Tożsamość sprawy administracyjnej
Decyzja ostateczna ma powagę rzeczy osądzonej tylko co od tego, co w związku z podstawą prawną stanowiło przedmiot rozstrzygnięcia a ponadto tylko między tymi samymi stronami. WSA w Białymstoku rozpoznał sprawę ze skargi Skarżącej na decyzję SKO w przedmiocie umorzenia postępowania o świadczenie pielęgnacyjne i wyrokiem uchylił zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą jej wydanie decyzję Burmistrza Miasta.
Tematyka: tożsamość sprawy administracyjnej, res iudicata, postępowanie administracyjne
Decyzja ostateczna ma powagę rzeczy osądzonej tylko co od tego, co w związku z podstawą prawną stanowiło przedmiot rozstrzygnięcia a ponadto tylko między tymi samymi stronami. WSA w Białymstoku rozpoznał sprawę ze skargi Skarżącej na decyzję SKO w przedmiocie umorzenia postępowania o świadczenie pielęgnacyjne i wyrokiem uchylił zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą jej wydanie decyzję Burmistrza Miasta.
Decyzja ostateczna ma powagę rzeczy osądzonej tylko co od tego, co w związku z podstawą prawną stanowiło przedmiot rozstrzygnięcia a ponadto tylko między tymi samymi stronami. Dla uznania stanu res iudicata musi wystąpić tożsamość spraw podmiotowa oraz przedmiotowa, co oznacza, że sprawa ma dotyczyć tych samych podmiotów oraz tego samego stosunku administracyjnoprawnego na tle tego samego co uprzednio stanu faktycznego. Kolejna sprawa musiałaby dotyczyć tych samych podmiotów, tej samej podstawy prawnej żądania, tego samego tj. niezmienionego stanu faktycznego i tej samej treści żądania. Stan faktyczny WSA w Białymstoku rozpoznał sprawę ze skargi Skarżącej na decyzję SKO w przedmiocie umorzenia postępowania o świadczenie pielęgnacyjne i wyrokiem uchylił zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą jej wydanie decyzję Burmistrza Miasta. W sprawie tej organ I instancji umorzył postępowanie administracyjne ze złożonego w 3.2022 r. wniosku Skarżącej o ustalenie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego w związku z opieką nad ojcem. W uzasadnieniu decyzji organ podał, że wniosek nie jest pierwszym złożonym o to samo świadczenie z tego samego tytułu. Pierwszy wniosek został w 4.2021 r. Wówczas została wydana decyzja odmawiająca przyznania prawa do świadczenia pielęgnacyjnego z uwagi na brak bezpośredniego i ścisłego związku między koniecznością sprawowania opieki na ojcem a niepodejmowaniem zatrudnienia lub innej pacy zarobkowej tj. rezygnacją z zatrudnienia. Organ uznał, że zakres opieki i natężenie czynności wykonywanych przez wnioskodawczynię nie był na tyle absorbujący i w takim rozmiarze, aby wnioskodawczyni nie mogła podjąć jakiegokolwiek zatrudnienia czy pracy zarobkowej, chociażby w niepełnym wymiarze czasu pracy. Nadto podniesiono, że niepełnosprawność ojca wnioskodawczyni powstała w dorosłym życiu. Decyzja powyższa został utrzymana w mocy przez SKO, a skarga została oddalona. Organ podał następnie, że po wpłynięciu kolejnego wniosku, do którego dołączone zostało orzeczenie Powiatowego Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności z 2.2022 r. zaliczające ojca Skarżącej do osób o znacznym stopniu niepełnosprawności przy niepełnosprawności istniejącej od urodzenia z ustaleniem znacznego jej stopnia od 2.2022r., organ podjął czynności w celu ustalenia, czy uległ zmianie stan faktyczny i prawny w sprawie przyznania prawa do świadczenia pielęgnacyjnego. Organ wskazał na ustalenia wywiadu środowiskowego według którego wnioskodawczyni mieszka z małoletnią córką oraz ojcem. Wnioskodawczyni nie pracuje, w przeszłości była zatrudniona przez 12 lat w zakładzie, potem przebywała na urlopie macierzyńskim w czasie którego nastąpiła likwidacja zakładu pracy. Wnioskodawczyni zarejestrowała się jako bezrobotna. Opiekowała się matką, która zmarła w 12.2020 r. Z wywiadu wynikało, że wnioskodawczyni nie była w stanie podjąć zatrudnienia z uwagi na pogarszający się stan zdrowia ojca. leczonego z powodu tętniczego nadciśnienia płuc, napadowego częstoskurczu, wrodzonej wady rozwojowej przegród serca i innych schorzeń płuc. Biorąc pod uwagę dane zawarte w wywiadzie organ uznał, ze stan faktyczny sprawy nie uległ zmianie. Złożone w sprawie odwołanie Skarżącej nie zostało uwzględnione, stąd konieczne stało się wywiedzenie skargi. Stanowisko WSA Sąd uznał, że skarga podlegała uwzględnieniu. WSA wskazał, że wbrew stanowisku organów obu instancji błędnie przyjęto w okolicznościach sprawy, że wystąpiła tożsamość postępowania z wniosku skarżącej o przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego złożonego w 3.2022 r. z postępowaniem z wniosku skarżącej o to samo świadczenie z 4.2021 r. O ile niewątpliwie kontrolowane postępowanie administracyjne było podmiotowo tożsame z postępowaniem z wniosku z 2021 r., bo i wcześniej i obecnie Skarżąca wnosiła o przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego z tytułu opieki nad ojcem i związanej z tym rezygnacji z zatrudnienia lub niepodejmowania innej pracy zarobkowej, jak też od strony materialnoprawnej zachodziła tożsamość podstawy prawnej oceny obu wniosków, o tyle pochopna była ocena, że nie uległ zmianie stan faktyczny sprawy. Już sama okoliczność, że do kolejnego wniosku o przyznanie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego wnioskodawczyni dołączyła nowe orzeczenie o stopniu niepełnosprawności ojca nie pozwalała na automatyzm zrównania stanów faktycznych obu postępowań. W postępowaniu zapoczątkowanym wnioskiem z 4.2022 r. stan zdrowia ojca Skarżącej wynikał z orzeczenia lekarza orzecznika ZUS z 2.2021 r. stwierdzającego trwałą niezdolność do samodzielnej egzystencji. Do wniosku zaś z 3.2022 r. Skarżąca dołączyła orzeczenie Powiatowego Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności z 2.2022 r. o zaliczeniu ojca do osób o znacznym stopniu niepełnosprawności ze wskazaniami, że niepełnosprawny wymaga konieczności zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze oraz pomoce techniczne, ułatwiające funkcjonowanie, konieczności korzystania z systemu środowiskowego wsparcia w samodzielnej egzystencji oraz z konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji. Co prawda ustawa o świadczeniach rodzinnych od strony prawnej zrównuje skutek znacznego stopnia niepełnosprawności z niezdolnością do samodzielnej egzystencji orzeczoną na podstawie przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, tym niemniej od strony faktycznej orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności ze wskazanymi wieloma wymaganiami zakresu świadczeń dla niepełnosprawnego, wykraczającymi poza stwierdzoną znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji, wskazuje, że przy ocenie wniosku o prawo do świadczenia pielęgnacyjnego mają znaczenie nie tylko czynności czysto pielęgnacyjne, wymagające bezpośredniego kontaktu opiekuna z niepełnosprawnym ale szeroko pojęta pomoc w najprostszych czynnościach życiowych tj. organizacja, przygotowanie i załatwianie elementarnych spraw życia codziennego, takich jak: robienie zakupów, uiszczanie opłat, składanie wizyt u lekarza, przygotowywanie posiłków, dbanie o czystość w mieszkaniu, zapewnienie ogrzewania w mieszkaniu, wsparcie psychiczne i dotrzymywanie towarzystwa czy zaopatrzenie w sprzęt ortopedyczny. Z akt sprawy wynika, że u podstaw odmowy przyznania skarżącej świadczenia pielęgnacyjnego z wniosku złożonego w 2021 r., legła ocena, że zakres i rozmiar czynności, jakie wykonuje skarżąca opiekując się ojcem, na tle stwierdzonej w wywiadzie środowiskowym częściowej samodzielności ojca, pozwalają skarżącej podjąć zatrudnienie chociażby w niepełnym wymiarze czasu pracy. Ocena ta przy tym - jak wynika z akt sprawy – została dokonana w sytuacji, gdy Skarżąca łączyła opiekę nad ojcem z opieką nad córką. W roku 2022 stan faktyczny sprawy był jednak odmienny. Córka Skarżącej uczęszczała do żłobka a obecnie, jak stwierdziła skarżąca na rozprawie, uczęszcza już do przedszkola. Czytelny stał się zatem fakt, że jedyna przeszkoda w podjęciu przez Skarżącą zatrudnienia, tkwić może w konieczności zapewnienia ciągłej opieki nad ojcem. Zmiana sytuacji życiowej Skarżącej oraz nowe orzeczenie o stopniu niepełnosprawności ojca wymagały, zdaniem Sądu, merytorycznej oceny kolejnego wniosku o przyznanie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego i wnikliwej oceny ujawnionych okoliczności związanych z zakresem czynności opiekuńczo – pielęgnacyjnych, nie pozostawiającej wątpliwości, że niepodejmowanie w dalszym ciągu przez Skarżącą zatrudnienia pozostaje w bezpośrednim związku przyczynowym z koniecznością zapewnienia ojcu opieki. Sąd zauważył, że bezspornym jest, że Skarżąca jest jedyną osobą sprawującą bezpośrednią i ciągłą opiekę nad ojcem. W wywiadzie środowiskowym stwierdzono, że niepełnosprawny wymaga opieki a zakres sprawowanej przez skarżąca opieki został opisany jako czynności: dokonywania zakupów, przygotowywania posiłków, rehabilitowania ojca, kontaktowania się z lekarzami, dowożenia ojca do lekarzy i obecności podczas wizyt lekarskich, wykupowania leków i ich dozowania, kontrolowania poziomu saturacji u ojca i podłączania ojcu generatora tlenu (ten ma zaleconą tlenoterapię przez 15 godzin na dobę), zapewnienia ogrzewania w mieszkaniu tj. rozpalania w piecu i trzonie kuchennym, kupowania opału. W dacie wywiadu środowiskowego skarżąca określiła, że czynności opiekuńczo – pielęgnacyjne wobec ojca zajmują 7 godzin dziennie. Na rozprawie Skarżąca podkreśliła, że stan zdrowia ojca się pogorszył w stosunku do stwierdzonego w roku poprzednim. Komentarz WSA w omawianym wyroku odniósł się do problemu tożsamości sprawy administracyjnej i w konsekwencji podstaw stwierdzenia, że sprawa już została wcześniej rozstrzygnięta ( res iudicata). W sprawach z zakresu zabezpieczenia społecznego ocena każdej kolejnej sprawy o przyznanie tego samego świadczenia wymaga wnikliwej oceny stanu faktycznego i dalej oceny prawnej. Podobieństwo sytuacji podlegającej ocenie w sprawie nie oznacza, że sprawa jest taka sama i została już wcześniej rozstrzygnięta. Wyrok WSA w Białymstoku z 22.9.2022 r., II SA/Bk 542/22,
WSA w omawianym wyroku odniósł się do problemu tożsamości sprawy administracyjnej i w konsekwencji podstaw stwierdzenia, że sprawa już została wcześniej rozstrzygnięta (res iudicata). W sprawach z zakresu zabezpieczenia społecznego ocena każdej kolejnej sprawy o przyznanie tego samego świadczenia wymaga wnikliwej oceny stanu faktycznego i dalej oceny prawnej. Podobieństwo sytuacji podlegającej ocenie w sprawie nie oznacza, że sprawa jest taka sama i została już wcześniej rozstrzygnięta.