Kto ponosi koszty przygotowania opinii o prawidłowości sporządzenia operatu szacunkowego?
Jeżeli strona dołącza do pisma procesowego ekspertyzę pozasądową i powołuje się na zawarte w niej twierdzenia i wnioski, to nie stanowi ona opinii biegłego, a dowód z dokumentu prywatnego. Sąd nie uznał kosztów sporządzenia opinii Stowarzyszenia Rzeczoznawców za niezbędne koszty postępowania sądowego. Publikacja omawia decyzję WSA w Warszawie dotyczącą zwrotu kosztów postępowania oraz zarzuty zażalenia skierowane przeciwko temu postanowieniu.
Tematyka: opinia biegłego, koszty postępowania, zwrot kosztów, postępowanie sądowoadministracyjne, dokument prywatny, ekspertyza, NSA, Sąd Administracyjny, prawo procesowe
Jeżeli strona dołącza do pisma procesowego ekspertyzę pozasądową i powołuje się na zawarte w niej twierdzenia i wnioski, to nie stanowi ona opinii biegłego, a dowód z dokumentu prywatnego. Sąd nie uznał kosztów sporządzenia opinii Stowarzyszenia Rzeczoznawców za niezbędne koszty postępowania sądowego. Publikacja omawia decyzję WSA w Warszawie dotyczącą zwrotu kosztów postępowania oraz zarzuty zażalenia skierowane przeciwko temu postanowieniu.
Jeżeli strona dołącza do pisma procesowego ekspertyzę pozasądową i powołuje się na zawarte w niej twierdzenia i wnioski, to nie stanowi ona opinii biegłego, a dowód z dokumentu prywatnego. W rezultacie nie ma podstaw do zwrotu kosztów jej sporządzenia przez stronę przeciwną. Zasądzenie zwrotu kosztów postępowania WSA w Warszawie po rozpoznaniu sprawy dotyczącej ustalenia opłaty adiacenckiej z tytułu wzrostu wartości nieruchomości uchylił decyzje Organów obu instancji i zasądził od SKO w W. na rzecz B.S. i P.G. solidarnie 2185 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego. Sąd nie uwzględnił wniosku skarżących o zwrot kwoty 4305 zł poniesionej na opinię Stowarzyszenia Rzeczoznawców co do prawidłowości sporządzenia operatu szacunkowego, uznając, że nie można ich zaliczyć do niezbędnych kosztów postępowania sądowego w rozumieniu art. 205 ustawy z 30.8.2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 329; dalej: PostAdmU). Jak podkreślono, przedłożona ekspertyza nie stanowiła kolejnego operatu szacunkowego, bowiem postępowanie przewidziane w art. 157 ustawy z 21.8.1997 r. o gospodarce nieruchomościami (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1899) dotyczy wyłącznie oceny prawidłowości sporządzenia operatu, a jego rezultatem nie może być dokonanie określenia wartości przedmiotu wyceny (zob. wyrok NSA z 27.2.2008 r., II OSK 103/07, ). Sąd na podstawie art. 106 § 3 PostAdmU przeprowadził dowód z tego dokumentu, był on bowiem niezbędny do wyjaśnienia istotnych wątpliwości związanych z prawidłowością oceny operatu, który stał się podstawą do określenia wysokości opłaty adiacenckiej. Jednak fakt złożenia na etapie postępowania sądowego opinii jednej z organizacji zawodowych rzeczoznawców majątkowych i dopuszczenia go przez Sąd jako dowód uzupełniający w sprawie nie zmienia charakteru tego dokumentu, który pozostaje dokumentem prywatnym złożonym na poparcie stanowiska strony (zob. wyrok NSA z 24.7.2020 r., I OSK 2845/19, ). Zarzuty zażalenia B.S. i P.G. wnieśli zażalenie na postanowienie dotyczące zwrotu kosztów w części, w jakiej Sąd I instancji nie uwzględnił wydatku poniesionego na sporządzenie opinii. Skarżący dowodzili, że przedstawiona przez nich opinia potwierdziła wady operatu szacunkowego, stanowiącego podstawę wydania zaskarżonej decyzji. Na skutek jej przedstawienia Sąd I instancji orzekł o uchyleniu zaskarżonej decyzji oraz poprzedzającej ją decyzji Organu I instancji. Skarżący wskazali, że w innej sprawie ze skargi P.G. Sąd administracyjny zasądził zwrot kwoty wydatkowanej na sporządzenie opinii Stowarzyszenia Rzeczoznawców na rzecz skarżącego od Organu. Sąd uzasadnił to rozstrzygnięcie stwierdzeniem, że w sytuacji, gdy Organ odwoławczy nie zweryfikował zarzutów co do operatu zgłoszonych w odwołaniu i nie przeprowadził własnej analizy operatu, koszt opinii należy uznać za koszt niezbędny dla dochodzenia praw skarżącego. Niezbędne koszty postępowania NSA oddalił zażalenie. W uzasadnieniu wyjaśniono, że co do zasady to strony ponoszą koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Zgodnie z art. 200 PostAdmU w razie uwzględnienia skargi przez sąd I instancji skarżącemu przysługuje zwrot kosztów postępowania niezbędnych do celowego dochodzenia praw od organu, który wydał zaskarżony akt, podjął zaskarżoną czynność albo dopuścił się bezczynności lub przewlekłego prowadzenia postępowania. W myśl art. 211, art. 212 § 1 i art. 213 PostAdmU koszty sądowe obejmują opłaty sądowe, czyli wpis i opłatę kancelaryjną oraz zwrot wydatków, do których zalicza się w szczególności: należności tłumaczy i kuratorów ustanowionych w danej sprawie, koszty ogłoszeń oraz diety i koszty podróży należne sędziom i pracownikom sądowym z powodu wykonania czynności sądowych poza budynkiem sądowym, określone w odrębnych przepisach. Koszty sporządzenia dokumentu prywatnego pokrywa strona NSA stwierdził, że sporna opinia Stowarzyszenia Rzeczoznawców, sporządzona na zlecenie skarżących, stanowi prywatną ekspertyzę na poparcie stanowiska strony. W sytuacji, gdy strona dołącza do pisma procesowego ekspertyzę pozasądową i powołuje się na zawarte w niej twierdzenia i wnioski, ekspertyzę tę należy traktować jako część argumentacji faktycznej i prawnej przytaczanej przez tę stronę. Jeżeli strona składa taką ekspertyzę z intencją uznania jej przez sąd za dowód w sprawie, istnieją podstawy do przypisania jej znaczenia dowodu z dokumentu prywatnego (zob. wyrok SN z 19.12.2012 r., II CNP 41/12, ). Zdaniem NSA brak jest podstaw do uznania, że są to koszty postępowania niezbędne do celowego dochodzenia praw w rozumieniu przepisów PostAdmU. Jak wyjaśniono, w postępowaniu sądowoadministracyjnym kontroli podlega legalność aktu organu administracji według stanu prawnego i faktycznego istniejącego w dacie jego wydania. Sąd co do zasady orzeka więc na podstawie akt sprawy i nie prowadzi postępowania dowodowego, za wyjątkiem uzupełniającego postępowania z dokumentu. Strona ma prawo złożyć taki dokument i dowodzić za jego pomocą swoich racji, jednak nie można uznać, że złożenie ekspertyzy przez skarżących było warunkiem wszczęcia postępowania sądowego czy dokonania kontroli zaskarżonej decyzji. NSA podkreślił, że koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw związane są z realizacją praw procesowych strony, a zatem z zainicjowaniem i uczestniczeniem w postępowaniu, w tym z pomocą pełnomocnika, oraz dokonywaniem przez sąd czynności procesowych. Koszty te nie obejmują natomiast wydatków ponoszonych przez strony poza postępowaniem sądowym, w tym na sporządzenie dokumentu prywatnego. Postanowienie NSA z 18.8.2022 r., I OZ 327/22
NSA stwierdził, że koszty sporządzenia opinii nie są uznawane za niezbędne do celowego dochodzenia praw w postępowaniu sądowoadministracyjnym. Sąd orzeka głównie na podstawie akt sprawy, a koszty nie obejmują wydatków na dokumenty prywatne. Publikacja analizuje również zasady związane z zasądzeniem kosztów postępowania.