Informacje publiczne o działalności adwokata

Publikacja "Informacje publiczne o działalności adwokata" zawiera informacje ogólne dotyczące wykonywania zawodu adwokata, w tym o wykształceniu, aplikacji adwokackiej, postępowaniach dyscyplinarnych oraz działalności w samorządzie zawodowym. Omawia również stanowisko NSA w kontekście udostępniania informacji publicznej dotyczącej adwokatów jako osób pełniących funkcje publiczne.

Tematyka: adwokat, informacje publiczne, wykonywanie zawodu, samorząd zawodowy, funkcje publiczne, postępowania dyscyplinarne, wyrok NSA

Informacje ogólne, dotyczące wykonywania zawodu przez konkretnego adwokata, odnoszące się do jego
wykształcenia, tytułu naukowego, miejsca i formy prowadzonej działalności, a także ewentualnych
postępowań dyscyplinarnych, stanowią informację publiczną.
Stan faktyczny
W omawianej sprawie NSA oddalił skargę kasacyjną Prezydium Naczelnej Rady Adwokackiej (dalej: NRA) od wyroku
WSA w Warszawie z 31.1.2020 r., II SA/Wa 2562/18, mocą którego uchylono uchwałę Prezydium NRA
w przedmiocie odmowy udostępnienia informacji publicznej i poprzedzającą ją uchwałę Okręgowej Rady Adwokackiej
(dalej: ORA).
W sprawie tej skarżąca (wnioskodawczyni) zwróciła się do ORA o udostępnienie informacji publicznej poprzez
udzielenie następujących informacji dotyczących określonego adwokata, wpisanego na listę adwokatów w Izbie
Adwokackiej:
1. W którym roku Adwokat ukończył wyższe studia prawnicze;
2. Na jakiej uczelni Adwokat odbywał ww. studia;
3. W którym roku Adwokat odbywał aplikację adwokacką;
4. Imię i nazwisko adwokata tutejszej Izby, który był patronem Adwokata w trakcie jego aplikacji adwokackiej;
5. Kiedy Adwokat złożył egzamin adwokacki;
6. Czy wobec Adwokata toczyły się jakiekolwiek postępowania dyscyplinarne od stycznia 1998 r. do dnia udzielenia
odpowiedzi;
7. Czy i ile razy w ww. okresie wobec Adwokata orzeczono kary dyscyplinarne;
8. Czy i ile razy w ww. okresie Adwokatowi udzielono upomnienia dziekańskiego;
9. Czy, kiedy i jakie funkcje w ww. okresie Adwokat pełnił w samorządzie tutejszej izby;
10. W przypadku odpowiedzi pozytywnej na pytanie 7 lub 8: podanie rodzaju orzeczonej kary (środka) i rodzajowe
wskazanie przewinienia;
11. Wskazanie zespołu adwokackiego, kancelarii prawniczej lub spółki, w których Adwokat wykonywał zawód
w latach 1993-1999;
12. Adres strony www. kancelarii adwokackiej Adwokata;
13. Imiona i nazwiska adwokatów tutejszej izby, wobec których, jako aplikantów adwokackich, Adwokat pełnił funkcję
patrona.
WSA w Warszawie uznał, że żądana przez skarżącą informacja jest informacją publiczną. Jest to bowiem wiedza
o wykonywaniu zawodu adwokata, w tym o spełnieniu warunków umożliwiających wpis na listę adwokatów oraz
związana z doskonaleniem zawodowym adwokatów i kształceniem aplikantów adwokackich (pkt 1, 2, 3, 5 wniosku),
siedzibie prowadzonej działalności (pkt 12 wniosku), ewentualnej odpowiedzialności dyscyplinarnej (pkt 6, 7, 8, 10
wniosku), działalności w samorządzie adwokackim (pkt 9 wniosku), czy o wskazaniu zespołu adwokackiego,
kancelarii lub spółki, w których wykonywał on zawód w latach 1993-1999 (pkt 11 wniosku). Zdaniem WSA informacje
te dotyczą zagadnień z katalogu spraw publicznych w rozumieniu art. 1 ust. 1 ustawy z 6.9.2001 r. o dostępie do
informacji publicznej (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 902; dalej: DostInfPubU) oraz art. 6 ust. 1 pkt. 2 lit. a) DostInfPubU, art.
6 ust. 1 pkt. 2 lit. b) DostInfPubU, art. 6 ust. 1 pkt. 2 lit. d) DostInfPubU, gdyż dotyczą osób wchodzących w skład
samorządu zawodowego, które wykonują zadania publiczne w rozumieniu art. 4 ust. 1 pkt. 2 DostInfPubU. Natomiast
ograniczenie z art. 5 ust. 2 DostInfPubU nie dotyczy informacji o osobach pełniących funkcje publiczne, mających
związek z pełnieniem tych funkcji, w tym o warunkach powierzenia i wykonywania funkcji, oraz przypadku, gdy osoba
fizyczna lub przedsiębiorca rezygnują z przysługującego im prawa.
W ocenie WSA adwokat jako osoba wykonująca zawód „zaufania publicznego” jest osobą pełniącą funkcje publiczne.

WSA wskazał, że pytania 1-3 oraz 5-12 wniosku nie dotyczą spraw prywatnych wymienionego we wniosku
Adwokata, ponieważ odnoszą się one do sfery jego działalności w strukturach samorządu adwokackiego i formy
prawnej wykonywania zawodu zaufania publicznego.
WSA stwierdził ponadto, że pytania 4 i 13 wniosku skarżącej nie odnoszą się do spraw publicznych, bowiem
personalia patronów osób odbywających aplikację adwokacką nie dotyczą zasad funkcjonowania samorządu
zawodowego. Nie mają waloru aktywności samorządu na zewnątrz (publicznego działania adwokatury), lecz mają
charakter stricte wewnętrzny, który nie ma przełożenia na realizację zadań ustawowych adwokatury.
Prezydium NRA wywiodło skargę kasacyjną.
Stanowisko NSA
Sąd II instancji uznał skargę kasacyjną za niezasadną.
1. Za prawnie wiążące uznano przede wszystkim stanowisko, że Prezydium NRA, jako organ NRA - art. 9 ust. 1
w zw. z art. 59 ust. 1 ustawy z 26.5.1982 r. Prawo o adwokaturze (t.j. Dz.U. z 2022 r., poz. 1184; dalej: PrAdw),
która jest z kolei organem Adwokatury zorganizowanej na zasadzie samorządu zawodowego (art. 1 ust. 2
PrAdw), jest podmiotem zobowiązanym do udostępnienia informacji publicznej na podstawie art. 4 ust. 1 pkt 2
DostInfPubU. Kwestia ta była przedmiotem rozstrzygnięcia NSA z 27.9.2019 r., I OSK 2620/17,
, i w tym
zakresie wyrażone w tej materii oceny prawne nie podlegały wzruszeniu. Analogiczną ocenę należy sformułować
wobec ORA, która jest organem izby adwokackiej (art. 39 pkt 2 PrAdw);
2. ORA (podobnie jak Prezydium NRA), zobowiązana jest udostępnić każdą informację publiczną, w której jest
posiadaniu, a nie wyłącznie tę, która dotyczy działalności samorządu zawodowego adwokatów. Obowiązek taki
wynika z jednoznacznej treści art. 4 ust. 3 DostInfPubU. Zakres podmiotowy i przedmiotowy obowiązku
udostępnienia informacji publicznej nie jest zatem ze sobą ściśle skorelowany. Dla aktywowania
zobowiązania do udostępnienia informacji publicznej istotne jest wyłącznie to, czy dany podmiot jest organem
władzy publicznej lub innym podmiotem wykonującym zadania publiczne (art. 4 ust. 1 DostInfPubU), oraz czy
wniosek dostępowy dotyczy informacji publicznej w rozumieniu art. 1 ust. 1 DostInfPubU. To, czy owa informacja
dotyczy działalności podmiotu, który ma ją udostępnić, pozostaje bez znaczenia;
3. Adwokat jest zawodem zaufania publicznego, ponieważ istota jego działalności sprowadza się do zapewnienia
obywatelom fachowej pomocy prawnej i zastępstwa procesowego, co z kolei kwalifikuje się jako pełnienie funkcji
publicznej. Konsekwencją tej kwalifikacji jest brak możliwości skorzystania przez adwokata z ograniczenia
dostępu do informacji publicznych, które go dotyczą, z powołaniem się na prywatność osoby fizycznej – art. 5
ust. 2 DostInfPubU (tak NSA w postanowieniu z 13.1.2016 r., I OSK 2932/15,
, oraz w wyroku
z 26.4.2019 r., I OSK 1826/17,
);
4. Nie oznacza to jednak, że wszystkie informacje dotyczące adwokata są związane z wykonywaniem zadań
władzy publicznej. Takimi informacjami nie są przykładowo informacje dotyczące aktywności zawodowej
adwokata i aplikanta adwokackiego w sprawach dotyczących konkretnych podmiotów. Informacje ogólne,
dotyczące wykonywania zawodu przez konkretnego adwokata, odnoszące się do jego wykształcenia, tytułu
naukowego, miejsca i formy prowadzonej działalności, ewentualnych postępowań dyscyplinarnych będą
stanowić informację publiczną. Pełnienie przez adwokata funkcji w samorządzie zawodowym nie ma w tym
kontekście żadnego znaczenia;
5. Udostępnieniu podlega informacja publiczna, w szczególności o podmiotach, o których mowa w art. 4 ust. 1
DostInfPubU, w tym o: a) statusie prawnym lub formie prawnej, b) organizacji, d) organach i osobach
sprawujących w nich funkcje i ich kompetencjach. W ocenie NSA przyporządkowanie żądanych informacji
dotyczących: warunków umożliwiających wpis na listę adwokatów, doskonalenia zawodowego adwokatów
i kształcenia aplikantów adwokackich, siedziby prowadzonej działalności, odpowiedzialności dyscyplinarnej,
działalności w samorządzie adwokackim, miejsca wykonywania zawodu w określonym czasie do przedmiotowo
wyodrębnionych postaci informacji publicznej, określonej w art. 6 ust. 1 pkt. 2 lit. a) DostInfPubU, art. 6 ust. 1 pkt.
2 lit. b) DostInfPubU i art. 6 ust. 1 pkt. 2 lit. d) DostInfPubU, nie było wadliwe;
6. Wyodrębniony przedmiotowo w art. 6 DostInfPubU zakres udostępnianej informacji publicznej nie jest domknięty.
Dowodzi tego użyty przez ustawodawcę zwrot „w szczególności”. Ad casum istotne jest przede wszystkim
rozstrzygnięcie, czy żądana informacja spełnia kryterium definicyjne z art. 1 ust. 1 DostInfPubU, a więc czy
dotyczy sprawy publicznej. Matrycowe zestawienie treści żądanej informacji z konkretną jednostką redakcyjną
art. 6 DostInfPubU nie jest konieczne, o ile zostanie wykazane, że ma ona charakter informacji publicznej
w rozumieniu art. 1 ust. 1 DostInfPubU.

Komentarz
Na gruncie rozpoznawanej sprawy NSA przyjął szerokie rozumienie pełnienia funkcji publicznych, wywodząc to
z faktu, że adwokat jest zawodem zaufania publicznego. To powoduje, że wyłączona jest możliwość powoływania się

na ograniczenia w udostępnienia informacji z uwagi na prywatność osoby fizycznej. Do zakwalifikowania danej
informacji o adwokacie jako informacji publicznej konieczne jest jednakże każdorazowe ustalenie, czy ma ona
znaczenie dla wykonywania przez adwokaturę zadania władzy publicznej.

Wyrok NSA z 26.7.2022 r., III OSK 2697/21

Wyrok NSA potwierdził, że informacje o adwokatach, dotyczące m.in. wykształcenia, aplikacji, działalności w samorządzie zawodowym oraz postępowań dyscyplinarnych, stanowią informację publiczną. Decyzja ta wynika z faktu, że adwokaci pełnią funkcje publiczne jako zawód zaufania publicznego.