Skutki przekroczenia czasu trwania studiów doktoranckich

Przekroczenie czasu trwania studiów doktoranckich może prowadzić do wygaśnięcia stosunku administracyjnoprawnego z uczelnią. Publikacja analizuje postępowanie administracyjne w przypadku skreślenia doktoranta z listy uczestników studiów doktoranckich oraz konsekwencje braku przedłużenia okresu odbywania studiów. Omawia również interpretację przepisów prawa o szkolnictwie wyższym dotyczących skreślenia z listy doktorantów oraz wygaśnięcia uprawnień związanych ze statusem doktoranta. Wyrok NSA z 25.3.2022 r., III OSK 356/21 stanowi istotne odniesienie w przedstawionej problematyce.

Tematyka: skutki przekroczenia czasu trwania studiów doktoranckich, postępowanie administracyjne, skreślenie z listy doktorantów, wygaśnięcie statusu doktoranta, przedłużenie okresu studiów, interpretacja prawa o szkolnictwie wyższym, decyzje organów uczelni, wyrok NSA

Przekroczenie czasu trwania studiów doktoranckich powoduje wygaśnięcie z mocy prawa stosunku
administracyjnoprawnego związanego z przyjęciem na te studia. Doktorant może jednak wnioskować
o przedłużenie okresu odbywania studiów.
Postępowanie administracyjne
Wobec niezrealizowania regulaminowych obowiązków w 2011 r. Kierownik Studiów Doktoranckich skreślił A.B. z listy
doktorantów ostatniego roku studiów, a Rektor Uniwersytetu utrzymał tę decyzję w mocy. Wyrokiem WSA
w Krakowie z 2012 r. uchylono decyzje organów obu instancji. Prorektor poinformował A.B., że posiada on status
doktoranta, jednak zaliczenie roku nie było możliwe z uwagi na skargę kasacyjną od tego orzeczenia. Gdy NSA
oddalił skargę kasacyjną, Kierownik Studiów Doktoranckich umorzył postępowanie w sprawie skreślenia z listy
doktorantów jako bezprzedmiotowe, a Rektor Uniwersytetu utrzymał w mocy to rozstrzygnięcie. Następnie A.B. był
kilkukrotnie informowany, że okres trwania studiów doktoranckich w jego przypadku zakończył się, a z uwagi na
niezłożenie wniosku o jego przedłużenie utracił status doktoranta. A.B. dwukrotnie wnosił skargi do WSA w Krakowie
na pisma Rektora Uniwersytetu, jednak zostały one odrzucone. NSA oddalił skargi kasacyjne od tych postanowień.
A.B. złożył jednak sprawozdanie doktoranta za kolejny rok akademicki, a następnie wniósł do WSA w Krakowie
skargę na bezczynność Kierownika Studiów Doktoranckich, domagając się zobowiązania organu do wydania decyzji
w przedmiocie statusu doktoranta. A.B. twierdził, że na skutek niewydania decyzji przez Kierownika Studiów
Doktoranckich o skreśleniu z listy doktorantów został on pozbawiony możliwości obrony swoich praw w postępowaniu
odwoławczym. Jak wyjaśnił po odzyskaniu statusu doktoranta nie miał możliwości wypełnienia w danym roku
akademickim wszystkich obowiązków i zakończenia doktoratu w terminie, co było spowodowane rozstrzygnięciem
o tym statusie dopiero w toku postępowania przed sądem administracyjnym. Później Organ odmówił mu możliwości
uczestnictwa w zajęciach, twierdząc, że nie jest już doktorantem z uwagi na upływ czasu trwania jego doktoratu.
Organ nie wydał jednak żadnej decyzji - ani o przyjęciu na kolejny rok akademicki, ani o skreśleniu z listy
doktorantów.
WSA: Kiedy można skreślić doktoranta z listy uczestników studiów?
WSA w Krakowie oddalił skargę. W uzasadnieniu wyroku wskazał, że zgodnie z art. 197 ust. 4 ustawy z 27.7.2005 r.
Prawo o szkolnictwie wyższym (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 2183; dalej: PrSzkolWyż) doktoranci, którzy nie wywiązują się
z obowiązków, o których mowa w art. 197 ust. 1 i 2 PrSzkolWyż, mogą zostać skreśleni z listy uczestników studiów
doktoranckich, a decyzję tę podejmuje kierownik studiów. Sąd podkreślił, że każda sprawa administracyjna odznacza
się swoją specyfiką, a w tym przypadku bardzo ważna jest chronologia przedstawionych powyżej zdarzeń i decyzji
podejmowanych w tej sprawie przez władze uczelni. Z art. 195 ust. 4a PrSzkolWyż wynika, że studia doktoranckie
trwają nie krócej niż dwa lata i nie dłużej niż cztery lata. Skarżący nie złożył wniosku o przedłużenie okresu
odbywania studiów doktoranckich i ich okres upłynął z końcem roku akademickiego. Stosunek administracyjny, jaki
zawiązuje się między doktorantem a uczelnią, może być rozwiązany na skutek niespełnienia wymogów statusu
doktoranta do konkretnego roku akademickiego. Powinno to nastąpić z chwilą spełnienia się przesłanek do
skreślenia z listy doktorantów. Jednak nie można skreślić osoby, która już z mocy prawa utraciła status doktoranta.
Decyzja umarzająca postępowanie w przedmiocie skreślenia z listy doktorantów zakończyła postępowanie jako
bezprzedmiotowe na podstawie art. 105 KPA. W konsekwencji nie można skutecznie zarzucać organom uczelni, że
nie wydały one decyzji w przedmiocie statusu doktoranta, ani iż w tym zakresie pozostają w bezczynności.
NSA: Wygaśnięcie uprawnień związanych ze statusem doktoranta
NSA oddalił skargę kasacyjną A.B. Jak wyjaśniono przyjęcie na studia doktoranckie powoduje nawiązanie stosunku
administracyjnego między organem a uczestnikiem studiów doktoranckich. Z art. 195 ust. 4a PrSzkolWyż wynika, że
jest to stosunek terminowy i wygasa z upływem określonego czasu. Może on w szczególnych przypadkach zostać
przedłużony na mocy odrębnej decyzji właściwego organu. Jednak Skarżący nie ubiegał się o jego przedłużenie,
dlatego do czasu odbywania przez niego studiów ma zastosowanie termin wynikający z art. 195 ust. 4a PrSzkolWyż.
NSA podzielił stanowisko Sądu I instancji, że skreślenie doktoranta z listy możliwe jest na podstawie decyzji
tylko wówczas, gdy posiada on status uczestnika studiów doktoranckich. Upływ czasu, o którym mowa w art.
195 ust. 4a PrSzkolWyż, powoduje skutek w postaci wygaśnięcia wszystkich praw i obowiązków, które
powstały w chwili przyjęcia na studia doktoranckie. Organ nie posiada wówczas kompetencji do orzekania
o skreśleniu z listy doktorantów, bowiem istota prawna tej decyzji sprowadza się do m.in. pozbawienia jej
adresata specjalnego statusu administracyjnoprawnego w trakcie trwania tego stosunku. W konsekwencji Sąd
I instancji prawidłowo przyjął, że Organ nie miał obowiązku wydania decyzji o skreśleniu skarżącego z listy
doktorantów, a tym samym brak było podstaw do przyjęcia, iż pozostawał bezczynny w tym zakresie.

Wyrok NSA z 25.3.2022 r., III OSK 356/21

Analiza publikacji dotyczącej skutków przekroczenia czasu trwania studiów doktoranckich wskazuje na istotność terminowego zakończenia studiów oraz konieczność wnioskowania o przedłużenie okresu odbywania studiów. Decyzje organów uczelni oraz sądów administracyjnych mają kluczowe znaczenie dla statusu doktoranta. Wyrok NSA podkreśla konieczność uzyskania odrębnej decyzji w przypadku przedłużenia okresu studiów doktoranckich.