Konsekwencje niepoinformowania organu o zmianie adresu
Kwestię dochowania należytej staranności należy oceniać przez pryzmat obowiązku zawiadomienia organu podatkowego o zmianie adresu do doręczeń, aby uniknąć konsekwencji w postaci uznania doręczeń jako skutecznych. NSA rozpoznał skargę kasacyjną od wyroku WSA w Warszawie, oddalając ją. Sprawa dotyczyła przywrócenia terminu do wniesienia odwołania w kontekście adresu do doręczeń i zamieszkania. NSA podkreślił, że nieprawidłowości w doręczeniach nie usprawiedliwiają przywrócenia terminu.
Tematyka: dochowanie staranności, obowiązek zawiadomienia organu, zmiana adresu, konsekwencje, skarga kasacyjna, przywrócenie terminu, NSA, doręczenie decyzji, postępowanie podatkowe
Kwestię dochowania należytej staranności należy oceniać przez pryzmat obowiązku zawiadomienia organu podatkowego o zmianie adresu do doręczeń, aby uniknąć konsekwencji w postaci uznania doręczeń jako skutecznych. NSA rozpoznał skargę kasacyjną od wyroku WSA w Warszawie, oddalając ją. Sprawa dotyczyła przywrócenia terminu do wniesienia odwołania w kontekście adresu do doręczeń i zamieszkania. NSA podkreślił, że nieprawidłowości w doręczeniach nie usprawiedliwiają przywrócenia terminu.
Kwestię dochowania należytej staranności należy oceniać przez pryzmat obowiązku wynikającego z art. 146 § 1 OrdPU, który nakazuje zawiadomić organ podatkowy o zmianie adresu, pod którym dokonuje się doręczeń. Niedopełnienie tego obowiązku rodzi bowiem konsekwencje w postaci uznania za skuteczne doręczeń dokonywanych pod dotychczasowym adresem z upływem 14-dniowego terminu przechowania korespondencji w placówce pocztowej (art. 146 § 2 OrdPU). Samo zatem przeświadczenie strony, że organ będzie kierował przesyłki na adres do korespondencji, a nie na będący w jego posiadaniu adres zamieszkania strony, nie może usprawiedliwiać przekroczenia terminu do wniesienia odwołania. Stan faktyczny NSA rozpoznał skargę kasacyjną Skarżącego od wyroku WSA w Warszawie z 10.4.2018 r., III SA/Wa 1568/17, w sprawie ze skargi na postanowienie Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w przedmiocie przywróceni terminu do wniesienia odwołania i skargę kasacyjną oddalił. Wcześniej WSA oddalił skargę Skarżącego na postanowienie Dyrektora Izby Administracji Skarbowej odmawiające stronie przywrócenia terminu do wniesienia odwołania. Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucono nieuwzględnienie przez Sąd skargi i utrzymanie w mocy rozstrzygnięcia Dyrektora, które zostało wydane z naruszeniem m.in. art. 148 § 1 ustawy z 29.8.1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1540; dalej: OrdPU) przez jego nieprawidłową wykładnię, gdyż organ mylnie przyjął, że miejscem zamieszkania Skarżącego jest miejsce jego zameldowania, a także przez jego nieprawidłową wykładnię, gdyż organ mylnie przyjął, że może nie uwzględnić adresu do doręczeń wskazanego przez stronę w CEiDG oraz w piśmie procesowym z 2015 r., które następnie zostało włączone do akt postępowania podatkowego. W piśmie uzupełniającym skargę kasacyjną Skarżący ponowił twierdzenia o dołożeniu przez niego należytej staranności, wskazując, że organ wiedział, że przebywał on pod adresem w S., jednak skorzystał z adresu, którego OrdPU nie przewiduje, tj. adresu zameldowania. Do pisma dołączono wydruk z CEiDG, zaświadczenie potwierdzające wykonywanie badań technicznych pod adresem w S., potwierdzenie pobytu czasowego za okres od 2013 do 2017 r. oraz listę adresów pobytu czasowego od 2000 r. Stanowisko NSA Sąd II instancji uznał, że skarga kasacyjna nie zasługiwała na uwzględnienie. Istota sporu powstałego na gruncie niniejszej sprawy odnosi się do przesłanek przywrócenia terminu do wniesienia odwołania od decyzji Naczelnika Urzędu Skarbowego, uznanej za doręczoną Skarżącemu w trybie zastępczym. Autor skargi kasacyjnej podtrzymał stanowisko prezentowane we wniosku o przywrócenie terminu, wskazując, że o wydaniu przedmiotowej decyzji dowiedział się dopiero w trakcie toczącego się postępowania egzekucyjnego. Zdaniem Skarżącego, doręczenie ww. decyzji nastąpiło bowiem na niewłaściwy adres. Skarżący ze względu na zły stan zdrowia od 2016 r. zmienił miejsce zamieszkania, co potwierdza fakt jego hospitalizacji po zawale w danym miejscu. W ocenie Skarżącego, o braku winy w uchybieniu terminowi do zaskarżenia rozstrzygnięcia podatkowego może świadczyć fakt, że właściwy adres do korespondencji wskazał on zarówno w CEIDG (w 2012 r.) oraz w piśmie procesowym z 2015 r., stanowiącym zastrzeżenia do protokołu kontroli. Tymczasem organ podatkowy uporczywie dokonywał doręczeń zastępczych na nieaktualny adres zamieszkania skarżącego. Zdaniem NSA powołane przez stronę okoliczności nie dawały podstaw do przywrócenia terminu do wniesienia odwołania. W myśl wskazanego w podstawach kasacyjnych art. 162 § 1 OrdPU w razie uchybienia terminu należy przywrócić termin na wniosek zainteresowanego, jeżeli uprawdopodobni, że uchybienie nastąpiło bez jego winy. Podkreślenia wymaga, że instytucja przywrócenia terminu została zastrzeżona dla sytuacji wyjątkowych, w których przekroczenie terminu do dokonania określonej czynności było następstwem nadzwyczajnych, nietypowych i niemożliwych do przewidzenia zdarzeń, zaś stronie nie można przypisać chociażby lekkiego niedbalstwa czy braku dbałości o swoje interesy. Uniknięcie negatywnych konsekwencji przekroczenia terminu jest zatem możliwe w razie pojawienia się przeszkód, których nawet przy użyciu największego w danych warunkach wysiłku nie dało się usunąć. W orzecznictwie jako przykłady tego rodzaju przeszkód wymienia się m.in. klęski żywiołowe, problemy komunikacyjne czy nagłą chorobę nie pozwalającą na wyręczenie się inną osobą (zob. wyroki NSA: z 28.2.2019 r., I FSK 475/17, ; z 18.5.2017 r., I FSK 1813/15, ). Analizując okoliczności powołane przez Skarżącego w kontekście przesłanek przywrócenia terminu, NSA podkreślił, że o braku winy w opóźnieniu nie mógł świadczyć fakt wskazania przez Skarżącego adresu do doręczeń w CEIDG w 2012 r. oraz w zastrzeżeniach do protokołu kontroli z 2015 r., w sytuacji, gdy nie poinformował on jednocześnie o dezaktualizacji adresu zamieszkania wskazywanego w oficjalnych pismach strony kierowanych do organu. Tym bardziej, że w późniejszym piśmie przedłożonym do akt kontroli dotychczasowy adres zamieszkania został potwierdzony. Kwestię dochowania należytej staranności należało bowiem oceniać przez pryzmat obowiązku wynikającego z art. 146 § 1 OrdPU, który nakazuje zawiadomić organ podatkowy o zmianie adresu, pod którym dokonuje się doręczeń. Niedopełnienie tego obowiązku rodzi bowiem konsekwencje w postaci uznania za skuteczne doręczeń dokonywanych pod dotychczasowym adresem z upływem 14-dniowego terminu przechowania korespondencji w placówce pocztowej (art. 146 § 2 OrdPU). Samo zatem przeświadczenie strony, że organ będzie kierował przesyłki na adres do korespondencji, a nie na będący w jego posiadaniu adres zamieszkania Skarżącego, nie mogło usprawiedliwiać przekroczenia terminu do wniesienia odwołania. W sprawie już WSA wskazał, że podatnik nie może skutecznie powoływać się na brak wiedzy o toczącym się wobec niego postępowaniu, jeżeli skutecznie nie zawiadomi organów podatkowych o wszelkich zmianach w adresie zamieszkania lub adresie do korespondencji. Bez wpływu na ocenę kwestii zawinienia pozostawała również okoliczność hospitalizacji Skarżącego albowiem okres ten pozostawała terminem otwartym do zaskarżenia decyzji. NSA wskazał także, że w sprawie zasadnicza część argumentacji mającej uzasadniać żądanie Skarżącego zmierzała do zakwestionowania prawidłowości doręczenia decyzji podatkowej. Tymczasem zarówno w doktrynie, jak i judykaturze wielokrotnie wyrażano pogląd, że wątpliwości co do okoliczności doręczenia decyzji powinny stanowić przedmiot postępowania dotyczącego stwierdzenia uchybienia terminowi do wniesienia odwołania. Nieprawidłowości w zakresie doręczenia korespondencji nie mogą zaś uzasadniać przywrócenia terminu czy też być „załatwiane” poprzez zastosowanie tej instytucji. Komentarz Orzeczenie NSA w sposób jednoznaczny wskazuje na to, że strona postępowania podatkowego jest zobowiązana wyraźnie wskazać organowi adres do doręczeń. To na ten adres dokonywane są doręczenia korespondencji w postępowaniu. Dla oceny czy doręczenie nastąpiło skutecznie nie ma znaczenia okoliczność, że organ dysponował wiedzą o innych adresach, pod którymi może przebywać strona postępowania – także tymi przez stronę wskazanymi, ale nie jako adres do doręczeń. Nadto NSA potwierdził, że okoliczności związane z oceną prawidłowości doręczenia decyzji nie mogą być argumentami w sprawie o przywrócenie terminu na dokonanie czynności procesowej. Wyrok NSA z 25.5.2022 r., I FSK 2126/18,
Orzeczenie NSA stanowi, że strona postępowania podatkowego musi jasno wskazać organowi adres do doręczeń, niezależnie od innych adresów, jakie może posiadać. Okoliczności związane z doręczeniem decyzji nie mogą być argumentem w sprawie o przywrócenie terminu. Wyrok NSA potwierdza tę zasadę.