Dane dotyczące wykonywania zawodu adwokata stanowią informację publiczną

Publikacja omawia kwestię udostępniania informacji dotyczących wykonywania zawodu adwokata przez organy samorządu zawodowego. Przedstawia również spór dotyczący dostępu do danych osobowych adwokata T.K. oraz interpretację prawa do informacji publicznej w kontekście zawodu zaufania publicznego.

Tematyka: adwokat, samorząd zawodowy, informacja publiczna, dostęp do informacji, ochrona prywatności, funkcje publiczne, wykonywanie zawodu adwokata, NSA, Sąd, wyrok

Informacje dotyczące wykonywania zawodu przez konkretnego adwokata, odnoszące się m.in. do jego
wykształcenia, tytułu naukowego, miejsca i formy prowadzonej działalności lub ewentualnych postępowań
dyscyplinarnych, podlegają udostępnieniu przez organy samorządu zawodowego w trybie przepisów ustawy
z 6.9.2001 r. o dostępie do informacji publicznej (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 902; dalej: DostInfPubU).
Postępowanie administracyjne
M.F. zwróciła się do Okręgowej Rady Adwokackiej w W. o udostępnienie informacji dotyczących adwokata T.K.,
w tym: kiedy i na jakiej uczelni ukończył wyższe studia prawnicze; w jakich latach odbywał aplikację adwokacką
i kiedy złożył egzamin adwokacki; kto był jego patronem oraz podanie danych osób, wobec których T.K. pełnił funkcję
patrona; czy toczyły się wobec niego postępowania dyscyplinarne wraz z rodzajowym wskazaniem przewinień oraz
orzeczonych kar dyscyplinarnych; czy, kiedy i jakie funkcje pełnił w samorządzie izby; wskazanie zespołu
adwokackiego, kancelarii prawniczej lub spółki, w których wykonywał zawód w określonym czasie oraz adresu strony
internetowej jego kancelarii adwokackiej.
ORA w W. odmówiła udostępnienia żądanych informacji, wskazując jedynie, że T.K. jest wpisany na listę adwokatów
Izby Adwokackiej w W. i nie należy do kręgu adwokatów sprawujących funkcje w organach samorządu
adwokackiego. W ocenie ORA w W. adwokat, który nie pełni funkcji samorządowej, jest osobą prywatną i prawo do
informacji o nim podlega ograniczeniu, stosownie do art. 5 ust. 2 DostInfPubU. W uzasadnieniu uchwały stwierdzono
też, że informacje, których zażądała M.F., nie należą do zakresu spraw wykonywanych przez organy samorządu
adwokackiego jako zlecone zadania publiczne. Prezydium Naczelnej Rady Adwokackiej utrzymało w mocy uchwałę
ORA w W., podzielając wyrażone w niej stanowisko.
Orzeczenie WSA
WSA w Warszawie na skutek skargi M.F. uchylił uchwały Organów obu instancji. W uzasadnieniu wyroku wskazano,
że wynikające z art. 61 ust. 1 Konstytucji RP prawo do uzyskania informacji o działalności organów władzy publicznej
oraz osób pełniących funkcje publiczne obejmuje również uzyskanie informacji o działalności organów samorządu
gospodarczego i zawodowego, a także innych osób oraz jednostek organizacyjnych w zakresie, w jakim wykonują
one zadania władzy publicznej i gospodarują mieniem komunalnym lub majątkiem Skarbu Państwa. W ocenie Sądu
informacje o spełnieniu warunków umożliwiających wpis na listę adwokatów, związane z doskonaleniem zawodowym
adwokatów i kształceniem aplikantów adwokackich, siedzibą prowadzonej działalności, ewentualną
odpowiedzialnością dyscyplinarną czy działalnością w samorządzie adwokackim, dotyczą zagadnień z katalogu
spraw publicznych w rozumieniu art. 1 ust. 1 DostInfPubU, art. 6 ust. 1 pkt. 2 lit. a) DostInfPubU, art. 6 ust. 1 pkt. 2 lit.
b) DostInfPubU i art. 6 ust. 1 pkt. 2 lit. d) DostInfPubU.
Adwokat jest osobą wykonującą zadania publiczne i w związku z wykonywaniem obowiązków zawodowych korzysta
z ochrony prawnej, podobnie jak sędzia i prokurator, jest bowiem funkcjonariuszem publicznym. W konsekwencji
w zakresie wykonywanych zadań ochrona jego prywatności jest ograniczona zgodnie z art. 5 ust. 2 DostInfPubU.
Sąd podkreślił, że prawo do prywatności zapewnia ochronę życia osobistego, rodzinnego i towarzyskiego człowieka.
Ochrona ta nie obejmuje jednak działalności publicznej osoby ani też sfery działań i zachowań, które ogólnie są
pojmowane jako osobiste lub prywatne, jeżeli wiążą się ściśle z działalnością publiczną (zob. wyrok SN z 24.6.2003r.,
III RN 95/02,
). W ocenie Sądu objęte wnioskiem informacje nie dotyczą spraw prywatnych T.K., odnoszą się
one bowiem do sfery jego działalności w strukturach samorządu adwokackiego i formy prawnej wykonywania zawodu
zaufania publicznego. Gdyby jednak Organy samorządu zawodowego uznały, że żądane informacje wkraczają
w sferę prywatności, to w odniesieniu do osoby publicznej wymagane jest podanie przyczyny i podstawy odmowy
uwzględnienia żądania (zob. wyrok NSA z 9.2.2007r., I OSK 517/06,
).
Jednocześnie Sąd stwierdził, że dwie z żądanych przez M.F. informacji nie odnoszą się do spraw publicznych,
takiego waloru nie mają bowiem dane personalne patronów osób odbywających aplikację adwokacką. Informacje te
mają charakter stricte wewnętrzny, który nie ma przełożenia na realizację zadań ustawowych adwokatury.
Stanowisko NSA
NSA oddalił skargę kasacyjną Organu, podkreślając, że zakres podmiotowy i przedmiotowy obowiązku
udostępnienia informacji publicznej nie jest ze sobą ściśle skorelowany. Dlatego ORA w W. i Prezydium NRA
zobowiązane są udostępnić każdą informację publiczną znajdującą się w ich posiadaniu, a nie wyłącznie tę,
która dotyczy działalności samorządu zawodowego adwokatów. Dla aktywowania zobowiązania do

udostępnienia informacji publicznej istotne jest wyłącznie to, czy dany podmiot jest organem władzy publicznej lub
innym podmiotem wykonującym zadania publiczne, oraz czy wniosek dostępowy dotyczy informacji publicznej
w rozumieniu art. 1 ust. 1 DostInfPubU. To, czy żądana informacja dotyczy działalności podmiotu, który ma ją
udostępnić, pozostaje bez znaczenia.
NSA stwierdził, że adwokat jest zawodem zaufania publicznego. Istota jego działalności sprowadza się do
zapewnienie obywatelom fachowej pomocy prawnej i zastępstwa procesowego, co z kolei oznacza pełnienie
funkcji publicznej. Konsekwencją tej kwalifikacji jest brak możliwości skorzystania przez adwokata
z ograniczenia dostępu do informacji publicznych, które go dotyczą, z powołaniem się na prywatność osoby
fizycznej – art. 5 ust. 2 DostInfPubU (zob. wyrok NSA z 26.4.2019 r., I OSK 1826/17,
). Nie oznacza to
jednak, że wszystkie informacje dotyczące adwokata są związane z wykonywaniem zadań władzy publicznej. Takimi
informacjami nie są np. informacje dotyczące aktywności zawodowej adwokata w sprawach konkretnych podmiotów.
Natomiast informacje ogólne, dotyczące warunków umożliwiających wpis na listę adwokatów, doskonalenia
zawodowego adwokatów i kształcenia aplikantów adwokackich, siedziby prowadzonej działalności,
odpowiedzialności dyscyplinarnej, działalności w samorządzie adwokackim czy miejsca wykonywania
zawodu w określonym czasie, stanowią informację publiczną. W ocenie NSA pełnienie przez adwokata
funkcji w samorządzie zawodowym nie ma w tym kontekście żadnego znaczenia.
Wyrok NSA z 26.7.2022 r., III OSK 2697/21

Sąd uznał, że informacje o adwokatach mają charakter publiczny, a ochrona prywatności jest ograniczona w kontekście wykonywania zadań publicznych. NSA podkreślił, że adwokat nie może odmówić udostępnienia informacji publicznej o sobie, gdyż pełni funkcje publiczne. Wyrok NSA potwierdza, że informacje o działalności adwokata są publiczne, chyba że dotyczą spraw prywatnych.