Domniemanie doręczenia zastępczego i jego podważenie

Tematyka: domniemanie doręczenia zastępczego, przywrócenie terminu, brak winy, zwrotne potwierdzenie odbioru, oświadczenie strony, instytucja doręczenia, postępowanie sądowe, przesłanka braku winy, rozstrzygnięcie NSA

Przeciwdowodem dla dokumentu urzędowego, jakim jest zwrotne potwierdzenie odbioru wraz
z odpowiednimi adnotacjami o pozostawieniu pisma w placówce pocztowej, nie może być samo
oświadczenie strony o braku awiza, a przywrócenie terminu na podstawie takiego gołosłownego twierdzenia
strony prowadziłoby do nieuzasadnionego podważenia instytucji doręczenia zastępczego.
Stanowisko WSA w Łodzi
Postanowieniem z 3.3.2022 r., III SPP/Łd 82/21, WSA w Łodzi odmówił M.R. (dalej: Skarżący) przywrócenia terminu
do wniesienia sprzeciwu od postanowienia starszego referendarza sądowego w WSA w Łodzi z 5.8.2021 r.
w zakresie odmowy przyznania prawa pomocy, w sprawie z jego skargi na decyzję SKO w Łodzi z (...) czerwca 2019
r. w przedmiocie uchylenia decyzji o udzieleniu licencji na wykonywanie krajowego transportu drogowego po
wznowieniu postępowania. Zdaniem WSA w Łodzi na gruncie rozpoznawanej sprawy nie budzi wątpliwości, że
Skarżący nie dochował terminu do wniesienia sprzeciwu od ww. postanowienia (termin ten minął 3.9.2021 r.).
Składając wniosek o przywrócenie uchybionego terminu, Skarżący spełnił warunki formalne, gdyż złożył go
w terminie określonym w art. 87 § 1 ustawy z 30.8.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi
(t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 329; dalej: PostAdmU), a nadto dokonał czynności, o której mowa w art. 87 § 4 PostAdmU,
bowiem złożył sprzeciw od ww. postanowienia. Jednak oceniając wniosek o przywrócenie terminu, WSA w Łodzi
uznał, że nie zasługuje on na uwzględnienie, gdyż Skarżący nie uprawdopodobnił braku winy w uchybieniu terminu.
Z akt administracyjnych sprawy wynika, że przesyłka zawierająca odpis postanowienia wraz z uzasadnieniem oraz
pouczeniem o możliwości złożenia sprzeciwu nie została odebrana przez Skarżącego. Zwrócono ją do WSA w Łodzi
31.8.2021 r. z adnotacją o podwójnym awizowaniu na kopercie (13.8.2021 r. oraz 23.8.2021 r.). W rezultacie WSA
w Łodzi uznał ją za skutecznie doręczoną w trybie „zastępczym” na podstawie art. 73 PostAdmU. Skarżący wniósł
o przywrócenie terminu do wniesienia sprzeciwu od przedmiotowego postanowienia 27.8.2021 r., podnosząc, że nie
ponosi winy w uchybieniu terminu. Nie wiedział bowiem o próbach doręczenia mu korespondencji sądowej, gdyż nie
otrzymał awiza informującego o możliwości odbioru ww. przesyłki w placówce pocztowej.
W tym kontekście WSA w Łodzi podkreślił, że domniemanie faktyczne wynikające z art. 73 PostAdmU może być
obalone wówczas, gdy adresat pisma wykaże, że dane wynikające z dowodu doręczenia nie są zgodne
z rzeczywistością. Tymczasem w rozpoznawanej sprawie Skarżący nie zdołał przedstawić takich okoliczności, które
mogłyby podważyć domniemanie prawidłowości doręczenia przesyłki. Przeciwdowodem dla dokumentu
urzędowego, jakim jest zwrotne potwierdzenie odbioru wraz z odpowiednimi adnotacjami o pozostawieniu
pisma w placówce pocztowej, nie może być samo oświadczenie strony o braku awiza, a przywrócenie
terminu na podstawie gołosłownego twierdzenia strony o braku awizo prowadziłoby do nieuzasadnionego
podważenia instytucji doręczenia zastępczego. Tymczasem, mimo kierowania do Skarżącego kolejnych wezwań
o nadesłanie odpowiedzi urzędu pocztowego na jego reklamację, Skarżący w zakreślonym terminie nie nadesłał
żądanej informacji.
Przesłanka braku winy w uchybieniu terminu
NSA w pierwszej kolejności wskazał, że zgodnie z art. 86 § 1 PostAdmU, jeżeli strona nie dokonała w terminie
czynności w postępowaniu sądowym bez swojej winy, sąd na jej wniosek postanowi o przywróceniu terminu. Z kolei
w myśl art. 87 § 1 i § 2 PostAdmU pismo z wnioskiem o przywrócenie terminu wnosi się do sądu, w którym czynność
miała być dokonana, w ciągu siedmiu dni od czasu ustania przyczyny uchybienia terminu. W piśmie tym należy
uprawdopodobnić okoliczności wskazujące na brak winy w uchybieniu terminu. Ponadto równocześnie z wnioskiem
strona powinna dokonać czynności, której nie dokonała w terminie (art. 87 § 4 PostAdmU). Wobec tego NSA
podkreślił, iż kryterium braku winy jako przesłanka przywrócenia terminu wiąże się z obowiązkiem zachowania
szczególnej staranności przy dokonywaniu czynności procesowej. Przez brak winy, o którym mowa w art. 86
§ 1 PostAdmU, należy rozumieć sytuacje, w których z przyczyn obiektywnie niezależnych, nawet przy
zachowaniu najwyższej staranności, skarżący nie miał możliwości dochowania terminu.
Stan faktyczny sprawy
Przenosząc te rozważania na treść rozpoznawanego zażalenia, NSA stwierdził, że Skarżący nie wykazał obiektywnie
niezależnych przyczyn, które uniemożliwiły mu wniesienia sprzeciwu z zachowaniem wyznaczonego terminu.
Wnosząc o przywrócenie terminu, Skarżący powołał się na nieprawidłowość awizowania przesyłki i podniósł, że po
raz kolejny Poczta Polska nie doręczyła mu listu w odpowiednim terminie. Wskazał, że jednocześnie wszczął
postępowanie reklamacyjne. W związku z tą informacją WSA w Łodzi dwukrotnie wzywał Skarżącego do nadesłania
odpowiedzi urzędu pocztowego na złożoną przez niego reklamację. Na zwróconej do WSA w Łodzi przesyłce wraz
ze zwrotnym potwierdzeniem odbioru znajdowały się adnotacje operatora pocztowego, z których wynikało, że była

ona awizowana dwukrotnie, tj. 13.8.2021 r. oraz 23.8.2021 r. Wszystkie adnotacje znajdujące się na kopercie zostały
opatrzone nieczytelnym podpisem osoby doręczającej. Mając to na uwadze, NSA przypomniał, że - jak podkreśla się
w orzecznictwie - zwrotne potwierdzenie odbioru przesyłek, a także adnotacje znajdujące się na zwróconych
do nadawcy przesyłkach, wypełnione przez pracowników poczty, korzystają z domniemania prawdziwości
jako dokument urzędowy (postanowienie NSA z 27.8.2013 r., II GZ 477/13,
). Skarżącemu nie udało się
natomiast w żaden sposób obalić domniemania, że dane wynikające z dowodu doręczenia są niezgodne
z rzeczywistością. Sama okoliczność zwrócenia się przez Skarżącego z reklamacją lub ze skargą na
niewykonanie usługi pocztowej nie podważa prawidłowości sposobu doręczenia przesyłki. Tym bardziej, że
Skarżący nie przedstawił uzyskanych z Urzędu Pocztowego odpowiedzi na reklamacje i skargi. W ocenie NSA, WSA
w Łodzi zasadnie wskazał, że obowiązek uprawdopodobnienia okoliczności uzasadniających brak jej winy
w uchybieniu terminu spoczywa na stronie domagającej się przywrócenia uchybionego terminu do dokonania
czynności w postępowaniu. Tymczasem Skarżący w złożonym wniosku takich okoliczności nie wskazał, zaś jego
argumentacja odnosi się wyłącznie do stwierdzenia braku awiza, która nie podważa domniemania doręczenia
przesyłki sądowej w trybie określonym w art. 73 PostAdmU.
Rozstrzygnięcie NSA
Ponadto NSA podkreślił, że przywrócenie terminu tylko na podstawie twierdzenia Skarżącego, że „poczta już
nawalała niejednokrotnie” prowadziłoby do nieuzasadnionego podważenia instytucji doręczenia zastępczego, tym
bardziej, że jak wynika z adnotacji znajdujących się na zwróconej do WSA w Łodzi przesyłce, była ona dwukrotnie
prawidłowo awizowana. Przyjęcie stanowiska przeciwnego prowadziłoby bowiem do sytuacji, w której w każdym tego
rodzaju przypadku strona postępowania mogłaby obalić domniemanie doręczenia przesyłki w trybie awizowania
poprzez zwykłe oświadczenie, że awizo nie zostało umieszczone w skrzynce pocztowej.
W związku z powyższym NSA uznał, że Skarżący nie wykazał, by uchybienie terminowi nastąpiło bez jego winy, zaś
WSA w Łodzi słusznie odmówił przywrócenia terminu do wniesienia sprzeciwu. Mając powyższe na uwadze, NSA
oddalił zażalenie Skarżącego na podstawie art. 184 PostAdmU w zw. z art. 197 § 1 i 2 PostAdmU w zw. z art. 198
PostAdmU.

Komentarz
W analizowanym rozstrzygnięciu NSA dokonał analizy jednej z ustawowych przesłanek przywrócenia stronie
uchybionego terminu na dokonanie określonej czynności (tu: terminu do wniesienia sprzeciwu od postanowienia),
jaką jest wykazanie braku winy strony w tym uchybieniu. Mając na uwadze stan faktyczny rozpatrywanej sprawy,
a także uwzględniając dotychczasowe orzecznictwo w ww. zakresie, NSA wskazał, że: (i) to na stronie postępowania
wnoszącej o przywrócenie uchybionego terminu do dokonania czynności w postępowaniu ciąży obowiązek
uprawdopodobnienia okoliczności, które uzasadniać będą brak jej winy w uchybieniu terminu; (ii) samo gołosłowne
oświadczenie strony o braku awizo nie może uzasadniać podważenia instytucji doręczenia zastępczego, zwłaszcza
przy uwzględnieniu okoliczności, iż zwrotne potwierdzenie odbioru przesyłek, a także adnotacje znajdujące się na
zwróconych do nadawcy przesyłkach wypełnione przez pracowników poczty, korzystają z domniemania
prawdziwości jako dokument urzędowy. Jak wskazuje się w orzecznictwie, do katalogu przyczyn niezawinionych
przez stronę, a tym samym uzasadniających przywrócenie uchybionego terminu, należą m.in.: stany nadzwyczajne
(jak np. problemy komunikacyjne), klęski żywiołowe, nagła choroba (strony lub jej pełnomocnika).

Postanowienie NSA z 25.5. 2022 r., II GZ 134/22,

NSA uznał, że Skarżący nie wykazał braku winy w uchybieniu terminu do wniesienia sprzeciwu, co skutkowało oddaleniem jego zażalenia. Orzeczenie to podkreśla istotę uprawdopodobnienia okoliczności uzasadniających brak winy strony oraz nieuzasadnioność przywracania terminów jedynie na podstawie gołosłownych twierdzeń.