowlanego, należy określić, co w przypadku tej kary bardziej odpowiada powstaniu obowiązku podatkowego. Kara z tytułu nielegalnego użytkowania obiektu budowlanego jest ustalana postanowieniem organu administracji i zależy od konkretnego zdarzenia, czyli od przystąpienia do użytkowania obiektu budowlanego przed dokonaniem czynności w postaci zawiadomienia o zakończeniu budowy, albo przed uzyskaniem pozwolenia na użytkowanie. Natomiast samo zawiadomienie o zakończeniu budowy i wniosek o udzielenie pozwolenia na użytkowanie obiektu budowlanego nie mają żadnego znaczenia dla ewentualnego powstania obowiązku zapłaty tej kary. W konsekwencji powstaniu obowiązku podatkowego powinno odpowiadać przystąpienie do użytkowania obiektu budowlanego z naruszeniem art. 54 PrBud albo art. 55 PrBud, z uwzględnieniem definicji ustalonej w art. 4 OrdPU, przy odpowiednim stosowaniu art. 68 § 1 OrdPU do kary z tytułu nielegalnego użytkowania obiektu budowlanego. W ocenie NSA nie ma racjonalnych powodów, uwzględniających interes organów administracji, aby przedłużać 3- letni termin przedawnienia wymierzenia kary przez odmienną wykładnię odpowiednio stosowanego art. 68 § 1 OrdPU, w zakresie określenia zdarzenia, według którego ustala się początek biegu tego terminu. Więcej argumentów przemawia za uwzględnieniem funkcji przedawnienia, polegającej na zabezpieczeniu interesów inwestora, który może zasadnie oczekiwać, że po upływie określonego czasu od konkretnego zdarzenia organy administracji nie będą podejmować czynności związanych z tym zdarzeniem. Przy rozstrzyganiu tej sprawy należy uwzględnić, że inwestor, stosownie do art. 41 ust. 4 PrBud, zawiadomił Organ I instancji o zamierzonym terminie rozpoczęcia robót budowlanych, zaś przystąpienie do użytkowania infrastruktury, której częścią był maszt, był faktem powszechnie znanym, również organowi. Pomimo tego Organ I instancji po otrzymaniu wniosku o udzielenie pozwolenia na użytkowanie obiektu budowlanego nie podjął żadnych działań w celu wymierzenia kary z tytułu nielegalnego użytkowania masztu, lecz udzielił wnioskowanego pozwolenia. W rezultacie Gmina W. miała podstawy do przyjęcia, że roboty budowlane zostały w całości wykonane zgodnie z prawem. W uzasadnieniu wyroku podkreślono też, że postępowanie w sprawie wymierzenia kary zostało wszczęte dopiero po otrzymaniu pisma z Prokuratury Okręgowej, przy czym pismo to nie dotyczyło przystąpienia do użytkowania obiektu budowlanego z naruszeniem prawa. W konsekwencji NSA stwierdził, że Organ administracji nie był uprawniony do wydania postanowienia o wymierzeniu skarżącej kary z uwagi na upływ terminu przedawnienia. Wyrok NSA z 8.12.2021 r., II OSK 536/21,
NSA stwierdził, że Organ administracji nie był uprawniony do wydania postanowienia o wymierzeniu kary z uwagi na upływ terminu przedawnienia. Cała sprawa dotyczyła momentu początku biegu 3-letniego terminu przedawnienia kary z tytułu nielegalnego użytkowania obiektu budowlanego, a NSA uchylił zaskarżony wyrok oraz postanowienia organów obu instancji. Wyrok NSA z 8.12.2021 r., II OSK 536/21, zakończył dyskusję na temat terminu przedawnienia w omawianym przypadku.