Sprzedaż alkoholu za pośrednictwem Internetu nie jest zakazana

Ustawodawca nie wyraźnie zakazał sprzedaży napojów alkoholowych przez Internet z określonego punktu sprzedaży. Decyzja o cofnięciu zezwolenia M.L. i P.L. spotkała się z zarzutami dotyczącymi interpretacji przepisów AlkU. WSA w Krakowie uchylił decyzje organów, podkreślając brak wyraźnego zakazu sprzedaży online. NSA oddalił skargę kasacyjną, uzasadniając, że działanie skarżących nie naruszało warunków zezwolenia.

Tematyka: sprzedaż alkoholu online, Internet, AlkU, regulacje prawne, wolność gospodarcza, NSA, zezwolenie, skarga kasacyjna

Skoro ustawodawca wprost nie zakazał sprzedaży napojów alkoholowych z określonego w zezwoleniu
punktu sprzedaży na odległość przy użyciu środków komunikacji elektronicznej, np. formularza na stronie
internetowej, to taka forma jest dopuszczalna.
Cofnięcie zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych
W 2016 r. udzielono M.L. i P.L. zezwolenia na sprzedaż w sklepie monopolowym napojów alkoholowych kat. B, czyli
o zawartości alkoholu od 4,5% do 18%, za wyjątkiem piwa. Rok później Prezydent Miast K. orzekł o cofnięciu
zezwolenia, a Samorządowe Kolegium Odwoławcze w K. utrzymało tę decyzję w mocy. Ustalono, że M.L. i P.L.
oferowali sprzedaż alkoholu za pośrednictwem witryny internetowej. Jeden z pracowników Urzędu Miasta K. założył
konto, dokonał zamówienia z dostawą do domu, a kurier dostarczył towar. Organy obu instancji wskazywały, że
działalność polegająca na obrocie napojami alkoholowymi podlega reglamentacji, dlatego przepisy ustawy
z 26.10.1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1119; dalej:
AlkU) należy interpretować ściśle przez pryzmat celów, jakie chciał osiągnąć ustawodawca. Z art. 18 ust. 7 pkt. 6
i art. 96 AlkU wynika, że sprzedaż napojów alkoholowych powinna być dokonywana jedynie w sklepie monopolowym
wymienionym w zezwoleniu udzielonym M.L. i P.L. Zdaniem Organów, skoro ustawodawca nie przewidział
możliwości sprzedaży napojów alkoholowych przy wykorzystaniu środków komunikacji na odległość, takie działanie
jest niedopuszczalne.
Zarzuty skargi
W skardze na decyzję SKO w K. M.L. i P.L. podkreślali, że przepisy AlkU nie zawierają regulacji zabraniających
wykorzystywania przy sprzedaży napojów alkoholowych środków komunikacji na odległość, takich jak: telefon, faks,
czy Internet, w tym poczta e-mail, komunikatory i formularze. Skarżący dowodzili, że z regulaminu ich witryny
internetowej jednoznacznie wynika, iż miejscem zawarcia i realizacji umów na postawie składanych tam zamówień
składanych jest punkt sprzedaży wskazany w zezwoleniu. Kupujący jest zobowiązany do odebrania zakupionych
towarów w sklepie monopolowym, a jeżeli nie może lub nie chce tego dokonać osobiście, mogę one zostać odebrane
w jego imieniu przez osobę trzecią, np. małżonka, znajomego, kuriera czy taksówkarza. Zdaniem skarżących z art.
38 pkt. 7 ustawy z 30.5.2014 r. o prawach konsumenta (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 287) wynika wprost, że ustawodawca
dopuszcza zawieranie z konsumentami umów sprzedaży napojów alkoholowych przy wykorzystaniu środków
komunikacji na odległość.
Forma sprzedaży a jej skutek
WSA w Krakowie uchylił decyzje organów obu instancji. W ocenie Sądu sprzedaż za pośrednictwem
Internetu, ale z określonego w zezwoleniu punktu sprzedaży, nie jest dodatkowym miejscem sprzedaży,
niewymienionym w art. 96 AlkU. Jest to forma komunikacji przedsiębiorcy z potencjalnymi klientami, czyli
jeden ze sposobów sprzedaży. Skoro w AlkU brak jest wyraźnego zakazu sprzedaży przez Internet, to nie
można go wyprowadzać z celów i zasad AlkU, która jest zupełnie niedostosowana do obecnych realiów
rynkowych.
W uzasadnieniu wyroku wyjaśniono, że kluczowe dla rozstrzygnięcia sprawy jest użyte w art. 96 AlkU sformułowanie,
iż sprzedaż detaliczna napojów alkoholowych ma być prowadzona tylko we wskazanych punktach sprzedaży przez
podmiot, któremu uprzednio organ udzielił zezwolenia. Należy bowiem odróżnić określenie formy czynności
cywilnoprawnej od tego, gdzie ta czynność dochodzi do skutku. Z art. 155 § 2 KC wynika, że przy rzeczach
oznaczonych co do gatunku przeniesienie własności następuje w chwili jej wydania nabywcy, zaś w przypadku
wątpliwości co do czasu i miejsca zawarcia umowy sprzedaży należy zastosować wskazane w art. 70 KC reguły
interpretacyjne. Ze wzorca umownego, którym jest regulamin witryny internetowej, wynika, że odbiór
zakupionych napojów alkoholowych następuje wyłącznie w sklepie we wskazanych godzinach. Oznacza to,
że miejscem spełnienia świadczenia jest sklep monopolowy, czyli sprzedaż alkoholu następuje w punkcie
sprzedaży wskazanym w zezwoleniu skarżącego.
Klient nie musi osobiście odbierać zakupionego towaru
W regulaminie zaznaczono, że potwierdzenie zamówienia przez klienta jest równoznaczne ze złożeniem
oświadczenia, że bierze na siebie odpowiedzialność za odbiór zakupionego towaru przez osobę pełnoletnią.
Decydując się na dostawę towaru za pośrednictwem firmy kurierskiej, klient oświadcza, że upoważnia kuriera do
odbioru towaru w jego imieniu. Zatem wydanie towaru nabywcy następuje w momencie odbioru zamówienia przez
kuriera od sprzedawcy. Sąd wskazał, że z prawnego punktu widzenia nie powinno mieć znaczenia, czy towar jest

odbierany przez np. małżonka, znajomego lub pracownika kupującego, czy też przedstawiciela firmy kurierskiej.
Z regulaminu witryny wynika bowiem wyraźnie, że osobom tym można wydać towar pod warunkami związanymi
z pełnoletnością i stanem trzeźwości, wynikającymi z AlkU. Sprzedający przez Internet mają w tym zakresie
mechanizmy kontroli. Są nimi rejestracja i indywidualizacja zamawiającego poprzez obowiązek podania danych
osobowych i adresowych, a przy odbiorze - kontrola dokumentów osoby odbierającej towar.
WSA w Krakowie zaznaczył, że zaakceptowanie stanowiska Organów prowadziłby do uznania, że nie tylko sprzedaż
przy wykorzystaniu Internetu, lecz także tradycyjnej poczty, faksu, czy też telefonu należałoby uznać za sprzeczną
z prawem. Konsekwencją byłoby cofnięcie zezwoleń na obrót hurtowy napojami alkoholowymi, bowiem zasadą jest
komunikowanie się na odległość sprzedawcy z kupującym oraz dostarczanie napojów alkoholowych do magazynu
lub punktu sprzedaży kupującego. Nie można bowiem wykładać części przepisów jednej ustawy, odnoszących się do
warunków sprzedaży w handlu detalicznym. inaczej niż regulacji tego samego aktu, dotyczących obrotu hurtowego
napojów alkoholowych.
Ograniczenie wolności działalności gospodarczej tylko w ustawie
NSA oddalił skargę kasacyjną Organu, uznając, że działanie skarżących nie naruszało warunków udzielonego im
zezwolenia i nie mogło stanowić wskazanej w art. 18 ust. 10 pkt. 2 AlkU podstawy do jego cofnięcia. W uzasadnieniu
podkreślono, że w tej sprawie sprzedaż nie była dokonywana w typowym sklepie internetowym, lecz była to sprzedaż
za pośrednictwem Internetu z punktu sprzedaży określonego w zezwoleniu. W przepisach AlkU w wyraźny sposób
ani nie dopuszczono, ani nie wykluczono możliwości zawierania umów sprzedaży napojów alkoholowych
przy użyciu środków komunikacji elektronicznej. Dlatego konieczne było dokonanie wykładni obowiązującej
regulacji prawnej z uwzględnieniem wolności gospodarczej deklarowanej w art. 22 Konstytucji RP. Choć
wolność ta nie ma charakteru absolutnego i dopuszczalne jest jej ograniczenie, to może ono zostać
dokonane wyłącznie w drodze ustawy i tylko ze względu na ważny interes publiczny. NSA stwierdził, że skoro
nie przewidziano ustawowego ograniczenia sprzedaży napojów alkoholowych przez przedsiębiorcę przy
użyciu środków komunikacji elektronicznej, ale z określonego w zezwoleniu punktu sprzedaży, to taką formę
sprzedaży uznać należy za dopuszczalną. Regulując m.in. wymogi dotyczące punktów sprzedaży,
obowiązujące przepisy nie formułują wymogów co do formy zawarcia umowy sprzedaży. W art. 96 AlkU jako
dopuszczalne punkty sprzedaży wymieniono w szczególności „sklepy branżowe ze sprzedażą napojów
alkoholowych” oraz „inne placówki handlowe”, i tylko w odniesieniu do tych ostatnich dodano niejasne sformułowanie
o prowadzeniu przez sprzedawcę „bezpośredniej” sprzedaży napojów alkoholowych. Zdaniem NSA z tej regulacji nie
można wywieść zakazu sprzedaży na odległość przy użyciu środków komunikacji elektronicznej. Ustawowy zakaz
ograniczający jedną z podstawowych konstytucyjnych wolności musi być wyraźny i jednoznaczny. Nie jest możliwe
jego domniemywanie, opierające się na interpretowaniu niedoprecyzowanych sformułowań ustawowych
i rozszerzaniu ich poprzez objęcie nimi również rodzajów punktów sprzedaży, do których nie odnoszą się one wprost.
Wyrok NSA z 8.9.2022 r., II GSK 2034/18,

Sprzedaż alkoholu za pośrednictwem Internetu z określonego punktu sprzedaży nie jest zakazana zgodnie z aktualnymi przepisami. NSA podkreślił, że brak jednoznacznego ustawowego zakazu sprzedaży online. Wolność działalności gospodarczej może być ograniczona jedynie poprzez ustawę ze względu na ważny interes publiczny.