Doręczenie decyzji stronie z pominięciem pełnomocnika

Przepisy o doręczeniach w postępowaniu administracyjnym mają kluczowe znaczenie dla zapewnienia stronom prawa do sądu. Sąd nie powinien odrzucać skargi, jeśli decyzję doręczono stronie, a nie jej pełnomocnikowi, o ile skarżący nie kwestionuje prawidłowości doręczenia. W kontekście postępowania przed WSA w Warszawie, kluczowy okazał się moment doręczenia decyzji stronie, rozpoczynający bieg terminu do zaskarżenia decyzji.

Tematyka: doręczenie decyzji, postępowanie administracyjne, prawa strony, skarga kasacyjna, NSA, pełnomocnik, terminy, niedopuszczalność skargi

Przepisy o doręczeniach zostały ustanowione w interesie stron postępowania i nie mogą być interpretowane
na ich niekorzyść, a kluczowe znaczenie ma zagwarantowanie stronie prawa do sądu. Dlatego sąd nie
powinien odrzucać skargi, jeśli decyzję doręczono stronie, a nie jej prawidłowo ustanowionemu
pełnomocnikowi, w sytuacji, w której skarżący nie kwestionuje prawidłowości doręczenia zaskarżonego aktu.
Postępowanie przed WSA
WSA w Warszawie odrzucił skargę A.B., uznając, że została ona wniesiona przedwcześnie. Zgodnie z art. 53 § 1
ustawy z 30.8.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 329; dalej:
PostAdmU) skargę wnosi się w terminie 30 dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie. Ponieważ
Organ doręczył decyzję bezpośrednio stronie, pomijając jej pełnomocnika, Sąd stwierdził, że nie było ono
prawidłowe. Moment skutecznego doręczenia decyzji stronie ma istotne znaczenie dla dalszego przebiegu
postępowania administracyjnego. Z chwilą doręczenia decyzja zaczyna wiązać organ, który ją wydał, a jednocześnie
dopiero od tego momentu rozstrzygnięcie to może zostać zaskarżone we właściwy sposób (zob. postanowienie NSA
z 16.2.2021 r., II OSK 246/21,
). Zdaniem WSA w Warszawie niedopuszczalne jest wniesienie skargi przed
rozpoczęciem biegu terminu do jej wniesienia.
Zarzuty skargi kasacyjnej
A.B. zaskarżył postanowienie WSA w Warszawie. W uzasadnieniu skargi kasacyjnej podkreślono, że Sąd I instancji
bezpodstawnie pominął oświadczenie A.B. zawarte w skardze, iż zaskarżona decyzja została mu doręczona.
Skarżący dowodził też, że fakt ustanowienia przez stronę postępowania administracyjnego pełnomocnika nie
pozbawia tego podmiotu prawa do działania we własnym imieniu obok tego pełnomocnika.
Gwarancyjna funkcja przepisów o doręczeniu
NSA uchylił zaskarżone postanowienie, uznając, że interpretacja przepisów o doręczeniu nie może
ograniczać się do wykładni językowej - konieczne jest też uwzględnienie funkcji, jaką pełnią one
w postępowaniu administracyjnym. W szczególności należy wziąć pod uwagę, że ich celem jest zapewnienie
stronie postępowania prawa do sądu. Przepisy o doręczeniach zostały ustanowione w interesie stron
postępowania i z tego powodu nie mogą być interpretowane i wykorzystywane przez organ administracji na
niekorzyść tych stron. Jeśli doręczenie zostało przeprowadzone wadliwie, to nie wywołuje skutku domniemania
doręczenia, co ma służyć zabezpieczeniu strony postępowania przed negatywnymi konsekwencjami procesowymi.
Jednak nie można zanegować faktu, że strona otrzymała decyzję (zob. wyrok NSA z 26.4.2016 r., I OSK 3095/15,
). W tej sprawie A.B. zapoznał się z treścią decyzji i nie podważał doręczenia przez organ, który
przystąpił do jej wykonania, informując o negatywnych skutkach prawnych niezłożenia skargi do sądu. NSA
stwierdził, że w takich okolicznościach merytoryczne rozpoznanie skargi będzie działaniem zgodnym z celem
i funkcją przepisów o doręczeniu. Odmienna interpretacja prowadziłaby do zbędnego formalizmu
i zamknięcia drogi do sądu stronie, która działała w dobrej wierze.
Samodzielnie działanie strony w sytuacji ustanowienia pełnomocnika
NSA nie podzielił poglądu prezentowanego w orzecznictwie sądów administracyjnych, że przesłanie decyzji stronie
z pominięciem pełnomocnika jest nieskuteczne i nie wywołuje skutków prawnych w świetle art. 40 § 2 KPA, oraz że
doręczenie to ma charakter jedynie informacyjny, a bieg terminu do złożenia środka odwoławczego warunkuje
prawidłowe doręczenie decyzji pełnomocnikowi strony (zob. wyrok NSA z 23.6.2021 r., II OSK 2759/18,
).
NSA uznał, że gwarancyjny charakter przepisów o doręczeniach pozwala na przyjęcie, iż fakt ustanowienia
pełnomocnika w sprawie nie wyklucza osobistego działania strony w postępowaniu ani nie pozbawia jej
uprawnień procesowych. Działając w ramach zasady zaufania do organów władzy publicznej, strona ma prawo
oczekiwać, że nie będzie wprowadzana w toku postępowania w błąd oraz nie będzie ponosić negatywnych
konsekwencji działania organów wbrew przepisom prawa. W ocenie NSA, skoro skarżący w rozpoznawanej sprawie
nie kwestionuje wadliwego doręczenia i prawa innych stron postępowania nie są z tego powodu naruszone, to należy
przyjąć, że doręczenie decyzji stronie, choć było wadliwe, to nie wypełniało przesłanki niedopuszczalności wniesienia
skargi do sądu.
Skarga wniesiona po terminie a skarga niedopuszczalna
Dodatkowo NSA wskazał, że Sąd I instancji odrzucił skargę na podstawie art. 58 § 1 pkt 6 PostAdmU w zw. z art. 53
§ 1 PostAdmU, a zatem uznał, że jest ona niedopuszczalna. Ustawodawca w art. 58 § 1 PostAdmU, odnosząc się
do terminu wniesienia skargi, określił wyraźnie, że tylko w sytuacji wniesienia środka zaskarżenia

z uchybieniem terminu podlega on odrzuceniu. Nie sformułował natomiast przesłanki, z której wynika, że
odrzuceniu podlega skarga wniesiona przed rozpoczęciem terminu do jej wniesienia. Należy więc uznać, że
art. 58 § 1 pkt 2 PostAdmU dotyczy jedynie skutków uchybienia terminu. Jednocześnie ustawodawca odrębnie
od wniesienia skargi po terminie uregulował wniesienie skargi niedopuszczalnej z innych przyczyn. Z art. 58 § 1 pkt.
6 PostAdmU wynika, że sąd odrzuca skargę, jeżeli z innych przyczyn niż określone w art. 58 § 1 pkt. 1-5 PostAdmU
jej wniesienie jest niedopuszczalne. Niedopuszczalność ta zachodzi wówczas, jeżeli brak jest podstaw do wniesienia
skargi, np. brak jest aktu podlegającego zaskarżeniu lub została wniesiona bez wyczerpania środków zaskarżenia,
a taka sytuacja nie miała miejsca w tej sprawie.
Postanowienie NSA z 28.6.2022 r., II OSK 1079/22

NSA podkreślił gwarancyjny charakter przepisów o doręczeniach, chroniąc stronę postępowania przed negatywnymi konsekwencjami wadliwego doręczenia. Decyzja doręczona stronie, choć wadliwa, nie pozbawia jej prawa do działania we własnym imieniu. Skarga niedopuszczalna może być odrzucona jedynie w przypadku wniesienia środka zaskarżenia z uchybieniem terminu.