Zmiany w procedurze adopcji i pieczy zastępczej
Od 2012 r. trwa w Polsce proces przekształceń pieczy zastępczej, zmierzający do oparcia systemu na rodzinnych formach pieczy zastępczej i ograniczeniu roli placówek opiekuńczo-wychowawczych. W Sejmie trwają prace nad projektem ustawy o zmianie ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej oraz niektórych innych ustaw (Druk 2429). Jednym z głównych celów nowelizacji jest zwiększenie liczby adopcji dzieci starszych, kontrola osób pełniących pieczę zastępczą oraz wprowadzenie rejestrów ułatwiających adopcje.
Tematyka: adopcja dzieci, piecza zastępcza, zmiany w ustawie, kontrola opiekunów, rejestr adopcyjny, wynagrodzenia rodzin zastępczych, urlop rodzicielski, zakaz tworzenia placówek, deinstytucjonalizacja
Od 2012 r. trwa w Polsce proces przekształceń pieczy zastępczej, zmierzający do oparcia systemu na rodzinnych formach pieczy zastępczej i ograniczeniu roli placówek opiekuńczo-wychowawczych. W Sejmie trwają prace nad projektem ustawy o zmianie ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej oraz niektórych innych ustaw (Druk 2429). Jednym z głównych celów nowelizacji jest zwiększenie liczby adopcji dzieci starszych, kontrola osób pełniących pieczę zastępczą oraz wprowadzenie rejestrów ułatwiających adopcje.
Od 2012 r. trwa w Polsce proces przekształceń pieczy zastępczej, zmierzający do oparcia systemu na rodzinnych formach pieczy zastępczej i ograniczeniu roli placówek opiekuńczo-wychowawczych. Ów system, mimo ciągłych ulepszeń i zadowalającego kierunku zmian, stale wymaga zintensyfikowanych działań. W Sejmie trwają prace nad projektem ustawy o zmianie ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej oraz niektórych innych ustaw (Druk 2429). • Jednym z głównych celów nowelizacji jest zwiększenie liczby adopcji dzieci starszych, czyli tych powyżej 7. roku życia; • Projekt zwiększa kontrolę osób, które pełnią i wykonują pieczę zastępczą, m.in. poprzez obowiązkową weryfikację w Rejestrze Osób Skazanych na Tle Seksualnym z dostępem ograniczonym; • By usprawnić adopcje, za pomocą systemu informatycznego zostanie wprowadzony rejestr zawierający m.in. wykazy dzieci umieszczonych w pieczy zastępczej oraz kandydatów do pełnienia funkcji rodziny zastępczej lub prowadzenia rodzinnego domu dziecka. Najważniejszym celem realizowanym przez ustawę jest oparcie systemu głównie na pieczy zastępczej przy jednoczesnym marginalizowaniu roli placówek opiekuńczo-wychowawczych. W Polsce zaobserwowano niepokojące zjawisko, związane z umieszczaniem dzieci w instytucjach pieczy zastępczej, podczas gdy miejsca w rodzinnych formach pieczy zastępczej pozostają wolne. Poprawy efektywności wymagają także systemy zawierające wykazy form zabezpieczenia małoletnich, ponieważ sądy mają trudności ze znalezieniem odpowiednich miejsc dla dzieci, co do których wydano zarządzenia lub postanowienia opiekuńcze. Wyższe wynagrodzenia dla rodzin zastępczych Nowelizacja gwarantuje, że wynagrodzenie rodzin zastępczych zawodowych i prowadzących rodzinne domy dziecka nie może być niższe niż kwota minimalnego wynagrodzenia za pracę. Zgodnie z informacją zawartą na stronie gov.pl oznacza to, że wynagrodzenia wzrosną średnio o 35% w stosunku do tych obowiązujących obecnie i wyniosą 3 100 zł miesięcznie. Mają one także podlegać waloryzacji. Projekt ujednolica także kryteria przyznawania jednorazowego świadczenia w wysokości 4 tys. zł, które wynika z ustawy z 4.11.2016 r. o wsparciu kobiet w ciąży i rodzin „Za życiem” (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1329). Utworzenie rejestru Projekt ustawy zakłada utworzenie specjalnego rejestru, dzięki któremu ułatwione zostanie tworzenie rodzinnych form pieczy zastępczej i znajdowanie wolnych miejsc dzieciom, które potrzebują opieki. Będzie on prowadzony przez starostę, organizatora rodzinnej pieczy zastępczej, marszałka województwa i wojewodę. Niniejsza regulacja jest podyktowana koniecznością znalezienia przez sąd dla dziecka najbardziej odpowiedniego miejsca w pieczy zastępczej. Dlatego rejestr powinien dostarczać możliwie najbardziej szczegółowych danych. Obejmie on: • Wykaz dzieci umieszczonych w pieczy zastępczej; • Osoby, które osiągnęły pełnoletniość, przebywając w pieczy zastępczej; • Wykaz osób posiadających pozytywną wstępną kwalifikację oraz kandydatów zakwalifikowanych do pełnienia funkcji rodziny zastępczej lub prowadzenia rodzinnego domu dziecka; • Wykaz rodzin zastępczych; • Wykaz rodzinnych domów dziecka, placówek opiekuńczo-wychowawczych, regionalnych placówek opiekuńczo- terapeutycznych oraz interwencyjnych ośrodków preadopcyjnych; • Wykaz osób usamodzielnionych. Zmiany w KP Projekt ustawy przewiduje zmiany w zakresie urlopu ojcowskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego oraz urlopu rodzicielskiego. Przysługiwać będą one pracownikom, którzy przyjęli na wychowanie dzieci i wystąpili do sądu opiekuńczego z wnioskiem o przysposobienie. Co do zasady uprawnienia te przysługują do ukończenia przez dziecko 7. roku życia. Nowelizacja wydłuża ten czas do ukończenia 14. roku życia dziecka. Proponowane zmiany mają za zadanie ułatwić dziecku starszemu, czyli takiemu, które ukończyło 7 lat, proces adaptacji w nowej rodzinie. Ponadto powyższe rozwiązania mają zachęcić do adopcji dzieci starszych. Zakaz tworzenia nowych placówek Projekt wprowadza zakaz tworzenia nowych placówek opiekuńczo-wychowawczych typu socjalizacyjnego, interwencyjnego oraz specjalistyczno-terapeutycznego, regionalnych placówek opiekuńczo-terapeutycznych oraz interwencyjnych ośrodków preadopcyjnych. Takie placówki mogą być tworzone tylko w szczególnych przypadkach, np. jeśli wynika to ze szczególnych potrzeb lokalnych oraz jeśli nie zwiększy się ilość miejsc w placówkach w obrębie danego powiatu lub województwa. Każdorazowo jednak Rzecznik Praw Dziecka musi wydać stosowną opinię. Powyższe zmiany są podyktowane chęcią deinstytucjonalizacji, a więc przechodzenia do form rodzinnych pieczy zastępczej.
Nowelizacja ustawy o zmianie ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej przynosi szereg zmian mających na celu poprawę systemu adopcyjnego i pieczy zastępczej w Polsce. Wprowadza ona m.in. zwiększenie liczby adopcji dzieci starszych, większą kontrolę nad opiekunami zastępczymi oraz nowe rozwiązania informatyczne ułatwiające procedury adopcyjne. Dodatkowo, projekt zakłada utworzenie specjalnego rejestru ułatwiającego tworzenie rodzinnych form pieczy zastępczej.