Uprawnienie do uzyskania informacji o stanie zdrowia ubezpieczonego

W przypadku nieudzielenia informacji o stanie zdrowia ubezpieczonego przez podmiot wykonujący działalność leczniczą, skarga na bezczynność przysługuje jedynie zakładowi ubezpieczeń, a nie jego agentowi. W publikacji omawiane są kwestie związane z wnioskiem o informacje oraz legitymacją do wniesienia skargi. Sąd wskazał, że skarżący musi wykazać interes prawny. Dodatkowo poruszono temat zgody pacjenta na udostępnienie danych dotyczących jego leczenia.

Tematyka: ubezpieczenie, informacje, skarga na bezczynność, zakład ubezpieczeń, stan zdrowia, leczenie, zgoda pacjenta, interes prawny, NSA

W przypadku nieudzielenia przez podmiot wykonujący działalność leczniczą informacji o stanie zdrowia
ubezpieczonego skarga na bezczynność do sądu administracyjnego przysługuje jedynie zakładowi
ubezpieczeń, a nie jego agentowi.
Wniosek o informacje
W 2020 r. zakład ubezpieczeń „C.L.” z siedzibą w Irlandii, reprezentowany przez agenta „C.” sp. z o.o., wystąpił do
zakładu leczniczego „P.” spółki z o.o. o udzielenie informacji o przebiegu leczenia, stanie zdrowia, okolicznościach
i przyczynach zgonu oraz o ewentualnym przeprowadzeniu sekcji zwłok A.B. Na podstawie art. 38 ust. 1 ustawy
z 11.9.2015 r. o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1130; dalej:
DziałUbezpReasU) zakład ubezpieczeń może uzyskać odpłatnie od podmiotów wykonujących działalność leczniczą
w rozumieniu ustawy z 15.4.2011 r. o działalności leczniczej (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 633), które udzielały świadczeń
zdrowotnych ubezpieczonemu lub osobie, na rachunek której ma zostać zawarta umowa ubezpieczenia, informacje
o okolicznościach związanych z oceną ryzyka ubezpieczeniowego i weryfikacją podanych przez tę osobę danych
o jej stanie zdrowia, ustaleniem prawa tej osoby do świadczenia z zawartej umowy ubezpieczenia i wysokością tego
świadczenia. „P.” spółka z o.o. nie wywiązała się z obowiązku udzielenia informacji w terminie 14 dni, wynikającego
z art. 38 ust. 7 DziałUbezpReasU. W przesłanym później piśmie odmówiła udostępnienia wnioskowanych danych,
powołując się na pozostające w jej dyspozycji oświadczenie pacjenta o niewyrażeniu zgody na udzielanie informacji
o jego stanie zdrowia. Wówczas „C.” sp. z o.o. wniosła skargę na bezczynność „P.” spółki z o.o.
WSA: legitymacja do wniesienia skargi
WSA we Wrocławiu oddalił skargę, uznając, że skoro uprawnionym do uzyskania danych o stanie zdrowia pacjenta
od placówki świadczącej usługi zdrowotne jest zakład ubezpieczeń, to jedynie on jest legitymowany do skarżenia
bezczynności organu w tym przedmiocie. W tej sprawie ze skargą na bezczynność wystąpiła „C.” sp. z o.o., a więc
agent irlandzkiego zakładu ubezpieczeń. W żadnym elemencie skargi nie wskazano, by spółka ta działała w imieniu
i na rzecz zagranicznego ubezpieczyciela w ramach umocowania lub relacji agencyjnej. W celu wywołania
bezpośredniego skutku dla mocodawcy pełnomocnik musi wyraźnie oświadczyć, że działa nie we własnym
imieniu, lecz w imieniu swego mocodawcy. Weryfikując strony postępowania, sąd nie może domniemywać,
że podmiot oznaczony jako skarżący działa w imieniu i na rzecz innej osoby. Ewentualne wszczęcie
postępowania per procura musi zatem jasno wynikać z treści pisma inicjującego postępowanie i powinno być poparte
stosownym umocowaniem. Jednocześnie Sąd wskazał, że „C.” sp. z o.o. nie wykazała w sprawie własnego,
chronionego przez prawo interesu, który warunkowałby możliwość wystąpienia ze skargą.
Zgoda pacjenta na udostępnienie danych dotyczących jego leczenia
Sąd odniósł się również do kwestii zgody pacjenta na udostępnienie danych dotyczących jego leczenia. Skarżąca
twierdzi, że wystarczające jest powołanie się na taką zgodę, wobec czego nie jest konieczne załączenie do wniosku
stosownego dokumentu. W ocenie Sądu nawet przyjęcie tak liberalnej wykładni nie uprawnia do zastosowania jej
w każdej sprawie. Skoro placówka medyczna dysponuje jednoznacznym oświadczeniem pacjenta o tym, że nie
wyraża on zgody na udostępnienie danych wrażliwych dotyczących stanu zdrowia i procesu leczenia, to samo
powołanie się przez zakład ubezpieczeń na odmienną deklarację pacjenta nie może być wystarczające dla
przypisania organowi bezczynności. W uzasadnieniu wyroku wyjaśniono, że w takiej sytuacji bezczynność organu
mogłaby mieć miejsce jedynie wówczas, gdyby zostało mu okazane odmienne oświadczenie pacjenta, uchylające
uprzednio wyrażoną wolę lub precyzujące, że w konkretnych okolicznościach i na rzecz konkretnego podmiotu dane
mogą być przekazane. Sąd stwierdził, że argumentacja ta nie pozostaje w sprzeczności z § 2 ust. 2 rozporządzenia
Ministra Zdrowia z 28.4.2020 r. w sprawie informacji udzielanych zakładom ubezpieczeń przez podmioty wykonujące
działalność leczniczą oraz Narodowy Fundusz Zdrowia (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 784).
NSA: skarżący musi wykazać interes prawny
NSA oddalił skargę kasacyjną, wskazując, że skarżący musi posiadać interes prawny, rozumiany jako istnienie
związku między sferą indywidualnych praw i obowiązków a zaskarżonym aktem, czynnością lub innym
działaniem administracji publicznej. Skarga musi więc dotyczyć własnej sprawy administracyjnej
skarżącego, a istnienie interesu prawnego uzasadnia przepis prawa i rekonstruowana z niego norma prawna,
stanowiąca podstawę określonych praw lub obowiązków danego podmiotu (zob. wyrok NSA z 28.8.2013 r.,
I OSK 478/12,
; postanowienie NSA z 26.3.2013 r., I GSK 290/13,
). Art. 38 ust. 1 DziałUbezpReasU
stanowi źródło interesu prawnego zakładu ubezpieczeń. Celem skargi wniesionej na bezczynności podmiotu
wykonującego działalność leczniczą jest ochrona oraz dochodzenie uprawnienia do żądania informacji.

W konsekwencji należy stwierdzić, że legitymacja skargowa przysługiwała wyłącznie irlandzkiemu zakładowi
ubezpieczeń „C.L.”. W uzasadnieniu wyroku zanegowano odmienne stanowisko wyrażone w jednym
z wcześniejszych orzeczeń (zob. wyrok NSA z 28.1.2020 r., II GSK 1260/19,
). Nie można bowiem przyjąć, że
ze skargą na bezczynność mógł wystąpić inny podmiot niż ten, który bezskutecznie domagał się od organu
stosownych informacji. „C” sp. z o.o. nie wykazała istnienia własnego prawnie chronionego interesu i jednocześnie
nie wskazała, że działa w imieniu i na rzecz zakładu ubezpieczeń, którego jest agentem.
Wyrok NSA z 31.3.2022 r., II GSK 41/22,

NSA oddalił skargę kasacyjną, uzasadniając konieczność posiadania przez skarżącego interesu prawnego oraz związku między jego prawami i zaskarżonym aktem administracji publicznej. Legitymacja skargowa przysługiwała wyłącznie irlandzkiemu zakładowi ubezpieczeń. Wyrok NSA podkreślił konieczność wykazania własnego prawnie chronionego interesu przez skarżącego.