Ograniczenie prawa do informacji ze względu na prywatność osoby fizycznej lub tajemnicę przedsiębiorcy
NSA uznał, że zawarcie umowy sprzedaży drewna przez osoby fizyczne z Nadleśnictwem nie pozbawia ich prawa do prywatności. Lasy Państwowe mogą objąć tajemnicą przedsiębiorcy dane zawarte w umowach. Wniosek o udostępnienie informacji publicznej spotkał się z odmową organu powołującą się na ochronę danych osobowych oraz tajemnicę przedsiębiorcy. Sąd I instancji podkreślił konieczność wyważenia prawa do informacji publicznej z ochroną prywatności i tajemnicy przedsiębiorcy przez pryzmat zasady proporcjonalności.
Tematyka: prawo do informacji, prywatność, tajemnica przedsiębiorcy, umowy cywilnoprawne, ochrona danych osobowych, interes publiczny, zasada proporcjonalności
NSA uznał, że zawarcie umowy sprzedaży drewna przez osoby fizyczne z Nadleśnictwem nie pozbawia ich prawa do prywatności. Lasy Państwowe mogą objąć tajemnicą przedsiębiorcy dane zawarte w umowach. Wniosek o udostępnienie informacji publicznej spotkał się z odmową organu powołującą się na ochronę danych osobowych oraz tajemnicę przedsiębiorcy. Sąd I instancji podkreślił konieczność wyważenia prawa do informacji publicznej z ochroną prywatności i tajemnicy przedsiębiorcy przez pryzmat zasady proporcjonalności.
NSA uznał, że sam fakt zawarcia przez osoby fizyczne z Nadleśnictwem umowy sprzedaży drewna, bez związku z ich działalnością gospodarczą lub zawodową, nie oznacza rezygnacji przez konsumenta z prawa do prywatności. Jednocześnie wskazał, że Lasy Państwowe mogą objąć tajemnicą przedsiębiorcy dane zawarte w umowach sprzedaży drewna. Wniosek o udostępnienie informacji publicznej Stowarzyszenie W. zwróciło się do Nadleśnictwa C. o udostępnienie informacji publicznej w zakresie ilości pozyskanego drewna w określonym czasie, list jego odbiorców oraz skanów umów związanych z gospodarowaniem drewnem, w zakresie w jakim odbiorcami drewna nie były osoby fizyczne. Organ udostępnił dane dotyczące ilości pozyskanego drewna i listę jego nabywców, z wyłączeniem danych osobowych osób fizycznych, które nabyły drewno bez związku z działalnością gospodarczą lub zawodową. Jednocześnie organ odmówił udostępnienia informacji publicznej w pozostałym zakresie z powołaniem na art. 5 ust. 2 ustawy z 6.9.2001 r. o dostępie do informacji publicznej (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 902; dalej: DostInfPubU). W uzasadnieniu decyzji stwierdzono, że dane konsumentów nie podlegają udostępnieniu ze względu na prawo do prywatności chronione w art. 76 Konstytucji RP oraz ochronę ich danych osobowych. Osoby te kupując drewno nie uzyskiwały żadnego świadczenia pieniężnego ze środków publicznych, lecz nabywały drewno do użytku osobistego a ujawnienie ich danych mogłoby narazić je na nieprzyjemności ze strony organizacji ekologicznych. Organ stwierdził, że zawarte w treści umów sprzedaży informacje co do: całkowitej ilości, łącznej wartości netto i średniej cenie drewna, maksymalnej wysokości kary umownej, oznaczeń grup handlowo-gatunkowych, oznaczeń i ilości sortymentów oraz cen jednostkowych netto stanowią tajemnicę przedsiębiorcy. Skany umów pozbawione tych informacji zostały udostępnione wnioskodawcy. W ocenie organu Lasy Państwowe są przedsiębiorcą, który może i powinien chronić zarówno interesy swoje, jaki swoich kontrahentów. Wskazane wyżej informacje mają wartość gospodarczą a ich ujawnienie mogłoby zagrozić prawidłowemu przebiegowi procedur konkurencyjnych sprzedaży drewna, w szczególności zwiększyć ryzyko zakazanej zmowy przetargowej albo innych czynów nieuczciwej konkurencji. Stanowisko Sądu I instancji Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku uchylił zaskarżone rozstrzygnięcie podkreślając, że konieczne jest wyważenie prawa do informacji publicznej i potrzeby ochrony prawa do prywatności lub tajemnicy przedsiębiorcy przez pryzmat zasady proporcjonalności. W uzasadnieniu wyroku wskazano, że dostęp do informacji publicznej jest ważnym elementem funkcjonowania demokracji jako ustroju, w którym obywatele kontrolują wydatkowanie publicznych środków i dysponowanie majątkiem publicznym. Dlatego dane osobowe osób, które zawarły umowy cywilnoprawne z podmiotem publicznym na zakup mienia państwowego, czyli drewna z Lasów Państwowych, powinny zostać ujawnione. Zdaniem Sądu, informacje o działaniach podejmowanych przez jednostki organizacyjne Lasów Państwowych w ramach wykonywania zadań ustawowych winny być publicznie dostępne, a organ nie wskazał, jaki istotny interes publiczny lub ważny interes państwa przemawiał za uznaniem utajnionych w umowach informacji za tajemnicę przedsiębiorcy – Lasów Państwowych. Nie wykazał też w sposób dostateczny, na czym polegać ma wartość gospodarcza informacji, które objęto tajemnicą przedsiębiorcy oraz jak ich ujawnienie może zakłócić aktualne funkcjonowanie procesów rynkowych w obrocie drewnem. NSA – prywatność osoby fizycznej zawierającej umowę cywilnoprawną z podmiotem publicznym działającym jako przedsiębiorca Naczelny Sąd Administracyjny uchylił zaskarżony wyrok i oddalił skargę Stowarzyszenia W. Jak wyjaśniono, wbrew stanowisku Sądu I instancji, ustawodawca już na etapie stanowienia prawa przesądził w art. 5 ust. 2 DostInfPubU, że wartością podlegającej silniejszej ochronie niż prawo do informacji publicznej jest prawo do prywatności osoby fizycznej lub ochrona tajemnicy przedsiębiorcy, z wyłączeniem informacji o osobach pełniących funkcje publiczne, mających związek z pełnieniem tych funkcji. Za osoby takie nie można uznać konsumentów - osób fizycznych, które nabyły od organu na podstawie umowy sprzedaży drewno bez związku z ich działalnością gospodarczą, jak i zawodową. NSA podkreślił, że konsument nie realizuje żadnych zadań publicznych i korzysta z prawa do prywatności polegającego na nieujawnianiu jego imienia i nazwiska oraz innych danych, które pozwolą na jego identyfikację. W rozpoznawanej sprawie organ dokonując transakcji sprzedaży drewna również działa poza sferą realizacji zadań publicznych i występuje na rynku jako przedsiębiorca. W uzasadnieniu wyroku zaznaczono, że w orzecznictwie sądowoadministracyjnym ukształtował się pogląd, oparty na stanowisku wyrażonym przez Sąd Najwyższy (zob. wyrok SN z 8.11.2012 r., I CSK 190/12, ), zgodnie z którym ujawnienie przez jednostkę samorządu terytorialnego imienia i nazwiska osoby, która zawarła z nią umowę cywilnoprawną, nie narusza prawa do prywatności tej osoby. W orzeczeniu SN nie przesądzono jednak, że każda umowa cywilnoprawna podlega ujawnieniu, lecz tylko taka, na podstawie której osoby ją zawierające otrzymają wynagrodzenie ze środków publicznych, będą czerpać korzyści z rozporządzania majątkiem publicznym lub będą realizować zadania publiczne. Taka sytuacja nie występuje w tej sprawie. Tajemnica przedsiębiorcy W uzasadnieniu wyroku wskazano, że przepisy DostInfPubU umożliwiają odmowę udostępnienia określonych informacji z uwagi na istnienie tajemnicy przedsiębiorcy, którą stanowią informacje znane jedynie określonemu kręgowi osób i związane z prowadzoną przez przedsiębiorcę działalnością, wobec których podjął on wystarczające środki ochrony w celu zachowania ich poufności. Informacja staje się tajemnicą, kiedy przedsiębiorca przejawi wolę zachowania jej jako niepoznawalnej dla osób trzecich (zob. wyrok NSA z 5.4.2013 r., I OSK 192/13, ). W ocenie NSA, ujawnienie wskazanych przez organ informacji zawartych w umowach z przedsiębiorcami doprowadziłoby do naruszenia tajemnicy przedsiębiorcy, zarówno Lasów Państwowych, jak i ich kontrahentów. Jak podkreślono, osiąganie zysków czy dążenie do ich maksymalizacji nie stoi w sprzeczności z działalnością na rzecz interesu publicznego przez Lasy Państwowe, gdyż zyski te są przeznaczane na ich zasadniczą działalność związaną z prowadzeniem gospodarki leśnej, a nadwyżki przekazywane do budżetu państwa w celu sfinansowania realizacji innych zadań publicznych wykonywanych przez podmioty publiczne. Informacje wskazane przez organ mają wartość gospodarczą, ponieważ ujawniają rozmiary działalności gospodarczej czy potrzeby surowcowe danego przedsiębiorcy. Z danych tych firmy konkurencyjne dla kontrahentów organu mogą wyinterpretować informacje o kosztach prowadzonej przez nich działalności, rentowności, wysokości marży, zdolności kredytowej czy odporności na walkę ekonomiczną. NSA podzielił stanowisko organu, że udostępnienie powyższych informacji mogłoby zagrozić prawidłowemu przebiegowi procedur konkurencyjnych sprzedaży drewna, w szczególności zwiększyć ryzyko czynów nieuczciwej konkurencji mających na celu pozbawienie jednego przedsiębiorcy możliwości zakupu sortymentów drewna, które są mu niezbędne do prowadzenia działalności. Jest to istotne o tyle, że drewno należy do dóbr zasadniczo deficytowych i jest sprzedawane przez Lasy Państwowe w trybie aukcyjnym, zatem więcej przedsiębiorców jest zainteresowanych jego nabyciem niż dostępna jest na rynku ilość drewna. Znajomość warunków umów, przy ograniczonej podaży drewna, zagraża bez wątpienia interesom ekonomicznym kontrahentów organu. Wyrok NSA z 7.4.2022 r., III OSK 1258/21
NSA potwierdził prawo do prywatności osób fizycznych zawierających umowy cywilnoprawne bez związku z działalnością gospodarczą. Uznano, że informacje o działalności przedsiębiorców stanowią tajemnicę, a ich ujawnienie może zagrozić konkurencyjności. Zasada proporcjonalności ma kluczowe znaczenie w wyważeniu interesów publicznych i prywatnych.