Zasady postępowania nostryfikacyjnego dyplomu
Brak zatrudnionych na uczelni naukowców specjalizujących się w danej dziedzinie nie powinien być przeszkodą dla nostryfikacji dyplomu. W sprawie analizowano brak kompetentnych recenzentów oraz brak możliwości rzetelnej oceny dokumentacji skarżącego. Skarżący wnosił zażalenie do Rektora Uniwersytetu, który wskazał, że nostryfikacja należy do zadań rady dyscypliny naukowej.
Tematyka: nostryfikacja dyplomu, postępowanie nostryfikacyjne, Rada Dyscypliny Naukowej, WSA, Rektor Uniwersytetu
Brak zatrudnionych na uczelni naukowców specjalizujących się w danej dziedzinie nie powinien być przeszkodą dla nostryfikacji dyplomu. W sprawie analizowano brak kompetentnych recenzentów oraz brak możliwości rzetelnej oceny dokumentacji skarżącego. Skarżący wnosił zażalenie do Rektora Uniwersytetu, który wskazał, że nostryfikacja należy do zadań rady dyscypliny naukowej.
Nie ma jakichkolwiek podstaw, by w aktualnym stanie prawnym uznawać brak zatrudnionych na uczelni naukowców, będących specjalistami w zakresie szczegółowej materii objętej rozprawą habilitacyjną, za okoliczność skutkującą brakiem właściwości Rady Dyscypliny Naukowej do przeprowadzenia postępowania nostryfikacyjnego. Stan faktyczny WSA w Gdańsku po rozpoznaniu skargi na uchwałę Rady Dyscypliny Naukowej Pedagogika Uniwersytetu (dalej: Rada) w przedmiocie odmowy przeprowadzenia postępowania nostryfikacyjnego dyplomu doktora habilitowanego stwierdził nieważność zaskarżonej uchwały oraz poprzedzającej ją uchwały Rady. W sprawie tej Rada, powołując się na art. 328 ust. 8 ustawy z 20.7.2018 r. Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 574; dalej: PrSzkolWyżN) oraz rozporządzenie Ministra Nauki Szkolnictwa Wyższego z 28.9.2018 r. w sprawie nostryfikacji stopni naukowych i stopni w zakresie sztuki nadanych za granicą (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1887; dalej: NostrStR), postanowiła o niewszczęciu postępowania nostryfikacyjnego dyplomu Skarżącego - doktora habilitowanego w dziedzinie nauk społecznych w dyscyplinie pedagogika, który to tytuł został uzyskany na podstawie osiągnięcia zatytułowanego „Koncepcje wychowania fizycznego w krajach Unii Europejskiej”. Powyższe rozstrzygnięcie uzasadniono brakiem możliwości dokonania obiektywnej i rzetelnej oceny złożonej dokumentacji, odzwierciedlającej dorobek naukowy, oraz uznania tego dorobku za odpowiadający wymogom stawianym w postępowaniu habilitacyjnym w Polsce. Niemożność sformułowania opinii wynika z faktu, że zgodnie z rozporządzeniem po zaakceptowaniu kompletności dokumentacji zostaje powołany recenzent lub recenzenci, będący specjalistami w danej subdyscyplinie pedagogiki, oraz posiadający w niej dorobek naukowy. Aktualnie w gronie samodzielnych pracowników naukowych Instytutu Pedagogiki nie ma specjalistów z zakresu prezentowanej przez Skarżącego problematyki badawczej. W związku z tym ustalenie równoważności przedłożonej dokumentacji z wymaganiami na stopień doktora habilitowanego w Polsce stało się niemożliwe i wykraczające poza kompetencje Rady Dyscypliny Pedagogika. Wskazano tę okoliczność jako formalną przeszkodę wszczęcia nostryfikacji stopnia naukowego doktora habilitowanego. Od powyższej uchwały Skarżący wniósł zażalenie, skierowane do Rektora Uniwersytetu. Rektor przekazał to zażalenie Przewodniczącej Rady Dyscypliny Pedagogika, wskazując, że zgodnie z § 32 ust. 1 pkt Statutu nostryfikacja stopni naukowych należy do zadań rady dyscypliny naukowej. Zatem Rektor nie jest organem właściwym w sprawie. Kolejną uchwałą w sprawie utrzymania w mocy poprzedniej uchwały i odmowy przeprowadzenia postępowania nostryfikacyjnego na podstawie art. 138 § 1 KPA w zw. z art. 144 KPA w zw. z art. 328 ust. 7 PrSzkolWyżN Rada Dyscypliny Pedagogika Uniwersytetu postanowiła odmówić przeprowadzenia postępowania nostryfikacyjnego, wszczętego na wniosek Skarżącego. W uzasadnieniu wskazano, że poprzednią uchwałę należy traktować jako postanowienie o odmowie przeprowadzenia postępowania nostryfikacyjnego. W ocenie Rady wniosek Skarżącego spełniał wymogi określone w § 3 ust. 2 pkt. 1 i pkt. 2 ww. NostrStR. Niemożność sformułowania merytorycznej oceny wynika z tego, że aktualnie w gronie pracowników naukowych Instytutu Pedagogiki nie ma specjalistów z zakresu prezentowanej przez Skarżącego problematyki badawczej, tzn. z zakresu edukacji fizycznej ani pedagogiki porównawczej. Przy tym wskazane przez Skarżącego w dołączonym autoreferacie subdyscypliny pedagogiki: pedagogika ogólna i historia pedagogiki - w polskim ujęciu subdyscyplin pedagogicznych nie są tożsame z klasyfikacją ukraińską. Stąd też, zdaniem Rady, aby rzetelnie porównać, czy główne osiągnięcie naukowe wnioskodawcy spełnia kryteria takiego osiągnięcia według polskich wymagań dotyczących uzyskania stopnia naukowego doktora habilitowanego, jest potrzebny specjalista-badacz o ściśle określonej wiedzy i doświadczeniach naukowych. Nie ma takiej osoby wśród pracowników naukowo-badawczych, zatrudnionych na stanowiskach profesora i profesora uczelni, reprezentujących dyscyplinę naukową pedagogika. W ocenie Rady treść analizowanych dokumentów potwierdza, że żaden z pracowników Instytutu nie specjalizuje się w problematyce, której dotyczy wniosek. Skarżący wskazał m.in., że wszczęcie postępowania nostryfikacyjnego następuje z chwilą złożenia wniosku o przeprowadzenie postępowania. Wnioskujący złożył wniosek kompletny, który nie został odrzucony, więc postępowanie nostryfikacyjne zostało wszczęte zgodnie z obowiązującymi przepisami. W związku z tym Rada nie mogła odmówić wszczęcia postępowania nostryfikacyjnego. Stanowisko Sądu WSA uznał skargę za zasadną. Rozporządzenie wydane na podstawie upoważnienia ustawowego, zawartego w art. 328 ust. 8 PrSzkolWyżN, stanowi w § 4 ust. 1 NostrStR, że datą wszczęcia postępowania nostryfikacyjnego jest dzień doręczenia wniosku podmiotowi nostryfikującemu. Zgodnie z § 32 pkt. 4 Statutu Uniwersytetu do zadań rady dyscypliny naukowej należy nostryfikacja stopni naukowych i stopnia w zakresie sztuki nadanych za granicą. W pierwszej kolejności WSA wskazał, że oceniając charakter prawny obydwu uchwał, podjętych przez Radę należy stwierdzić, że pomimo braku powołania w podstawie prawnej pierwszej uchwały przepisu art. 328 ust. 7 PrSzkolWyżN, stanowiła ona przewidziane w tym przepisie postanowienie o odmowie jego przeprowadzenia, na które służy zażalenie. Przemawia za tym chociażby brzmienie § 4 ust. 1 NostrStR, zgodnie z którym datą wszczęcia postępowania nostryfikacyjnego jest dzień doręczenia wniosku podmiotowi nostryfikującemu. Przepisy PrSzkolWyżN i NostrStR nie przewidują wydania orzeczenia o odmowie wszczęcia postępowania nostryfikacyjnego. Podstawą wydania takiego postanowienia mógłby być ewentualnie art. 61a KPA w sytuacjach w nim określonych, czyli w sytuacji, gdyby wniosek został wniesiony przez osobę niebędącą stroną, lub gdyby postępowanie nie mogło być wszczęte z innych uzasadnionych przyczyn. Odmowa wszczęcia postępowania „z innych uzasadnionych przyczyn” może mieć miejsce w sytuacjach oczywistych, tj. gdy „na pierwszy rzut oka” można stwierdzić, że brak jest podstaw do prowadzenia postępowania. Taka sytuacja nie zaistniała w niniejszej sprawie. Właściwość organu Pojęcie właściwości organu oznacza w terminologii prawnej zakres spraw, które temu organowi podlegają. Zgodnie z art. 23 ust. 1 PrSzkolWyżN do zadań rektora należą sprawy dotyczące uczelni, z wyjątkiem spraw zastrzeżonych przez ustawę lub statut do kompetencji innych organów uczelni. Przepis § 34 ust. 1 Statutu stanowi zaś, że Rektor podejmuje decyzje we wszystkich sprawach Uniwersytetu, z wyjątkiem spraw zastrzeżonych przez PrSzkolWyżN lub Statut dla innych organów Uniwersytetu. Przepisy Statutu dotyczące rady dyscyplin naukowych nie określają organu właściwego do rozpoznawania środków odwoławczych, wnoszonych od podejmowanych przez Radę rozstrzygnięć, mających charakter decyzji lub postanowień. Wobec przyznania Rektorowi kompetencji do podejmowania decyzji we wszystkich sprawach Uniwersytetu niezastrzeżonych dla innych organów, z uwagi na brak odmiennej regulacji dotyczącej rozpoznania zażalenia na podstawie art. 328 ust. 7 PrSzkolWyżN należy stwierdzić, że to właśnie Rektor Uniwersytetu jest właściwy do rozpoznania takiego zażalenia. Skutkiem powyższego naruszenia prawa było wydanie postanowienia w formie uchwały z naruszeniem przepisów o właściwości przez Radę, co stanowi wadę określoną w art. 156 § 1 pkt. 1 KPA. WSA wskazał także, że Rada wadliwie interpretuje pojęcie właściwości, której zgodnie z art. 328 ust. 7 PrSzkolWyżN brak uzasadnia wydanie postanowienia o odmowie przeprowadzenia postępowania nostryfikacyjnego. Właściwość Rady wynika wprost z art. 328 ust. 4 zd. 2 PrSzkolWyżN, zgodnie z którym postępowanie nostryfikacyjne prowadzi podmiot posiadający kategorię naukową A albo A w dyscyplinie, której dotyczy wniosek. Ustawa uzależnia właściwość organu w sprawie nostryfikacji tytułu naukowego uzyskanego za granicą wyłącznie od kategorii naukowej posiadanej w dyscyplinie, której dotyczy wniosek. Pedagogika jest jedną z dyscyplin naukowych należących do dziedziny nauk społecznych – zgodnie z klasyfikacją zawartą w rozporządzeniu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z 20.9.2018 r. w sprawie dziedzin nauki i dyscyplin naukowych oraz dyscyplin artystycznych (Dz.U. z 2018 r. poz. 1818). Rozporządzenie nie przewiduje podziału dyscyplin naukowych na jednostki niższego rzędu. Nie ma jakichkolwiek podstaw prawnych, by w aktualnym stanie prawnym uznawać brak zatrudnionych na uczelni naukowców, będących specjalistami w zakresie szczegółowej materii objętej rozprawą habilitacyjną, za okoliczność skutkującą brakiem właściwości Rady Dyscypliny Naukowej do przeprowadzenia postępowania nostryfikacyjnego. W świetle obowiązujących przepisów prawa tylko złożenie wniosku do podmiotu nieposiadającego kategorii naukowej A albo A w dyscyplinie, której dotyczy wniosek, mogłoby skutkować wydaniem postanowienia o odmowie przeprowadzenia postępowania nostryfikacyjnego. Posiadanie przez Uniwersytet odpowiedniej kategorii naukowej w dziedzinie Pedagogika jest bezsporne. Komentarz Omawiane orzeczenie odnosi się do aktualnie doniosłej kwestii uznawania zagranicznych tytułów naukowych, w tym zdobytych w Ukrainie (i o takim dyplomie orzekał WSA w niniejszej sprawie): 1. Złożenie wniosku o wszczęcie postępowania nostryfikacyjnego skutkuje wszczęciem postępowania; 2. Brak na uczelni specjalistów w danej dziedzinie nie może być przeszkodą dla przeprowadzenia postępowania; 3. W razie wątpliwości właściwość organu przysługuje rektorowi. Wyrok WSA w Gdańsku z 3.2.2022 r., III SA/Gd 673/21,
Orzeczenie WSA w Gdańsku wskazało, że złożenie wniosku o nostryfikację skutkuje wszczęciem postępowania, a brak specjalistów na uczelni nie może stanowić przeszkody. W razie wątpliwości co do właściwości organu, przysługuje rektorowi kompetencja do rozpatrzenia zażalenia.