Stosowanie zasady proporcjonalności przy ocenie wniosku o dofinansowanie
Przy ocenie stopnia zabezpieczenia środków własnych przy wniosku o dofinansowanie należy uwzględnić fakt rozpoczęcia realizacji projektu przed otrzymaniem decyzji o dofinansowaniu. Organ powinien uwzględnić opłacone faktury dokumentujące środki własne przeznaczone na projekt, niezależnie od ich źródła finansowania. Przypadek J.Ł. pokazuje, że brak dokumentacji potwierdzającej posiadane środki może skutkować odrzuceniem wniosku.
Tematyka: dofinansowanie, zasada proporcjonalności, ocena wniosku, finansowanie projektu, dokumentacja, NSA, Organ, wnioskodawca
Przy ocenie stopnia zabezpieczenia środków własnych przy wniosku o dofinansowanie należy uwzględnić fakt rozpoczęcia realizacji projektu przed otrzymaniem decyzji o dofinansowaniu. Organ powinien uwzględnić opłacone faktury dokumentujące środki własne przeznaczone na projekt, niezależnie od ich źródła finansowania. Przypadek J.Ł. pokazuje, że brak dokumentacji potwierdzającej posiadane środki może skutkować odrzuceniem wniosku.
Przy ocenie stopnia zabezpieczenia środków własnych przez ubiegającego się o dofinansowanie ze środków UE należy uwzględnić fakt rozpoczęcia realizacji projektu przed otrzymaniem decyzji o dofinansowaniu. Organ powinien więc uwzględnić opłacone faktury dokumentujące środki własne, przeznaczone na realizację projektu. N ie ma przy tym znaczenia, czy zostały one opłacone z oszczędności, pożyczki czy kredytu. Ocena wniosku o dofinansowanie Prowadzący działalność gospodarczą J.Ł. złożył wniosek o dofinansowanie projektu mającego na celu rozwój prowadzonej przez niego firmy poprzez rozbudowę sieci światłowodowego dostępu do Internetu. W 2020 r. projekt został oceniony negatywnie. Organ nie uwzględnił protestu przedsiębiorcy, jednak WSA w Łodzi stwierdził, że ocena projektu została przeprowadzona w sposób naruszający prawo. W 2021 r. w wyniku ponownej oceny merytorycznej Organ uznał, że projekt nie spełnia kryterium wykonalność finansowej, którego wcześniej nie kwestionował. Wskazano, że pomimo deklaracji pokrycia ponad 257 tys. zł ze środków własnych J.Ł. nie przedstawił dokumentów pozwalających przyjąć, iż dysponuje tą kwotą na dzień oceny wniosku. Organ odmówił bowiem uznania faktur na łączną kwotę 170 tys. zł, które przedsiębiorca przedstawił jako potwierdzenie wydatków na realizację projektu, poniesionych z własnych środków. Stwierdził też, że za źródło finansowania nie można uznać przyszłych zwrotów podatku VAT zapłaconego w związku z ponoszeniem wydatków kwalifikowanych projektu. W ocenie Organu brak również podstaw do przyjęcia, że wyciągi dotyczące konta oszczędnościowego i funduszy inwestycyjnych należących do żony wnioskodawcy stanowią potwierdzenie środków posiadanych przez J.Ł. Nie wskazał on bowiem, jaki ustrój majątkowy dotyczy ich związku małżeńskiego. Po oddaleniu protestu wnioskodawca wniósł skargę, zarzucając, że oceniający skupili się na ocenie załączonych do wniosku potwierdzeń sald na rachunkach bankowych i inwestycyjnych, nie biorąc pod uwagę pozostałych dokumentów i wyjaśnień. Skarżący wskazał, że rozpoczął już realizację projektu i opłaca z własnych funduszy kolejne wydatki, bezpodstawne jest więc domaganie się przez Organ wykazania posiadania całości zadeklarowanych środków po 13 miesiącach od dnia złożenia wniosku o dofinansowanie. Stanowisko WSA WSA w Łodzi oddalił skargę, podkreślając, że rozpoczęcie realizacji projektu nie zwalnia skarżącego od konieczności wykazania posiadania środków finansowych na pokrycie wkładu własnego na dzień dokonania oceny. W ocenie Sądu dowodem takim nie mogą być faktury złożone przez skarżącego, nie wynika z nich bowiem, czy dotyczą zakupów w związku z realizacją projektu, czy też dokonanych w innym celu. Nie wiadomo też, czy wszystkie faktury zostały rzeczywiście opłacone, a nawet jeśli tak, to brak informacji, z jakiego źródła pochodziły te pieniądze. W uzasadnieniu wyroku stwierdzono również, że zwroty podatku VAT z urzędu skarbowego, jako zdarzenie przyszłe i niepewne, nie mogą zostać uznane za dokumenty potwierdzające posiadanie środków na pokrycie wkładu własnego. Sąd uznał, że dowodem takim nie są też środki znajdujące się na kontach oszczędnościowym i funduszy inwestycyjnych, należących do żony J.Ł. Skarżący nie wskazał bowiem, jaki ustrój majątkowy aktualnie obowiązuje w jego małżeństwie. W ocenie Sądu o istnieniu wspólności majątkowej pomiędzy małżonkami na dzień składania wniosku nie może świadczyć ani akt notarialny sporządzony ponad 20 lat wcześniej, ani wypis z Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej. Zasady oceny wniosku Uchylając zaskarżony wyrok, NSA stwierdził, że ocena projektu została przeprowadzona w sposób naruszający prawo, a naruszenie to miało istotny wpływ na wynik oceny, i w efekcie przekazał sprawę do ponownego rozpatrzenia Organowi. W uzasadnieniu wyroku podkreślono, że obu ocen, zarówno w 2020 r., jak i w 2021 r., Organ dokonywał na podstawie tej samej dokumentacji konkursowej, a prawidłowo przeprowadzoną procedurę wyboru projektów do dofinansowania powinna cechować niezmienność. W uzasadnieniu pierwszej oceny Organ uznał kryterium wykonalności finansowej za spełnione pomimo tego, że J.Ł. przedstawił wyciągi bankowe na kwotę niższą niż deklarowany wkład własny, później jednak zakwestionowano spełnienie kryterium tylko na podstawie rzekomych braków w wykazaniu możliwości zapewnienia wkładu własnego. Zdaniem NSA zmiana podejścia w trakcie oceny wniosku składanego w tym samym konkursie jest dowodem na złamanie przez Organ zasady rzetelności i przejrzystości. Skarżący miał prawo potraktować uzasadnienie oceny pierwszej wersji wniosku jako wyznacznik do przygotowania wyjaśnień składanych przed jego drugą oceną. Źródła finansowania projektu NSA wyjaśnił, że źródła finansowania projektu muszą być wiarygodne i zapewniać finansowanie wkładu własnego z tytułu wydatków kwalifikowalnych oraz wkładu własnego na pokrycie wydatków niekwalifikowalnych. Wykładnia postanowień regulaminu konkursu, a także załączników do niego, musi być dokonywana w zgodzie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1303/2013 z 17.12.2013 r. ustanawiającym wspólne przepisy dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, Funduszu Spójności, Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego oraz ustanawiającym przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, Funduszu Spójności i Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego oraz uchylającym rozporządzenie Rady (WE) nr 1083/2006 (Dz.Urz. UE L z 2013 r. Nr 347, s. 320), które kładzie szczególny nacisk na osiąganie celów, dla których poszczególne fundusze zostały utworzone. Dlatego organ nie może ustalać lub wykładać warunków uzyskania dofinansowania w sposób zbyt rygorystyczny lub zbyt uciążliwy dla wnioskodawców. Skoro więc dokumentacja konkursowa nie wykluczała rozpoczęcia realizacji projektu po złożeniu wniosku, a przed uzyskaniem decyzji o dofinansowaniu, to faktury dokumentujące poniesienie wydatków w projekcie mogą stanowić dokumenty potwierdzające fakt zabezpieczenia środków własnych na realizację projektu i powinny zostać należycie ocenione. NSA podkreślił, że skarżący po 13 miesiącach realizacji projektu poniósł wydatki na ten cel w kwocie ok. 170 tys. zł. Jeśli faktury zostały wystawione na skarżącego jako nabywcę, to należy domniemywać, że to on jest ich płatnikiem i nie ma znaczenia, czy środki na ich pokrycie pochodziły z oszczędności, czy też pożyczki lub kredytu. W takich okolicznościach wymaganie, aby J.Ł. przedstawił jakieś inne dowody potwierdzające zapewnienie posiadania zadeklarowanych we wniosku środków własnych jest sprzeczne z zasadą proporcjonalności, wyrażoną w art. 4 ust. 5 rozporządzenia 1303/2013/UE i art. 31 ust. 3 Konstytucji RP. NSA wskazał, że konieczność ponownej oceny projektu po kilkunastu miesiącach od złożenia wniosku nie była winą skarżącego, ale skutkiem zaniedbań organu na skutek stwierdzonej przez sąd, błędnie przeprowadzonej pierwszej oceny merytorycznej i przedłużania procedury odwoławczej. NSA uznał, że dokonując ponownej oceny, Organ powinien również uwzględnić jako zabezpieczenie środków na wkład własny wyciągi dotyczące kont oszczędnościowego i funduszy inwestycyjnych, należących do żony skarżącego. J.Ł. już w proteście wskazał, że E.A.-Ł. jest jego żoną i istnieje między nimi wspólność majątkowa małżeńska. Zgodnie z art. 16 ust. 1 ustawy z 6.3.2018 r. o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej i Punkcie Informacji dla Przedsiębiorcy (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 541) domniemywa się, że dane wpisane do CEIDG są prawdziwe. W rezultacie nie można w sposób dowolny podważać dowodu w postaci wpisu w CEIDG. Jednocześnie NSA stwierdził, że zwroty podatku VAT nie mogą stanowić potwierdzenia posiadania środków na pokrycie wkładu własnego, bowiem źródłem finansowania wkładu własnego powinny być środki „pewne”, a nie dopiero przewidywane. Skarżący nie podał wysokości kwoty, jaką uzyska z tego tytułu, ponadto nie można mieć pewności, że w każdym przypadku Urząd Skarbowy dokona zwrotu podatku. Wyrok NSA z 12.4.2022 r., I GSK 563/22,
NSA uznał, że Organ naruszył zasadę proporcjonalności, domagając się od wnioskodawcy dodatkowych dokumentów potwierdzających posiadanie środków własnych. Wyrok NSA podkreślił konieczność rzetelnej oceny wniosków o dofinansowanie oraz uwzględnienia zasadności żądań dokumentacyjnych. Sprawa J.Ł. to przykład konieczności przestrzegania przepisów dotyczących dofinansowania projektów.