Rażący charakter bezczynności organu

Tematyka: bezczynność organu, zwłoka w postępowaniu, rażące naruszenie prawa

Kwestie ewentualnych problemów kadrowych, dużej ilości spraw, znacznego obciążenia pracowników oraz
wielości napływających wniosków nie wyłączają możliwości stwierdzenia, iż organ dopuścił się
bezczynności. Stan bezczynności jest bowiem sytuacją obiektywną i konsekwencją niepodjęcia przez organ
czynności procesowych w przepisanych ustawowo terminach.
Opis stanu faktycznego
K. Sp. z o.o. z siedzibą w K. wniosła do WSA skargę na bezczynność Wojewody w przedmiocie wydania zezwolenia
na pracę cudzoziemca, O.S., na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Skarżący zwrócił się do Wojewody o wydanie
zezwolenia na pracę cudzoziemca na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Wojewoda wezwał Spółkę do
uzupełnienia braków wniosku poprzez nadesłanie dokumentów potwierdzających możliwość wykonywania pracy
w miejscu wskazanym we wniosku. Spółka uzupełniła braki wniosku. Skarżąca wniosła skargę na bezczynność
Wojewody w przedmiocie wydania zezwolenia na pracę cudzoziemca.
Spółka stanęła na stanowisku, że postępowanie w jej sprawie, zgodnie z art. 35 § 2 KPA, powinno być załatwione
niezwłocznie w oparciu o dowody z dokumentów przedstawione przez stronę, a nawet jeśli przyjąć, że sprawa jest
szczególnie skomplikowana, to i tak upłynął dwumiesięczny termin, o którym mowa w art. 35 § 3 KPA. Ponadto
wskazała, że Wojewoda uchybił obowiązkowi wyznaczenia stronie jakiegokolwiek terminu rozstrzygnięcia sprawy
oraz powiadomienia o przyczynie niezałatwienia sprawy w terminie, wskazanemu w art. 36 § 1 i 2 KPA. Po
wniesieniu skargi Wojewoda wydał zezwolenie.
Stanowisko Organu
W odpowiedzi na skargę Wojewoda wniósł o jej nieuwzględnienie. Podniósł, że na czas trwania postępowań
toczących się przed organem ma wpływ stale rosnąca liczba składanych wniosków, a także sytuacja spowodowaną
epidemią COVID-19. Organ w tym zakresie przedstawił okoliczności dotyczące zwiększonego wpływu wniosków
w latach 2020 i 2021 r. oraz uwarunkowania kadrowo-organizacyjne urzędu.
Stanowisko WSA
WSA umorzył postępowanie w zakresie zobowiązania Wojewody do załatwienia wniosku Skarżącej w przedmiocie
wydania zezwolenia na pracę cudzoziemca oraz stwierdził, że bezczynność organu nie miała miejsca z rażącym
naruszeniem prawa.
Rozpatrując niniejszą sprawę, w pierwszej kolejności WSA wskazał, iż skarga nie została wprawdzie poprzedzona
wniesieniem ponaglenia, jednakże nie stanowiło to przesłanki jej odrzucenia, albowiem zgodnie z art. 10a pkt. 2
ustawy z 20.4.2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 690; dalej:
PromZatrU) przepisów art. 37 KPA nie stosuje się w sprawach wydania zezwolenia na pracę, o którym mowa w art.
88a-88 m PromZatrU. Należy zauważyć, że w sytuacji, gdy przed rozpoznaniem przez Sąd niniejszej sprawy wniosek
strony skarżącej Spółki o wydanie zezwolenia na pracę został załatwiony i zezwolenie na pracę dla O.S. zostało
wydane, postępowanie sądowe w zakresie zobowiązania Wojewody do rozpoznania wniosku zostało umorzone jako
bezprzedmiotowe. Wydanie przez organ orzeczenia przed datą wyrokowania przez Sąd w przedmiocie bezczynności
skutkuje umorzeniem postępowania sądowoadministracyjnego w zakresie zobowiązania organu do załatwienia
wniosku, jednak nie zwalnia Sądu od zbadania i orzeczenia, czy w sprawie zaistniała bezczynność organu, a jeżeli
tak, to czy miała ona miejsce z rażącym naruszeniem prawa.
Przechodząc do badania, czy w sprawie doszło do bezczynności, WSA przypomniał, że zgodnie z ogólnymi
zasadami postępowania administracyjnego organy administracji publicznej mają obowiązek działać wnikliwie
i szybko, posługując się możliwie najprostszymi środkami prowadzącymi do załatwienia sprawy, a także winny
podejmować wszelkie kroki niezbędne do jej wyjaśnienia i załatwienia. Ważną rolę odgrywa tu zasada szybkości
postępowania, wyrażona w art. 12 KPA. Jej realizacja zagwarantowana została przepisami określającymi terminy
załatwienia sprawy. W myśl art. 35 § 1-3 KPA organy administracji publicznej obowiązane są załatwiać sprawy bez
zbędnej zwłoki. Niezwłocznie powinny więc być załatwiane te sprawy, które mogą być rozpatrzone w oparciu
o dowody przedstawione przez stronę łącznie z żądaniem wszczęcia postępowania; w oparciu o fakty i dowody
powszechnie znane albo znane z urzędu organowi, przed którym toczy się postępowanie; możliwe do ustalenia na
podstawie danych, którymi rozporządza ten organ. Załatwienie sprawy wymagającej postępowania wyjaśniającego
powinno nastąpić nie później niż w ciągu miesiąca, a sprawy szczególnie skomplikowanej - nie później niż w ciągu
dwóch miesięcy od dnia wszczęcia postępowania, zaś w postępowaniu odwoławczym - w ciągu miesiąca od dnia
otrzymania odwołania. Wskazać również należy, że w każdym przypadku niezałatwienia sprawy w terminie organ

administracji publicznej jest obowiązany zawiadomić strony, podając przyczyny zwłoki, wskazując nowy termin
załatwienia sprawy, oraz pouczając o prawie do wniesienia ponaglenia. Ten sam obowiązek ciąży na organie
administracji publicznej również w przypadku zwłoki w załatwieniu sprawy z przyczyn niezależnych od organu.
Powyższy obowiązek organu wynika z art. 36 § 1 i § 2 KPA.
W analizowanej sprawie wniosek Skarżącej o udzielenie zezwolenia na pracę typu A dla O.S. został załatwiony
i zezwolenie na prace zostało wydane, jednak nastąpiło to po upływie 6 miesięcy od daty wpływu wniosku do organu
i 2 miesiącach od uzupełnienia wniosku. Niewątpliwie zatem Organ dopuścił się w okresie pomiędzy (...).5.2021 r.
(data wpływu wniosku) a (...).8.2021 r. (data wezwania strony do uzupełnienia braków formalnych podania)
bezczynności w załatwieniu wniosku. Mamy z nią bowiem do czynienia wówczas, gdy w prawnie określonym terminie
organ nie załatwia sprawy i nie informuje strony o przyczynie takiego stanu rzeczy. Sytuacja taka miała zaś miejsce
przez okres kilku miesięcy, w którym organ, dysponując wnioskiem strony o wydanie określonej decyzji, nie
przeprowadził nawet badania jego formalnej poprawności i kompletności.
Odnosząc się do argumentacji Organu, zawartej w odpowiedzi na skargę, trzeba zauważyć, że kwestie ewentualnych
problemów kadrowych, dużej ilości spraw, znacznego obciążenia pracowników oraz wielości napływających
wniosków nie wyłączają możliwości stwierdzenia, iż organ dopuścił się bezczynności. Stan bezczynności jest bowiem
sytuacją obiektywną i jest konsekwencją niepodjęcia przez organ czynności procesowych w ustawowych terminach.
Nie oznacza to jednak, że okoliczności te nie mogą być brane pod uwagę przy ocenie, czy przewlekłość
postępowania miała miejsce z rażącym naruszeniem prawa. Wzrost ilości spraw do załatwienia musiał w ocenie
Sądu skutkować opóźnieniami w ich rozpoznaniu. Są to obiektywne trudności, które powodują przedłużenie
toczących się postępowań i nie mogą one umykać z pola widzenia przy ocenie działań organu administracji.
Przezwyciężenie takich obiektywnych trudności może czasami wymagać zmian prawnych, na co organ administracji
nie ma wpływu, i może co najwyżej sygnalizować konieczność takich zmian.
Dokonując oceny charakteru stwierdzonej bezczynności, Sąd uznał, że naruszenie prawa w tym zakresie nie miało
rażącego charakteru. Bezczynność organu będzie miała charakter rażący, gdy odpowiednio brak działania lub
poważne opóźnienia w podejmowanych przez organ czynnościach oczywiście pozbawione są jakiegokolwiek
racjonalnego usprawiedliwienia. Kwalifikując w rozpatrywanej sprawie stan bezczynności jako nienaruszający
prawo w sposób rażący, WSA uwzględnił, że stan bezczynności nie trwał szczególnie długo, nadto w jego
przyczynach nie dopatrzył się znamion złej woli po stronie Organu. Sąd bowiem wziął pod uwagę argumentację
zawartą w odpowiedzi na skargę, w której Organ wskazał na znaczną ilość wpływających wniosków o wydanie
zezwolenia na pracę dla cudzoziemców, a ponadto szczegółowo przedstawił podejmowane działania w celu
zapewnienia szybszego procedowania.

Komentarz
Pojęcie zwłoki w prowadzeniu postępowania oznacza takie działanie organu (opieszałe, niesprawne, nieskuteczne,
pozorne), które nie prowadzi do sprawnego załatwienia sprawy lub w terminach przewidzianych prawem, jak również
nieuzasadnione przedłużanie przez organ terminu załatwienia sprawy. Wyrok potwierdza dotychczasową linię
orzeczniczą, zgodnie z którą zwłoka dotyczy sytuacji obiektywnych zdarzeń zewnętrznych i niezależnych od organu.
Jako przykłady takich zdarzeń podaje się działania sił przyrody oraz działania innych organów, które mają istotne
znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy. Problemy organizacyjne i kadrowe obciążają organ, mogą jednak świadczyć
o braku rażącego charakteru bezczynności, co musi być rozpatrywane kazuistycznie.

Wyrok WSA w Poznaniu z 1.6.2022 r., II SAB/Po 244/21,

Pojęcie zwłoki w prowadzeniu postępowania oznacza takie działanie organu, które nie prowadzi do sprawnego załatwienia sprawy w terminach przewidzianych prawem. Wyrok WSA w Poznaniu z 1.6.2022 r., II SAB/Po 244/21, potwierdza dotychczasową linię orzeczniczą, według której zwłoka dotyczy sytuacji obiektywnych zdarzeń zewnętrznych i niezależnych od organu.