Zwrot kosztów wynagrodzenia radcy prawnego

Tematyka: zwrot kosztów, radca prawny, postępowanie sądowe, koszty postępowania, stawki minimalne, zasądzenie wynagrodzenia, zastępstwo prawne, ponoszenie kosztów, umowa z radcą prawnym, pomoc prawna

Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że ustawodawca nie wykluczył możliwości zasądzenia wynagrodzenia
radcy prawnego w wysokości nawet sześciokrotnie przewyższającej stawkę minimalną również w sprawie,
która została rozpoznana na posiedzeniu niejawnym.
Zasądzenie zwrotu kosztów postępowania sądowego
Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu po rozpoznaniu skargi M.S. uchylił decyzję organu. W wyroku
wydanym na posiedzeniu niejawnym zasądzono od organu na rzecz skarżącego 1117 zł tytułem zwrotu kosztów
postępowania sądowego. W uzasadnieniu rozstrzygnięcia o kosztach postępowania Sąd I instancji wskazał, że
orzekł na podstawie art. 200 w zw. z art. 205 § 2 ustawy z 30.8.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami
administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 329; dalej: PostAdmU). Na zasądzoną kwotę składały się: uiszczony wpis
od skargi w kwocie 200 zł, koszty zastępstwa prawnego w kwocie 900 zł, ustalone na podstawie § 14 ust. 1 pkt 1 lit.
a w zw. z § 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22.10.2015 r. w sprawie opłat za czynności radców
prawnych (Dz.U. z 2018 r. poz. 265; dalej: TRadR) oraz kwota 17 zł opłaty skarbowej od pełnomocnictwa. WSA we
Wrocławiu nie uwzględnił natomiast w całości żądania pełnomocnika o zasądzenie 2800 zł tytułem zwrotu kosztów
pomocy prawnej i zastępstwa z uwagi na związanie stawkami wynagrodzenia wynikającymi z TRadR.
Zarzuty zażalenia
M.S. wniósł zażalenie na postanowienie o kosztach zawarte w wyroku wnosząc o jego zmianę przez zasądzenie od
organu na rzecz skarżącego 3000 zł. W zażaleniu stwierdzono, że art. 205 § 2 PostAdmU nie ogranicza
wynagrodzenia radcy prawnego, działającego w imieniu strony do kosztów minimalnych wskazanych w TRadR. Sąd
powinien był uwzględnić wysokość wynagrodzenia pełnomocnika wynikającą z umowy zawartej ze skarżącym - 2800
zł, bowiem ustawodawca w § 15 TRadR daje możliwość zasądzenia wynagrodzenia pełnomocnika w kwocie wyższej
niż wynikająca ze stawki minimalnej.
NSA – zasady ponoszenia przez strony kosztów postępowania
Naczelny Sąd Administracyjny uchylił zaskarżone postanowienie i przekazał sprawę w tym zakresie WSA we
Wrocławiu do ponownego rozpoznania. W uzasadnieniu orzeczenia wskazano, że w obowiązującym systemie prawa
wysokość kosztów należnych stronie reprezentowanej przez radcę prawnego za czynności wykonywane przed
sądami podlega reglamentacji. W postępowaniu sądowoadministracyjnym obowiązuje zasada ponoszenia przez
strony kosztów postępowania związanych z ich udziałem w sprawie. Jeden z wyjątków od tej reguły, czyli tzw.
„zasadę rezultatu”, wprowadzono w art. 200 PostAdmU. Zgodnie z tym przepisem skarżącemu, w razie
uwzględnienia skargi, przysługuje od organu zwrot kosztów postępowania niezbędnych do celowego dochodzenia
praw. Zgodnie z art. 205 § 2 PostAdmU do kosztów tych zalicza się m.in. wynagrodzenie radcy prawnego
reprezentującego stronę, jednak nie wyższe niż stawki opłat określone w odrębnych przepisach, czyli TRadR.
Z przepisów ustawy z 6.7.1982 r. o radcach prawnych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1166) wynika, że radca prawny może
zostać ustanowiony pełnomocnikiem procesowym strony: na podstawie umowy z klientem, przez sąd dla strony
zwolnionej od kosztów sądowych oraz na mocy pełnomocnictwa udzielonego przez stronę zatrudniającą go na
podstawie umowy o pracę. W pierwszym przypadku wysokość wynagrodzenia za pełnione czynności zastępstwa
procesowego ustalana jest pomiędzy radcą prawnym a stroną w umowie. Nie ma żadnych ograniczeń, aby strony
umówiły się na wynagrodzenie za udzielaną pomoc prawną w granicach dopuszczalnej, szerokiej autonomii.
Jednakże ustalenie tego wynagrodzenia w umowie zawartej przez stronę i pełnomocnika nie wiąże sądu, który
rozstrzygając o kosztach postępowania, kieruje się kryteriami określonymi w przepisach.
Kryteria ustalenia wysokości zwrotu wynagrodzenia radcy prawnego
NSA wyjaśnił, że w świetle § 14-16 TRadR podstawą ustalenia wysokości podlegającego zwrotowi wynagrodzenia
radcy prawnego w postępowaniu przed sądami administracyjnymi stanowią stawki minimalne. Opłatę w sprawach
niewymagających przeprowadzenia rozprawy ustala się w wysokości równej stawce minimalnej. Jednak w sprawach
wymagających przeprowadzenia rozprawy opłatę ustala się w wysokości przewyższającej stawkę minimalną, która
nie może przekroczyć sześciokrotności tej stawki, ani wartości przedmiotu sprawy, jeśli uzasadnia to m.in.: niezbędny
nakład pracy radcy prawnego; wartość przedmiotu sprawy; rodzaj i zawiłość sprawy. Wniosek o zasądzenie kosztów
zastępstwa prawnego może zawierać oświadczenie o wysokości kosztów obciążających stronę z tytułu
wynagrodzenia radcy prawnego. W braku takiego oświadczenia, opłatę ustala się w wysokości odpowiadającej
stawce minimalnej, chyba że okoliczności określone w § 15 ust. 3 TRadR przemawiają za innym jej ustaleniem.

NSA podkreślił, że pełnomocnik skarżącego złożył oświadczenie o wysokości kosztów poniesionych przez stronę
z tytułu wynagrodzenia radcy prawnego a pomimo tego Sąd I instancji w ogóle nie rozważał możliwości
podwyższenia stawki minimalnej. Za błędne uznano stanowisko WSA we Wrocławiu, że nie ma możliwości
zasądzenia kosztów postępowania uwzględniających stawkę inną niż stawka minimalna, określona w § 14 w zw. z §
2 TRadR. Jak podkreślono, w § 16 TRadR umożliwiono złożenie oświadczenia o wysokości kosztów
obciążających stronę z tytułu wynagrodzenia w każdej sprawie, a więc zarówno rozpoznawanej na rozprawie,
jak i niewymagającej przeprowadzenia rozprawy. Należy więc uznać, że ustawodawca nie wykluczył
możliwości złożenia przez stronę wniosku o zasądzenie – na podstawie oświadczenia – wynagrodzenia radcy
prawnego w sprawie, która rozpoznana została na posiedzeniu niejawnym. Okolicznościami, które mają
decydujący wpływ na przyznanie wynagrodzenia w stawce innej niż minimalna i nieprzekraczającej
sześciokrotności tej stawki są te wskazane w § 15 ust. 3 pkt 1-4 TRadR.
W uzasadnieniu postanowienia stwierdzono, że fakt złożenia oświadczenia o wysokości kosztów obciążających
stronę z tytułu wynagrodzenia radcy prawnego na podstawie § 16 TRadR nie obliguje sądu do zasądzenia kosztów
zastępstwa procesowego w wysokości określonej w tym oświadczeniu. Jeśli jednak strona domaga się zwrotu
kosztów poniesionych z tytułu wynagrodzenia pełnomocnika w oparciu o złożone oświadczenie, Sąd powinien był
ocenić, czy możliwe jest jej zasądzenie na podstawie § 16 TRadR.
Postanowienie NSA z 22.3.2022 r., II GZ 38/22,

NSA uchylił zaskarżone postanowienie i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania. Wskazano, że wysokość wynagrodzenia radcy prawnego w postępowaniu administracyjnym reglamentowana jest stawkami minimalnymi. Sąd powinien uwzględniać oświadczenia stron dotyczące kosztów związanych z wynagrodzeniem radcy prawnego.