Treść orzeczenia dyscyplinarnego wobec funkcjonariusza Policji
Uzasadnienie orzeczenia w przedmiocie wymierzenia policjantowi kary dyscyplinarnej powinno odzwierciedlać logiczny proces rozumowania, który doprowadził organ do wniosku o winie lub niewinności obwinionego. Komendant Miejski Policji wszczął postępowanie dyscyplinarne przeciwko funkcjonariuszowi Policji, zarzucając mu naruszenie zasad etyki zawodowej. Po odwołaniu skarżącego KWP utrzymał orzeczenie KMP. WSA uchylił zaskarżone orzeczenie KMP i KWP, kwestionując brak uzasadnienia faktycznego. NSA oddalił skargę kasacyjną, podkreślając konieczność zebrania pełnego materiału dowodowego przed wydaniem orzeczenia.
Tematyka: orzeczenie dyscyplinarne, funkcjonariusz Policji, uzasadnienie faktyczne, postępowanie dyscyplinarne, skarga kasacyjna, materiał dowodowy, zasady etyki zawodowej, organ dyscyplinarny, konieczność uzasadnienia, logiczny proces rozumowania
Uzasadnienie orzeczenia w przedmiocie wymierzenia policjantowi kary dyscyplinarnej powinno odzwierciedlać logiczny proces rozumowania, który doprowadził organ do wniosku o winie lub niewinności obwinionego. Komendant Miejski Policji wszczął postępowanie dyscyplinarne przeciwko funkcjonariuszowi Policji, zarzucając mu naruszenie zasad etyki zawodowej. Po odwołaniu skarżącego KWP utrzymał orzeczenie KMP. WSA uchylił zaskarżone orzeczenie KMP i KWP, kwestionując brak uzasadnienia faktycznego. NSA oddalił skargę kasacyjną, podkreślając konieczność zebrania pełnego materiału dowodowego przed wydaniem orzeczenia.
Uzasadnienie orzeczenia w przedmiocie wymierzenia policjantowi kary dyscyplinarnej powinno odzwierciedlać logiczny proces rozumowania, który doprowadził organ do wniosku o winie lub niewinności obwinionego. Opis okoliczności faktycznych Komendant Miejski Policji (dalej: KMP) wszczął postępowanie dyscyplinarne przeciwko skarżącemu funkcjonariuszowi Policji i przedstawił zarzuty popełnienia przewinień dyscyplinarnych, polegających na naruszeniu zasad etyki zawodowej policjanta. KMP uznał skarżącego winnym zarzucanego mu przewinienia dyscyplinarnego, określonego w zarzutach I i II, i wymierzył karę ostrzeżenia o niepełnej przydatności do służby na zajmowanym stanowisku oraz uniewinnił skarżącego w zakresie czynu określonego w zarzucie III. W uzasadnieniu orzeczenia KMP stwierdził, że skarżący zamiast dbać o pozytywny wizerunek Policji jako formacji, w której pełni służbę, nie podjął działań służących do budowania zaufania do niej, a przez swoje naganne zachowanie podważył pozytywną opinię społeczną. Po rozpoznaniu odwołania skarżącego KWP utrzymał w mocy zaskarżone orzeczenie. Stanowisko WSA Po rozpoznaniu sprawy ze skargi na orzeczenie Komendanta Wojewódzkiego Policji (dalej: KWP) WSA uchylił zaskarżone orzeczenie oraz poprzedzające je orzeczenie Komendanta Miejskiego Policji. W uzasadnieniu wyroku WSA stwierdził, że w uzasadnieniu orzeczenia KMP nie przedstawił stanu faktycznego, nie wskazał okoliczności faktycznych, które uznał za udowodnione, i które stanowiły podstawę orzekania w sprawie. KMP nie wskazał dowodów, które uznał za prawdziwe, i na których się oparł, jak również przyczyn, z powodu których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej, z wyjątkiem wyjaśnień skarżącego. W ocenie WSA uzasadnienie orzeczenia Organu I instancji stanowi sprawozdanie z przebiegu przeprowadzonego postępowania dyscyplinarnego i nie odpowiada wymaganiom art. 135j ust. 2 pkt. 6 ustawy z 6.4.1990 r. o Policji (t.j. Dz.U. z 1990 r. poz. 1882; dalej: PolicjaU) oraz art. 135l ust. 1 PolicjaU. Stan faktyczny przyjęty za podstawę orzekania został ustalony dopiero przez KWP wbrew uregulowaniom art. 135I ust. 1 PolicjaU. WSA wskazał, że Organy dyscyplinarne stwierdziły, że zgromadzony materiał dowodowy jednoznacznie potwierdza nieprzestrzeganie przez skarżącego zasad etyki zawodowej i uznały skarżącego winnym zarzucanego mu przewinienia dyscyplinarnego, oznaczonego nr. I i II. W ocenie WSA taki wniosek jest przedwczesny, gdyż Organy nie wyjaśniły należycie wszelkich okoliczności sprawy i nie uzasadniły prawidłowo, dlaczego nie dały wiary wyjaśnieniom skarżącego, a także zeznaniom drugiego obwinionego funkcjonariusza. WSA nakazał, aby w ponownie prowadzonym postępowaniu Organ uwzględnił powyższe rozważania, w szczególności w postępowaniu dyscyplinarnym ustalił stan faktyczny stanowiący podstawę rozstrzygnięcia w sprawie. Organ winien również wskazać, którym dowodom dał wiarę, a którym odmówił wiarygodności (i z jakich przyczyn), a także wyjaśnić rozbieżności w zeznaniach świadka. W uzasadnianiu skargi kasacyjnej KWP wskazał, że żaden przepis prawa nie określa szczegółowych wymogów czy elementów uzasadnienia orzeczenia dyscyplinarnego w zakresie przedstawienia przez Organ poczynionych ustaleń faktycznych. Ponadto wzruszenie orzeczeń dyscyplinarnych Organów obu instancji mogło mieć miejsce tylko w sytuacji, gdy naruszenie prawa procesowego mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Zdaniem KWP w niniejszej sprawie ewentualne uchybienia w zakresie sposobu przedstawienia stanu faktycznego w uzasadnieniu rozstrzygnięcia KMP nie miały wpływu na treść orzeczenia dyscyplinarnego. Stanowisko NSA NSA oddalił skargę kasacyjną. Wskazał, że celem postępowania dyscyplinarnego prowadzonego wobec policjanta jest rozstrzygnięcie, czy ponosi on odpowiedzialność za popełnienie przewinienia dyscyplinarnego polegającego na naruszeniu dyscypliny służbowej lub nieprzestrzeganiu zasad etyki zawodowej, zgodnie z art. 132 ust. 1 PolicjaU. Sformułowanie ostatecznych ocen w tym przedmiocie wymaga zebrania materiału dowodowego, w oparciu o który będzie możliwe odtworzenie stanu faktycznego obejmującego weryfikowane zachowania policjanta. Przełożony dyscyplinarny i rzecznik dyscyplinarny są obowiązani badać oraz uwzględniać okoliczności przemawiające zarówno na korzyść, jak i na niekorzyść obwinionego. Podstawą wydanego orzeczenia dyscyplinarnego jest cały materiał dowodowy zgromadzony w sprawie. Art. 135j ust. 2 pkt 6 PolicjaU stanowi, że orzeczenie dyscyplinarne powinno zawierać uzasadnienie faktyczne i prawne. Pomimo że nie określa ono konkretnych elementów uzasadnienia faktycznego i prawnego orzeczenia, należy przyjąć, że powinno zawierać wskazanie faktów, które organ uznał za udowodnione, dowodów, na których się oparł oraz przyczyn, z powodu których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej. Powinny być w nim również podane motywy działania organu co do oceny całokształtu sprawy, jak również motywy jego działań procesowych, podjętych w trakcie zbierania materiału dowodowego. Uzasadnienie orzeczenia w przedmiocie wymierzenia policjantowi kary dyscyplinarnej powinno odzwierciedlać logiczny proces rozumowania, który doprowadził organ do wniosku o winie lub niewinności obwinionego. Niedopuszczalne jest ogólne powoływanie się przez organ na przeprowadzone dowody, niezbędne jest bowiem ustalenie zależności każdego z nich, w całości lub w konkretnym fragmencie, od poszczególnych okoliczności faktycznych, które w sprawie wymagają udowodnienia i uzasadnienia. W razie istnienia pomiędzy dowodami sprzeczności organ w uzasadnieniu orzeczenia powinien wyjaśnić, na których z nich się oparł i dlaczego, oraz z jakich powodów nie uwzględnił innych. Należy podzielić ocenę Sądu I instancji, zgodnie z którą orzeczenie Komendanta Miejskiego właściwie w ogóle nie zawiera ustaleń dotyczących popełnionego przez skarżącego przewinienia dyscyplinarnego. Uchybienia te próbował konwalidować Komendant Wojewódzki, jednakże takie postępowanie narusza art. 135I ust. 1 PolicjaU. Rozpoznanie sprawy następuje na podstawie stanu faktycznego ustalonego w postępowaniu dyscyplinarnym. Jeżeli jest to potrzebne do prawidłowego wydania orzeczenia, wyższy przełożony dyscyplinarny może uzupełnić materiał dowodowy, zlecając rzecznikowi dyscyplinarnemu prowadzącemu postępowanie dyscyplinarne wykonanie czynności dowodowych, określając ich zakres. Cytowany przepis jest jednoznaczny. Ustalenia faktyczne miarodajne dla rozstrzygania o odpowiedzialności dyscyplinarnej policjanta powinny być poczynione w postępowaniu pierwszoinstancyjnym. Wyższy przełożony dyscyplinarny może jedynie posiłkowo uzupełnić materiał dowodowy, i to nie samodzielnie, ale wyłącznie poprzez zlecenie wykonanie określonych czynności dowodowych rzecznikowi dyscyplinarnemu prowadzącemu postępowanie dyscyplinarne. Potwierdzeniem tej tezy jest art. 135n ust. 4 pkt 3 PolicjaU, który stanowi, że wyższy przełożony dyscyplinarny może uchylić w całości zaskarżone orzeczenie i przekazać sprawę do ponownego rozpatrzenia przez przełożonego dyscyplinarnego, gdy rozstrzygnięcie sprawy wymaga przeprowadzenia czynności dowodowych w całości lub w znacznej części. Innymi słowy wyższy rzecznik dyscyplinarny nie ma możliwości czynienia ustaleń kluczowych dla weryfikacji podstaw odpowiedzialności dyscyplinarnej policjanta. Wbrew twierdzeniom Organu uchybienia mają znaczenie zasadnicze i niewątpliwie mogły mieć wpływ na wynik sprawy. Należyte skonfrontowanie dowodów, w oparciu o które można odtworzyć dwie alternatywne wersje weryfikowanego stanu faktycznego, z których wyłącznie jedna może uzasadniać pociągnięcie policjanta do odpowiedzialności dyscyplinarnej, jest procesowo niezbędne. Zasada swobodnej oceny dowodów, którą kierują się organy w postępowaniu dyscyplinarnym, zobowiązuje do wszechstronnego wyjaśnienia, jaki stan faktyczny przyjęto za ustalony i w oparciu o jakie dowody, oraz z jakich przyczyn nie uwzględniono dowodów, które tych ustaleń nie potwierdzają. Komentarz Zgodnie z rozstrzygnięciem NSA niedopuszczalne jest ogólne powoływanie się przez organ na przeprowadzone dowody, niezbędne jest bowiem ustalenie zależności każdego z nich, w całości lub w konkretnym fragmencie, od poszczególnych okoliczności faktycznych, które w sprawie wymagają udowodnienia i uzasadnienia. Organu nie usprawiedliwia fakt, że przepisy wprost nie wskazują na konkretne elementy uzasadnienia faktycznego i prawnego orzeczenia. P otrzeba odzwierciedlenia w orzeczeniu dyscyplinarnym przebiegu rozumowania zgodnego z zasadami logiki nie powinna budzić wątpliwości, co wiąże się z koniecznością wskazania faktów, które organ uznał za udowodnione, dowodów, na których się oparł, oraz przyczyn, z powodu których innym dowodom odmówił wiarygodności. Wyrok NSA z 28.6.2022 r., III OSK 5260/21
Należyte skonfrontowanie dowodów i logiczne uzasadnienie orzeczenia dyscyplinarnego są kluczowe dla sprawiedliwego postępowania. Ustalenia faktyczne powinny być wyraźnie przedstawione, a organ powinien jasno uzasadnić swoje decyzje. NSA podkreślił konieczność zgodności uzasadnienia z logiką oraz precyzyjnego wskazania faktów, na których oparto orzeczenie.