Usprawiedliwienie niestawiennictwa bezrobotnego w urzędzie pracy

Niestawiennictwo w urzędzie pracy może skutkować pozbawieniem statusu bezrobotnego. Konieczne jest jednoznaczne ustalenie braku stawiennictwa mimo powiadomienia. Sprawa ta została rozpatrzona przez NSA oraz WSA w Gliwicach, zakończona decyzjami negatywnymi dla skarżącego.

Tematyka: niestawiennictwo, urząd pracy, bezrobotny, powiadomienie, uzasadnienie, PromZatrU, NSA, WSA, decyzja, status

Niestawiennictwo w wyznaczonym terminie i brak powiadomienia w okresie do 7 dni o jego uzasadnionej
przyczynie w myśl art. 33 ust. 4 pkt. 4 PromZatrU skutkuje pozbawieniem statusu bezrobotnego. Koniecznym
warunkiem stwierdzenia, że dana osoba nie stawiła się w urzędzie pracy w wyznaczonym terminie, jest
jednoznaczne, nie budzące żadnych wątpliwości ustalenie, że została ona prawidłowo powiadomiona
o terminie jej obowiązkowego stawiennictwa w urzędzie pracy.
Stan faktyczny
NSA rozpoznał skargę kasacyjną Wojewody od wyroku WSA w Gliwicach z 5.8.2020 r., III SA/Gl 945/19,
,
w sprawie ze skargi na decyzję Wojewody w przedmiocie utraty statusu osoby bezrobotnej. Sąd uchylił zaskarżony
wyrok oraz oddalił skargę.
W sprawie tej WSA uchylił zaskarżoną decyzję Wojewody oraz poprzedzającą ją decyzję Starosty Powiatu.
Powiatowy Urząd Pracy (dalej: PUP) pismem z 25.3.2019 r. wezwał Skarżącego do stawienia się w urzędzie
28.3.2019 r. celem przedłożenia propozycji pracy. Pismo to zawierało pouczenie, że w przypadku doręczenia
wezwania po terminie wzywany winien zgłosić się w urzędzie w pierwszym dniu roboczym po doręczeniu wezwania.
Niestawienie się w powyższym terminie i niepowiadomienie w ciągu 7 dni o uzasadnionej przyczynie
niestawiennictwa spowoduje pozbawienie statusu bezrobotnego zgodnie z art. 33 ust. 4 ustawy z 20.4.2004 r.
o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 690; dalej: PromZatrU).
Skarżący otrzymał powyższe wezwanie 2.4.2019 r., natomiast stawił się w urzędzie 9.4.2019 r. Pismem z 14.5.2019
r. Skarżący złożył wyjaśnienia w sprawie, powołując się na praktykę urzędu, zgodnie z którą sprawdzano datę
doręczenia wezwania, a w przypadku braku jego zwrotnego potwierdzenia odbioru odsyłano stronę, zobowiązując do
kolejnego stawiennictwa za parę dni. Uprzedzając tę praktykę, skarżący stawił się 9.4.2019 r.
Decyzją wydaną na podstawie art. 9 ust. 1 pkt. 14 lit. a, art. 2 ust. 1 pkt. 2 w zw. z art. 33 ust. 4 pkt. 4 i ust. 4ca
PromZatrU Starosta pozbawił Skarżącego statusu osoby bezrobotnej z 3.4.2019 r. na okres 120 dni ze względu na
nieusprawiedliwione niestawiennictwo w urzędzie.
Wojewoda utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję. Organ II instancji wskazał, że Skarżący został prawidłowo
pouczony o prawach i obowiązkach osoby bezrobotnej oraz obowiązku stawienia się na wezwanie urzędu
w wyznaczonych terminach. Skarżący mimo tego nie stawił się ani w wyznaczonym na dzień 28.3.2019 r. terminie,
ani też w pierwszym dniu roboczym po odebraniu wezwania (3.4.2019 r.). Nie poinformował też w terminie 7 dni
o usprawiedliwionych przyczynach niestawiennictwa. W toku wizyty 9.4.2019 r. w PUP Skarżący nie wskazał
przyczyny niestawiennictwa (co potwierdza treść nagrania dokonanego przez niego bez wiedzy i zgody urzędnika).
W wyniku złożonej skargi sprawa trafiła do WSA w Gliwicach. Zdaniem Sądu Organy nie zbadały bowiem należycie
okoliczności niestawiennictwa w PUP zgodnie z ciążącym na nich obowiązkiem. Tymczasem to właśnie te
okoliczności odnoszą się do istoty sprawy, która została podniesiona zarówno na etapie odwołania od decyzji Organu
I instancji, jak i w skardze, co jednak nie znalazło adekwatnego odzwierciedlenia w treści uzasadnienia decyzji.
Organy obu instancji przyjęły ziszczenie się warunków do pozbawienia Skarżącego statusu bezrobotnego w oparciu
o regulację art. 33 ust. 4 pkt. 4 PromZatrU. Bezspornym jest, że Skarżący nie stawił się w PUP 3.4.2019 r. W ocenie
Organów Skarżący nie usprawiedliwił w okresie do 7 dni tego niestawiennictwa, co obligowało je do wydania decyzji
negatywnych dla skarżącego.
Skargę kasacyjną od powyższego wyroku wywiódł Wojewoda, zaskarżając go w całości.
Stanowisko NSA
Zgodnie z art. 33 ust. 4 pkt. 4 PromZatrU starosta, z zastrzeżeniem art. 75 ust. 3 PromZatrU, pozbawia statusu
bezrobotnego, który nie stawił się w powiatowym urzędzie pracy w wyznaczonym terminie i nie powiadomił w okresie
do 7 dni o uzasadnionej przyczynie tego niestawiennictwa. Pozbawienie statusu bezrobotnego następuje od dnia
niestawienia się w powiatowym urzędzie pracy odpowiednio na okres wskazany w art. 33 ust. 4 pkt. 3 PromZatrU,
w zależności od liczby niestawiennictw.
Z powyższego wynika, że do przesłanek, od których uzależnione jest wydanie decyzji, należy niestawiennictwo
w wyznaczonym terminie oraz niepowiadomienie w okresie do 7 dni o uzasadnionej przyczynie niestawiennictwa.

Uwolnienie się od sankcji określonej w art. 33 ust. 4 pkt. 4 PromZatrU uzależnione jest zatem od udzielenia organowi
wyjaśnień w terminie wiążącym bezrobotnego. Termin ten zakreśla okres, po upływie którego jest on pozbawiany
statusu bezrobotnego.
Art. 33 ust. 4 pkt 4 PromZatrU jest precyzyjny i nie powoduje wątpliwości interpretacyjnych. Termin podania
uzasadnionej przyczyny nieobecności, z samej istoty powiązania go z dniem obowiązkowego stawiennictwa
w organie administracji, wymaga, by był liczony od dnia tej nieobecności. Jakkolwiek dopuszczalne jest, aby
wyjątkowo, w określonych sytuacjach bieg terminu rozpoczynał się od dnia ustania obiektywnej przeszkody
uniemożliwiającej danej osobie dokonanie takiego powiadomienia, to jednocześnie muszą zaistnieć okoliczności
nadzwyczajne i na tyle wyjątkowe, aby można było uznać, że bezrobotny nie miał żadnych obiektywnych możliwości
powiadomienia organu o usprawiedliwionej przyczynie niestawiennictwa w urzędzie pracy. Istnieje wiele możliwości
powiadomienia urzędu o niemożności pojawienia się w ustalonym terminie.
Ustawa nie wskazuje określonej formy, w jakiej dojść może do wystosowania powiadomienia. Skoro ustawodawca
nie wskazał sposobu, w jaki to ma nastąpić, to należy przyjąć, że bezrobotny ma w tym zakresie pełną dowolność.
Może to zrobić osobiście, pisemnie, elektronicznie, telefonicznie, a także za pośrednictwem innych osób. Dlatego
wyłącznie wyjątkowe sytuacje mogą wskazywać na zaistnienie obiektywnej przeszkody uniemożliwiającej dokonanie
takiego powiadomienia.
Odstępstwo od uznania, że termin, o którym mowa w art. 33 ust. 4 pkt. 4 PromZatrU, nie jest terminem liczonym od
daty, w której bezrobotny miał stawić się w urzędzie, musi być usprawiedliwione szczególnymi okolicznościami, które
pozwolą stwierdzić, że nie było możliwe obiektywnie poinformowanie o przyczynie niestawiennictwa „w okresie do 7
dni”. Co do zasady bezrobotny musi bowiem pozostawać w gotowości do podjęcia zatrudnienia i jedynie
nieprzewidziane sytuacje mogą zwolnić go z sankcji utraty statusu osoby bezrobotnej.
Pojęcie „uzasadnionej przyczyny” nie jest pojęciem ostrym i musi podlegać interpretacji, a tym samym uzasadnia
pewien „luz” decyzyjny organu. Podobnie ocenie organu podlega również przyjęcie, czy do wyjaśnienia uzasadnionej
przyczyny niestawiennictwa doszło z uchybieniem terminu wskazanego w ww. przepisie. Jedynie po zbadaniu, czy
istnieją obiektywne, wyjątkowe przesłanki niepowiadomienia organu o niestawiennictwie w wyznaczonym terminie
w urzędzie pracy, może dojść do stwierdzenia, że nie ma podstaw do wydania decyzji o utracie statusu osoby
bezrobotnej. Wszelkie wątpliwości interpretacyjne z całą pewnością winny być rozstrzygane z korzyścią dla strony, co
nie oznacza, że organ jest zobowiązany do przyjęcia, że każda wskazana przyczyna będzie stanowić „uzasadnioną
przyczynę”.
Uzasadniona przyczyna niestawiennictwa
Przesłanka „uzasadnionej przyczyny niestawiennictwa”, zawarta w art. 33 ust. 4 pkt. 4 PromZatrU, jest określona za
pomocą zwrotu niedookreślonego. Tego rodzaju zwroty stanowią klauzule generalne. Posłużenie się nimi przez
ustawodawcę oznacza, że na organie stosującym przepis spoczywa obowiązek dokonania oceny stanu faktycznego
z uwzględnieniem podanego kryterium, jakim w omawianym przypadku jest „zasadność” przyczyny niestawiennictwa
(zob. wyrok NSA z 4.1.2022 r., I OSK 432/20,
). Nie można zatem wykluczyć, że uzasadniona przyczyna
niestawiennictwa zaistnieje w sposób nieprzewidziany i na tyle późno, że uniemożliwi zachowanie terminu do
powiadomienia organu, chociaż z racji szerokiego wachlarza możliwości uczynienia takiego powiadomienia
skutecznym, takie sytuacje wystąpią niezwykle rzadko i obejmą wyłącznie te okoliczności, które będą niezależne od
strony, i na które nie miała ona i nie mogła mieć jakiegokolwiek wpływu.

Komentarz
W komentowanym wyroku NSA dokonał wykładni przepisu art. 33 ust. 4 pkt. 4 PromZatrU. Wykładnia ta ograniczyła
się w zasadzie do wykładni literalnej, a mimo to przepis sprawił trudność interpretacyjną Sądowi I instancji. Z tej
wykładni wynika, że zasadniczo brak wskazania „uzasadnionej przyczyny”, a więc niewyjaśnienie przyczyny
niestawiennictwa i to w terminie do 7 dni od daty wyznaczonego spotkania, będzie skutkować pozbawieniem statusu
bezrobotnego. Organ ma pewien luz jedynie w ocenie kwestii „uzasadnionej przyczyny”, nie zaś w ocenie liczenia dni
niezachowania terminu.

Wyrok NSA z 11.8.2022 r., I OSK 2803/20,

Decyzja o pozbawieniu statusu bezrobotnego w oparciu o art. 33 ust. 4 pkt. 4 PromZatrU wymaga udokumentowania uzasadnionej przyczyny niestawiennictwa. Utrzymanie statusu bezrobotnego zależy od terminowego powiadomienia urzędu o przyczynie nieobecności.