Nowelizacja przepisów o doktorantach i szkołach doktorskich

Nowelizacja przepisów dotyczących doktorantów i szkół doktorskich wprowadza zmiany mające na celu łagodzenie konsekwencji ocen jakości działalności naukowej. Ustawa przewiduje m.in. wydłużenie terminu zakończenia przewodów doktorskich oraz konsekwencje dla uczelni nieprzestrzegających przepisów. Dodatkowo reguluje sytuacje przeniesienia doktoranta do innej jednostki oraz utratę uprawnień przez jednostki habilitujące.

Tematyka: nowelizacja, doktoranci, szkoły doktorskie, ustawa, przepisy, kształcenie, ewaluacja, stopień doktora, habilitacja, uprawnienia, zmiany, konsekwencje

Nowelizacja przepisów dotyczących doktorantów i szkół doktorskich wprowadza zmiany mające na celu łagodzenie konsekwencji ocen jakości działalności naukowej. Ustawa przewiduje m.in. wydłużenie terminu zakończenia przewodów doktorskich oraz konsekwencje dla uczelni nieprzestrzegających przepisów. Dodatkowo reguluje sytuacje przeniesienia doktoranta do innej jednostki oraz utratę uprawnień przez jednostki habilitujące.

Ustawa z 7.4.2022 r. o zmianie ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce oraz ustawy – Przepisy
wprowadzające ustawę – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce weszła w życie 28.5.2022 r. Nowelizacja
łagodzi konsekwencje uzyskania przez szkołę doktorską oceny jakości działalności naukowej, która nie
uprawnia do kontynuowania postępowania w sprawie nadania tytułu doktora. Jak wskazano w uzasadnieniu,
celem ustawy jest zabezpieczenie interesów zarówno doktorantów, jak i samych podmiotów prowadzących
szkoły doktorskie, które rozpoczynały swą działalność w sytuacji niepewności związanej ze zmianą zasad.
• Ostateczne zakończenie przewodu doktorskiego rozpoczętego na podstawie dotychczasowych przepisów
może nastąpić do 31.12.2023 r.;
• ZmPrSzkolWyżN22 przewiduje możliwość nałożenia na uczelnię administracyjnej kary pieniężnej za
nieprzestrzeganie jej przepisów;
• Ustawa z 7.4.2022 r. o zmianie ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce oraz ustawy – Przepisy
wprowadzające ustawę – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz.U. z 2022 r. poz. 1010; dalej:
ZmPrSzkolWyżN22) weszła w życie 28.5.2022 r.
Wydłużenie terminu zakończenia przewodów doktorskich
Zgodnie z art. 259 ustawy z 20.7.2018 r. Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz.U. z 2022 r. poz. 574; dalej:
PrSzkolWyżN) jakość kształcenia w szkole doktorskiej podlega regularnej ocenie, czyli ewaluacji. Jest ona
przeprowadzana przez ekspertów powoływanych przez KEN, nie rzadziej niż co 6 lat. Aby podmiot mógł dalej
prowadzić szkołę doktorską, musi uzyskać kategorię naukową nie niższą niż B plus. ZmPrSzkolWyżN22
zakłada, że w sytuacji, w której dany podmiot otrzyma kategorię B, będzie mógł dokończyć postępowanie nadania
stopnia doktora. Warunkiem jest jednak wszczęcie procedury jeszcze przed uzyskaniem powyższej oceny.
Jednocześnie taka uczelnia straci możliwość rozpoczynania nowych postępowań do momentu ponownego uzyskania
pozytywnej kategorii z ewaluacji, czyli B plus.
Należy podkreślić, że jeśli w przypadku drugiej ewaluacji podmiot posiadający uprawnienia do nadawania stopnia
doktora uzyska kategorię B lub C, to wówczas traci on wspomniane prawo.
Termin ostatecznego zakończenia przewodu doktorskiego na zasadach przewidzianych w ustawie z 14.3.2003 r.
o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1789)
został wydłużony do 31.12.2023 r. Jeśli do tego czasu rozpoczęte postępowania się nie zakończą, to wówczas
zostaną one umorzone lub zamknięte. Sytuacja, w której podmiot posiadający uprawnienia do nadawania stopnia
doktora otrzyma w danej dyscyplinie naukowej kategorię C, będzie skutkowała kontynuacją przewodów, ale przez
jednostkę wyznaczoną przez Radę Doskonałości Naukowej.
Art. 1 pkt 1 ZmPrSzkolWyżN22 wprowadza regulację dotyczącą sytuacji, w której szkoła doktorska przestaje kształcić
w danej dyscyplinie. Wówczas przeniesienie doktoranta do innej jednostki odbywa się tylko za jego zgodą. Jeśli
jej nie wyrazi, lub jeśli nie ma możliwości podjęcia kształcenia w innej szkole, to podmiot prowadzący jest
zobowiązany do pokrycia kosztów nadania stopnia doktora w trybie eksternistycznym.
Za złamanie przepisów PrSzkolWyżN minister właściwy do spraw edukacji i nauki może nałożyć na jednostkę
prowadzącą szkołę doktorską administracyjną karę pieniężną.
Utrata uprawnień przez podmiot habilitujący
Art. 1 pkt 2 ZmPrSzkolWyżN22 dotyczy postępowań o nadanie stopnia doktora habilitowanego wówczas, gdy
jednostka habilitująca utraci odpowiednie uprawnienia do nadawania stopnia. Istotny jest tu moment utraty
uprawnień:
1.   Przed powołaniem komisji habilitacyjnej – postępowanie jest przekazywane podmiotowi wskazanemu przez
     Radę Doskonałości Naukowej;
2.   Po powołaniu komisji habilitacyjnej – komisja kontynuuje swoje prace. Zgromadzone dokumenty oraz podjętą
     uchwałę przekazuje podmiotowi wyznaczonemu przez Radę Doskonałości Naukowej. Ów podmiot podejmuje
     decyzję w przedmiocie nadania albo odmowy nadania stopnia doktora habilitowanego.
ZmPrSzkolWyżN22 weszła w życie 28.5.2022 r.






Nowelizacja przepisów o doktorantach i szkołach doktorskich wprowadza istotne zmiany mające na celu zabezpieczenie interesów zarówno doktorantów, jak i szkół doktorskich. Wprowadza m.in. zmiany dotyczące oceny jakości działalności naukowej, wydłuża terminy zakończenia przewodów doktorskich oraz określa konsekwencje dla uczelni nieprzestrzegających przepisów.