Uprawnienia uczestnika postępowania sądowoadministracyjnego

Tematyka: uczestnik, postępowanie sądowoadministracyjne, skarga, odrzucenie, status uczestnika, uprawnienia procesowe, NSA, PostAdmU

Uczestnik postępowania administracyjnego, który nie wniósł skargi do sądu, nabywa status uczestnika
postępowania sądowoadministracyjnego na prawach strony i związane z tym uprawnienia procesowe
dopiero z chwilą skutecznego wniesienia skargi. Oznacza to, że nie przysługuje mu prawo do wniesienia
zażalenia na postanowienie o odrzuceniu skargi.
Wniesienie dwóch skarg przez jedną osobę
Skarga S.S. na decyzję SKO została odrzucona przez WSA w Łodzi z powodu nieuzupełnienia w terminie braków
formalnych poprzez wskazanie numeru PESEL Skarżącego oraz przedłożenie pełnomocnictwa procesowego dla
adwokata, który sporządził środek zaskarżenia. Gdy orzeczenie to było jeszcze nieprawomocne, S.S. ponownie
zaskarżył tę samą decyzję. WSA w Łodzi zawiesił postępowanie sądowoadministracyjne zainicjowane drugą skargą
do czasu uprawomocnienia się postanowienia o odrzuceniu pierwszej skargi. NSA uchylił jednak postanowienie
o zawieszeniu postępowania, wskazując, że przed przesłankami zawieszenia postępowania należy najpierw zbadać
przesłanki dopuszczalności skargi. Zgodnie z art. 58 § 1 pkt. 4 ustawy z 30.8.2002 r. Prawo o postępowaniu przed
sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 329; dalej: PostAdmU) jednym z warunków dopuszczalności
skargi jest to, aby sprawa objęta skargą pomiędzy tymi samymi stronami nie była w toku lub już prawomocnie
osądzona. Dlatego brak jest podstaw do uznania, że dopuszczalne jest zawieszenie postępowania
sądowoadministracyjnego do czasu prawomocnego zakończenia sprawy tożsamej, wszczętej na skutek
skargi tego samego skarżącego na tę samą decyzję administracyjną. Na mocy art. 125 § 1 pkt. 1 PostAdmU sąd
może zawiesić postępowanie z urzędu, jeżeli rozstrzygnięcie sprawy zależy od wyniku m.in. innego toczącego się
postępowania sądowoadministracyjnego. W orzecznictwie przyjmuje się jednak, że innym postępowaniem, o którym
mowa w tej regulacji, nie jest postępowanie w tej samej sprawie.
WSA w Łodzi odrzucił więc drugą skargę, podkreślając związanie wykładnią prawa dokonaną przez NSA. Jak
wyjaśniono wniesienie skargi w postępowaniu sądowoadministracyjnym powoduje wszczęcie postępowania,
wywołując skutki procesowe i materialnoprawne. Prowadzi to do powstania stanu sprawy w toku, co stanowi
przeszkodę do równoczesnego prowadzenia dwóch postępowań sądowych ze skarg tego samego podmiotu na ten
sam akt administracyjny.
Sprawa w toku
S.S. wniósł zażalenie, twierdząc, że brak jest podstaw do przyjęcia stanu sprawy w toku. Sąd wydał bowiem
postanowienie o odrzuceniu skargi już po tym, jak orzeczenie o odrzuceniu pierwszej skargi uprawomocniło się.
Zdaniem Skarżącego należałoby więc sprawę potraktować tak, jakby pierwotna skarga do sądu w ogóle nie została
złożona. S.S. podkreślił też, że konsekwencją poglądu przyjętego w zaskarżonym postanowieniu jest pozbawienie go
możliwości rozpoznania sprawy przez Sąd. Zażalenie na to postanowienie wniósł również C.A. – osoba biorąca
udział w postępowaniu administracyjnym jako jego uczestnik.
NSA oddalił zażalenie S.S. W uzasadnieniu postanowienia wskazano, że z uwagi na treść art. 190 PostAdmU sąd,
któremu sprawa została przekazana, jest związany wykładnią prawa dokonaną w tej sprawie przez NSA.
W konsekwencji stanowisko NSA, wyrażone w postanowieniu dotyczącym zawieszenia postępowania, nie mogło
zostać pominięte przez Sąd w toku rozważań nad dopuszczalnością skargi. Sąd I instancji zasadnie zastosował
art. 58 § 1 pkt 4 PostAdmU, który uprawnia do odrzucenia skargi, jeżeli sprawa objęta skargą pomiędzy tymi
samymi stronami jest w toku lub została już prawomocnie osądzona. NSA podkreślił, że badanie istnienia tej
przesłanki dopuszczalności następuje w odniesieniu do stanu rzeczy istniejącego w dacie wniesienia skargi.
W dniu wniesienia przez S.S. drugiej skargi postępowanie wszczęte wcześniejszą skargą wniesioną na tę samą
decyzję pozostawało w toku.
Nabycie statusu uczestnika postępowania sądowoadministracyjnego
Jednocześnie NSA odrzucił zażalenie wniesione przez C.A. Jak wyjaśniono osoba, która brała udział
w postępowaniu administracyjnym, a nie wniosła skargi, jeżeli wynik postępowania
sądowoadministracyjnego dotyczy jej interesu prawnego, nabywa status uczestnika postępowania na
prawach strony i związane z tym uprawnienia procesowe, w tym m.in. prawo wnoszenia środków
odwoławczych. Ma to jednak miejsce jedynie wówczas, gdy postępowanie to zmierzać będzie do
merytorycznego rozpoznania skargi. Natomiast odrzucenie skargi jest rozstrzygnięciem formalnym, które w żaden
sposób nie wpływa na sytuację prawną osób, które w przypadku jej skutecznego wniesienia byłyby uznane za
uczestnika postępowania na mocy art. 33 § 1 PostAdmU. Osoby te są bezpośrednio zainteresowane
rozstrzygnięciem sprawy, jednak nie można twierdzić, że odrzucenie skargi naruszy ich interes prawny. Zgodnie

z art. 173 § 2 w zw. z art. 197 § 2 PostAdmU zażalenie na postanowienie wojewódzkiego sądu administracyjnego
może wnieść wyłącznie strona lub uczestnik na prawach strony oraz podmioty wymienione w art. 173 § 2 PostAdmU.
W rezultacie zażalenie na postanowienie o odrzuceniu skargi wniesione przez osobę, która zgodnie z art. 33 §
1 PostAdmU nabędzie status uczestnika postępowania na prawach strony dopiero z momentem skutecznego
wniesienia skargi, należy uznać za niedopuszczalne. W ocenie NSA odrzucenie skargi w rozpoznawanej sprawie
nie wpływa na sytuację prawną innych podmiotów niż Skarżący i Organ administracji publicznej. Dlatego nie ma
podstaw, aby inne podmioty miały interes prawny w kwestionowaniu ustaleń Sądu o zasadności odrzucenia skargi.
Postanowienie NSA z 23.3.2022 r., II OZ 111/22

Sąd I instancji zastosował art. 58 § 1 pkt 4 PostAdmU, który uprawnia do odrzucenia skargi, jeżeli sprawa objęta skargą pomiędzy tymi samymi stronami jest w toku lub została już prawomocnie osądzona. NSA podkreślił, że badanie istnienia tej przesłanki dopuszczalności następuje w odniesieniu do stanu rzeczy istniejącego w dacie wniesienia skargi.