Utrudnienia w pracy organu to przetworzenie informacji publicznej
W pewnych sytuacjach szeroki zakres wniosku o informację publiczną może wymusić angażowanie znacznego nakładu pracy organizacyjnej i osobowej, co zakłóca normalny tok działania podmiotu zobowiązanego. NSA rozpoznał skargę kasacyjną dotyczącą odmowy udostępnienia informacji publicznej, argumentując, że informacja przetworzona wymaga zaangażowania pracy analitycznej i organizacyjnej. Sąd wskazał, że anonimizacja danych może wpłynąć na konieczność przetworzenia informacji publicznej.
Tematyka: informacja przetworzona, zakłócenie działania podmiotu, nakład pracy, anonimizacja danych, NSA, skarga kasacyjna
W pewnych sytuacjach szeroki zakres wniosku o informację publiczną może wymusić angażowanie znacznego nakładu pracy organizacyjnej i osobowej, co zakłóca normalny tok działania podmiotu zobowiązanego. NSA rozpoznał skargę kasacyjną dotyczącą odmowy udostępnienia informacji publicznej, argumentując, że informacja przetworzona wymaga zaangażowania pracy analitycznej i organizacyjnej. Sąd wskazał, że anonimizacja danych może wpłynąć na konieczność przetworzenia informacji publicznej.
W pewnych wypadkach szeroki zakres wniosku wymagający zgromadzenia, przekształcenia (zorganizowania) i sporządzenia wielu kserokopii określonych dokumentów może wymagać takich działań organizacyjnych i angażowania środków osobowych, które zakłócają normalny tok działania podmiotu zobowiązanego i utrudniają wykonywanie przypisanych mu zadań. Informacja wytworzona w taki sposób, pomimo iż składała się z wielu informacji prostych będących w posiadaniu organu, powinna być uznana za informację przetworzoną. Powstały w wyniku wskazanych wyżej działań zbiór nie istniał w chwili wystąpienia z żądaniem udostępnienia informacji publicznej. Stan faktyczny NSA rozpoznał skargę kasacyjną od wyroku WSA we Wrocławiu z 16.12.2020 r., IV SA/Wr 358/20, , w sprawie ze skargi wnioskodawcy na decyzję Prezesa SR w przedmiocie odmowy udostępnienia informacji publicznej. Skarga kasacyjna została oddalona. W sprawie tej wnioskodawca zwrócił się do Prezesa SR o udostępnienie informacji publicznej w postaci wszystkich wyroków wraz z uzasadnieniami, zarejestrowanych w rep. C pod symbolami 056 i 056s, które zostały wydane w 2017 r. Organ poinformował wnioskodawcę, że żądana przez niego informacja jest informacją publiczną przetworzoną w rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt. 1 ustawy z 6.9.2001 r. o dostępie do informacji publicznej (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 902; dalej: DostInfPubU). Do załatwienia wniosku konieczne byłoby bowiem wyselekcjonowanie spraw z systemu informatycznego i z prowadzonych repertoriów, następnie zaś ich pogrupowanie oraz poddanie procesowi anonimizacji. Ze wstępnych ustaleń wynika, że odnotowano 45 spraw o wskazanych przez wnioskodawcę właściwościach, w tym 43, w których zostało sporządzone uzasadnienie. Z tych powodów organ wezwał wnioskodawcę do wykazania w terminie 7 dni, że uzyskanie żądanych informacji jest szczególnie istotne dla interesu publicznego. Jednocześnie pouczył stronę, że jeżeli w wyznaczonym terminie nie wykaże interesu publicznego, uzasadniającego udzielenie żądanej informacji, to zostanie wydana decyzja o odmowie jej udostępnienia. Ustosunkowując się do wezwania, Skarżący podał, że nie zgadza się z dokonaną przez Organ kwalifikacją zawnioskowanych danych jako informacji publicznej przetworzonej. Zdaniem strony anonimizacja orzeczeń nie może świadczyć o konieczności przetworzenia informacji publicznej. Stąd też potrzeba anonimizacji 43 wyroków wraz z uzasadnieniami nie powinna sprawić Organowi trudności. Działając na podstawie art. 16 ust. 1 w zw. z art. 3 ust. 1 pkt. 1 DostInfPubU oraz art. 107 KPA, Prezes SR odmówił Skarżącemu udostępnienia informacji publicznej przetworzonej. Po rozpoznaniu odwołania Prezes SO utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję Organu I instancji. Rozpoznając skargę, WSA uznał, że nie zasługuje ona na uwzględnienie. Zdaniem WSA we Wrocławiu, w toku stosowania DostInfPubU w orzecznictwie sądowoadministracyjnym wykształcił się pogląd stanowiący, że informacja przetworzona to taka, na którą składa się określona liczba tzw. informacji prostych, podlegających jednak wyodrębnieniu w sposób dostosowany do żądania wnioskodawcy poprzez konieczność dokonania stosownych analiz, wyciągów bądź zestawień. Zdaniem Sądu I instancji żądanych przez wnioskodawcę danych nie można uznać za prostą informację publiczną. Czynności prowadzące do jej udostępnienia, wbrew twierdzeniom strony, nie miały nieskomplikowanego charakteru i nie sprowadzały się wyłącznie do anonimizacji wyroków wraz z ich uzasadnieniami. W celu realizacji żądania wnioskodawcy należało przede wszystkim przeanalizować istniejące repertoria i systemy informatyczne z punktu widzenia powołanych we wniosku kryteriów, odnoszących się zarówno do symboli statystycznych (056 i 056s), jak i interesującego stronę przedziału czasowego (2017 r.). Następnie Organ powinien wyodrębnić grupę interesujących spraw oraz dotrzeć do orzeczeń kończących, którymi nie zawsze mogły być wyroki. Dopiero na samym końcu, mając już utworzony zbiór orzeczeń, należało dokonać ich anonimizacji oraz, co istotne, zeskanować i nagrać na sugerowany przez Skarżącego nośnik danych. Wymienione czynności obejmowany więc swoim zakresem szereg złożonych działań, niepolegających wyłącznie na konieczności usunięcia informacji identyfikujących. Dodatkowo musiałyby one zostać zwielokrotnione ponad 40 razy, ponieważ ze wstępnego rozeznania przeprowadzonego przez Organ wynikało, że kryteria podane przez Skarżącego spełniało 45 spraw, z których w 43 przypadkach zostało sporządzone uzasadnienie. O ile proces anonimizacji danych sam w sobie nie może stanowić wystarczającej podstawy do odmowy udzielenia informacji publicznej, o tyle anonimizacja niekiedy będzie miała wpływ na konieczność przetworzenia informacji publicznej. Może się bowiem zdarzyć tak, że jej zakres będzie na tyle znaczny, że zaangażuje on istotne zasoby podmiotu zobowiązanego, uniemożliwiając mu tym samym czasową realizację jego podstawowych zadań. Wymienione czynności, które należy uznać za niezbędne dla wytworzenia oczekiwanej przez stronę informacji publicznej, niewątpliwie angażowałyby znaczne zasoby kadrowe podmiotu zobowiązanego, uniemożliwiając mu w tym czasie wykonywanie jego podstawowych zadań. Poza tym miałyby one charakter nie tylko techniczny, lecz także intelektualny (analityczny). Stąd też informację publiczną powstałą w efekcie wskazanych czynności należało uznać za informację przetworzoną. Organ zasadnie zatem zastosował przepis art. 3 ust. 1 pkt. 1 DostInfPubU, stanowiący, że prawo do informacji publicznej obejmuje uprawnienie do uzyskania informacji publicznej, w tym uzyskania informacji przetworzonej w takim zakresie, w jakim jest to szczególnie istotne dla interesu publicznego. Sprawa trafiła ze skargą kasacyjną do NSA. Stanowisko NSA NSA wskazał, że jak prawidłowo przyjął Sąd I instancji, ustawodawca, używając w art. 3 ust. 1 pkt. 1 DostInfPubU pojęcia „informacja przetworzona” nie zawarł równocześnie w ustawie jego legalnej definicji. Konieczne zatem było jej utworzenie na gruncie doktryny i orzecznictwa. Przyjęto m.in., że informacją prostą jest informacja, którą podmiot zobowiązany może udostępnić w takiej formie, w jakiej ją posiada (z zachowaniem ograniczeń wynikających z art. 5 DostInfPubU), a jej wyodrębnienie z posiadanych zbiorów nie jest związane z koniecznością poniesienia pewnych kosztów osobowych lub finansowych, trudnych do pogodzenia z bieżącymi działaniami podmiotu zobowiązanego do udzielenia informacji. Informacja prosta nie zmienia się w informację przetworzoną poprzez proces anonimizacji, bo czynność ta polega jedynie na jej przekształceniu, a nie przetworzeniu. Z kolei informacja przetworzona w chwili złożenia wniosku w zasadzie nie istnieje. Jej wytworzenie wymaga przeprowadzenia przez podmiot zobowiązany pewnych czynności analitycznych, organizacyjnych i intelektualnych, w oparciu o informacje proste. Podkreślić należy, że zbiór wyroków z uzasadnieniami, wydanych w 2017 r. w sprawach zarejestrowanych w repertorium C pod symbolem 056 i 056s, nie istniał w chwili złożenia wniosku. Dla jego wytworzenia konieczne byłoby ustalenie wykazu spraw w żądanym okresie, sprawdzenie, czy wyrok został zaskarżony, a jeżeli tak, to należałoby wykazać dodatkową sygnaturę, przygotować skany wyroków, a następnie dokonać ich anonimizacji. Podmiot zobowiązany musiałby zatem podjąć ponadstandardowe czynności angażujące pracowników administracji sądowej, obejmujące działania techniczne i intelektualne. W orzecznictwie sądów administracyjnych wielokrotnie w takich sytuacjach uznawano, że w pewnych wypadkach szeroki zakres wniosku, wymagający zgromadzenia, przekształcenia (zorganizowania) i sporządzenia wielu kserokopii określonych dokumentów, może wymuszać takie działania organizacyjne i angażowanie środków osobowych, które zakłócają normalny tok działania podmiotu zobowiązanego i utrudniają wykonywanie przypisanych mu zadań. Informacja wytworzona w taki sposób, pomimo iż składała się z wielu informacji prostych będących w posiadaniu organu, powinna być uznana za informację przetworzoną, bowiem powstały w wyniku wskazanych wyżej działań zbiór nie istniał w chwili wystąpienia z żądaniem udostępnienia informacji publicznej (zob. wyroki NSA: z 9.8.2011 r., I OSK 792/11, ; z 28.10.2016 r., I OSK 1656/15, ). Z taką sytuacją mamy do czynienia w omawianej sprawie. Komentarz Orzeczenie NSA to kolejne stanowisko w zakresie informacji publicznej – jej przetworzenia i anonimizacji. W uzasadnieniu rozstrzygnięcia Sąd zawarł ważne argumenty, wskazujące na to, że o przetworzeniu informacji publicznej może decydować to, że wytworzenie informacji wymaga znacznego nakładu pracy organu, co może wpływać na terminowość wykonywanych przez podmiot działań mu przypisanych. Ponadto NSA wyraźnie wskazał, że w niektórych sytuacjach o przetworzeniu informacji może decydować jej anonimizacja. Wyrok NSA z 2.6.2022 r., III OSK 5070/21,
Orzeczenie NSA stanowi istotne stanowisko w zakresie przetwarzania i anonimizacji informacji publicznej. Decyzja podkreśla, że nakład pracy i czasu potrzebny na wytworzenie informacji może decydować o jej klasyfikacji jako przetworzonej. NSA jednoznacznie wskazał, że anonimizacja danych może być czynnikiem decydującym o konieczności przetworzenia informacji publicznej.