Uprawnienia Prezes UKE
Prezes UKE może nałożyć na operatora dysponującego infrastrukturą techniczną, obowiązki regulacyjne ex ante dotyczące dostępu do infrastruktury technicznej, nawet bez sporów dotychczas. Polski Sąd wątpił w zgodność decyzji Prezesa UKE z przepisami prawa Unii. Rzecznik generalny TSUE stwierdził, że dyrektywa 2014/61/UE ma szeroki zakres, obejmujący wszystkich operatorów sieci. Trybunał potwierdził możliwość wprowadzenia obowiązków regulacyjnych ex ante dotyczących dostępu do infrastruktury technicznej operatora sieci, nawet bez znaczącej pozycji rynkowej.
Tematyka: Prezes UKE, operator sieci, dyrektywa 2014/61/UE, obowiązki regulacyjne ex ante, dostęp do infrastruktury technicznej, TSUE, operator sieci, znacząca pozycja rynkowa
Prezes UKE może nałożyć na operatora dysponującego infrastrukturą techniczną, obowiązki regulacyjne ex ante dotyczące dostępu do infrastruktury technicznej, nawet bez sporów dotychczas. Polski Sąd wątpił w zgodność decyzji Prezesa UKE z przepisami prawa Unii. Rzecznik generalny TSUE stwierdził, że dyrektywa 2014/61/UE ma szeroki zakres, obejmujący wszystkich operatorów sieci. Trybunał potwierdził możliwość wprowadzenia obowiązków regulacyjnych ex ante dotyczących dostępu do infrastruktury technicznej operatora sieci, nawet bez znaczącej pozycji rynkowej.
Prezes UKE może nałożyć na operatora dysponującego infrastrukturą techniczną, będącego jednocześnie dostawcą publicznie dostępnych usług lub sieci łączności elektronicznej, obowiązki regulacyjne ex ante dotyczące dostępu do jego infrastruktury technicznej, nawet jeśli ten dostęp nie był dotychczas przedmiotem sporów. W takim przypadku nie jest również konieczne, aby ten operator posiadał znaczącą pozycję rynkową. Stan faktyczny T. jest polskim przedsiębiorstwem telekomunikacyjnym i operatorem sieci. Spór pomiędzy tą spółką a Prezesem Urzędu Komunikacji Elektronicznej (dalej: Prezes UKE) dotyczył wydanej przez niego decyzji, narzucającej T. warunki regulacyjne ex ante, regulujące zasady dostępu do jej infrastruktury technicznej. Polski Sąd powziął wątpliwości co do zgodności zaskarżonej decyzji i wykładni art. 18 ust. 3 ustawy z 7.5.2010 r. o wspieraniu rozwoju usług i sieci telekomunikacyjnych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 884), na której ta decyzja się opiera, z właściwymi przepisami prawa Unii, w szczególności z art. 1 ust. 3 i 4 oraz art. 3 ust. 5 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/61/UE z 15.5.2014 r. w sprawie środków mających na celu zmniejszenie kosztów realizacji szybkich sieci łączności elektronicznej (Dz.Urz. UE L z 2014 r. Nr 155, s. 1), a także z art. 8 ust. 3 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2002/19/WE z 7.3.2002 r. w sprawie dostępu do sieci łączności elektronicznej i urządzeń towarzyszących oraz wzajemnych połączeń (dyrektywy o dostępie) (Dz.Urz. UE L z 2002 r. Nr 108, s. 7) w zakresie, w jakim w drodze tej decyzji Prezes UKE nałożył na T. obowiązki regulacyjne ex ante dotyczące dostępu do jej infrastruktury technicznej, chociaż dostęp ten nie był przedmiotem sporów i nie zostało wykazane, że T. posiada znaczącą pozycję rynkową. Stanowisko TSUE Rzecznik generalny podkreślił w pkt 37 opinii, że z przepisów dyrektywy 2014/61/UE wynika, iż ma ona szeroki zakres zastosowania, który obejmuje wszystkich operatorów sieci niezależnie od tego, czy zostali oni, czy też nie zostali wskazani jako posiadający znaczącą pozycję rynkową. W art. 2 pkt. 1 dyrektywy 2014/61/UE zdefiniowano pojęcie „operator sieci”. Trybunał stwierdził, że ta definicja nie zawiera żadnego odniesienia do pozycji rynkowej tego przedsiębiorstwa, do wielkości posiadanego przez nie udziału w rynku ani do konkurencyjnego charakteru rynku, na którym prowadzi ono działalność. Artykuł 3 dyrektywy 2014/61/UE, dotyczący dostępu do istniejącej infrastruktury technicznej, ustanawia prawo każdego operatora sieci do oferowania dostępu do swojej infrastruktury technicznej przedsiębiorstwom dostarczającym lub upoważnionym do dostarczania sieci łączności elektronicznej. Z art. 3 ust. 2 dyrektywy 2014/61/UE wynika, że na wszystkich operatorach sieci spoczywa obowiązek uznania każdego rozsądnego wniosku o dostęp do infrastruktury technicznej, na sprawiedliwych i rozsądnych warunkach i zasadach, w tym cenowych, na potrzeby realizacji elementów szybkich sieci łączności elektronicznej. Jeżeli odmówiono dostępu, lub jeżeli pomiędzy operatorem sieci będącym właścicielem infrastruktury technicznej a przedsiębiorstwem wnioskującym o dostęp nie osiągnięto porozumienia w zakresie szczegółowych warunków i zasad, to art. 3 ust. 4 dyrektywy 2014/61/UE zobowiązuje państwa członkowskie do zapewnienia, aby każda strona była upoważniona do przekazania sprawy do właściwego krajowego organu ds. rozstrzygania sporów. Organ ów wydaje wówczas, zgodnie z art. 3 ust. 5 dyrektywy 2014/61/UE, wiążącą decyzję rozwiązującą spór i obejmującą ustalenie sprawiedliwych i rozsądnych zasad i warunków takiego dostępu, w tym w stosownych przypadkach ceny. W konsekwencji, jeśli chodzi o interwencję organów krajowych w przedmiocie dostępu do istniejącej w Unii infrastruktury technicznej sieci udzielanego przedsiębiorstwom dostarczającym lub upoważnionym do dostarczania sieci łączności elektronicznej, TSUE wskazał, że to art. 3 dyrektywy 2014/61/UE obejmuje rozwiązywanie sporów ex post. Przepis ten nie przewiduje wyraźnie możliwości ustanowienia, prewencyjnie i bez związku z jakimkolwiek konkretnym sporem, obowiązków regulacyjnych ex ante, związanych z dostępem do infrastruktury technicznej operatora sieci, takich jak obowiązki nałożone na TOYA przez Prezesa UKE w sprawie, której dotyczy postępowanie główne. Jednakże TSUE zaznaczył, że ani art. 3, ani żaden inny przepis dyrektywy 2014/61/UE nie zakazuje wyraźnie ustanawiania takich obowiązków regulacyjnych ex ante, dotyczących dostępu do infrastruktury technicznej operatora sieci. Z art. 1 ust. 2 i 3 w zw. z motywem 11 dyrektywy 2014/61/UE wynika, że ustanawia ona jedynie minimalne wymagania. Tym samym państwa członkowskie mogą utrzymywać lub wprowadzać przepisy zgodne z prawem Unii, które wykraczają poza te wymogi, aby osiągnąć cel leżący u podstaw tej dyrektywy, ustanowiony w art. 1 ust. 1 dyrektywy 2014/61/UE. Jednakże na podstawie art. 1 ust. 4 w zw. z motywem 12 dyrektywy 2014/61/UE TSUE stwierdził, że jeżeli przepis tej dyrektywy jest sprzeczny z przepisem innych dyrektyw wymienionych w art. 1 ust. 4 dyrektywy 2014/61/UE, w tym dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2002/21/WE z 7.3.2002 r. w sprawie wspólnych ram regulacyjnych sieci i usług łączności elektronicznej (Dz.Urz. UE L z 2002 r. Nr 108, s. 33) i dyrektywy 2002/19/WE, pierwszeństwo mają odpowiednie przepisy tych dyrektyw. Przepis art. 8 ust. 3 dyrektywy 2002/19/WE przewiduje, iż co do zasady krajowe organy regulacyjne nie nakładają obowiązków przejrzystości, niedyskryminacji, rozdzielności księgowej, dostępu i użytkowania specyficznych urządzeń sieciowych oraz kontroli cen i księgowania kosztów, określonych w art. 9–13 dyrektywy 2002/19/WE, na operatorów sieci, którzy nie zostali wskazani poprzez analizę rynku jako posiadający znaczącą pozycję rynkową. Niemniej jednak TSUE stwierdził, że od tego ogólnego zakazu, wynikającego z art. 8 ust. 3 dyrektywy 2002/19/WE, istnieje kilka wyjątków. W ramach niektórych z nich krajowe organy regulacyjne mogą w szczególności nałożyć obowiązki regulacyjne ex ante w dziedzinie dostępu do infrastruktury technicznej na operatorów sieci, którzy niekoniecznie posiadają znaczącą pozycję na odnośnym rynku. Zdaniem TSUE powyższą wykładnię językową i systemową w pełni potwierdza wykładnia celowościowa właściwych przepisów dyrektywy 2014/61/UE, dyrektywy 2002/19/WE i dyrektywy 2002/21/WE. Jak wynika z art. 1 ust. 1 dyrektywy 2014/61/UE ma ona na celu ułatwianie i wspieranie realizacji szybkich sieci łączności elektronicznej poprzez promowanie wspólnego korzystania z istniejącej infrastruktury technicznej i umożliwianie efektywniejszej realizacji nowej infrastruktury technicznej w celu zmniejszenia kosztów związanych z realizacją takich sieci. Trybunał stwierdził, że taka praktyka jak rozpatrywana w postępowaniu głównym, polegająca na ustaleniu ex ante minimalnych warunków dostępu do infrastruktury technicznej operatora sieci, bez związku z jakimkolwiek konkretnym sporem i bez uprzedniego stwierdzenia, że ten operator posiada znaczącą pozycję rynkową, może przyczynić się do osiągnięcia ogólnego celu dyrektywy 2014/61/UE. Praktyka ta promuje i ułatwia wspólne korzystanie z istniejącej infrastruktury technicznej. Służy ona również, jak wskazuje m.in. polski rząd, zapobieganiu sporom dotyczącym dostępu do infrastruktury technicznej operatora sieci, a przez to przyczynia się do rozwiązywania sporów, stanowiąc właściwy cel art. 3 tej dyrektywy 2014/61/UE. Ponadto TSUE stwierdził, że taka praktyka służy też realizacji głównych celów określonych w dyrektywie 2002/19/WE i dyrektywie 2002/21/WE. Trybunał orzekł, że art. 1 ust. 3 i 4, a także art. 3 ust. 5 dyrektywy 2014/61/UE, w związku z art. 1 ust. 1, art. 5 ust. 1 i art. 8 ust. 3 dyrektywy 2002/19/WE, a także z art. 8 i 12 dyrektywy 2002/21/WE należy interpretować w ten sposób, iż nie stoją one na przeszkodzie temu, aby krajowy organ regulacyjny, właściwy w dziedzinie komunikacji elektronicznej, zobowiązał operatora sieci, który nie został wskazany jako posiadający znaczącą pozycję rynkową, do stosowania warunków, takich jak ustalone ex ante przez ten organ, które regulują zasady dostępu przedsiębiorstw działających w tej dziedzinie do infrastruktury technicznej operatora, w tym w zakresie zasad i procedur zawierania umów oraz stosowanych opłat za ten dostęp, niezależnie od istnienia sporu o ów dostęp i skutecznej konkurencji. Komentarz Na podstawie wniosku prejudycjalnego przedłożonego przez SO w Warszawie Trybunał rozstrzygnął kwestię związaną z wykładnią ww. przepisów dyrektywy 2014/61/UE, dyrektywy 2002/19/WE i dyrektywy 2002/21/WE. Na podstawie dokonanej przez TSUE wykładni językowej, systemowej i celowościowej przepisów wymienionych szczegółowo w sentencji niniejszego wyroku wynika, że brak konkretnych sporów między operatorem sieci dysponującym infrastrukturą techniczną a przedsiębiorstwem ubiegającym się o dostęp do niej, nie mogą stanowić przeszkody dla nałożenia przez właściwy krajowy organ regulacyjny (w tym przypadku Prezesa UKE) obowiązków regulacyjnych ex ante w dziedzinie dostępu do infrastruktury technicznej tego operatora. W ocenie TSUE dla oceny tego uprawnienia nie mająznaczenia okoliczności, że ten operator nie posiada znaczącej pozycji na odnośnym rynku, oraz że na tym rynku nie występowała skuteczna konkurencja. Wyrok TS z 17.11.2022 r., TOYA, C-243/21
Wyrok TS z 17.11.2022 r., TOYA, C-243/21, potwierdza możliwość nałożenia obowiązków regulacyjnych ex ante w dziedzinie dostępu do infrastruktury technicznej operatora sieci, nawet jeśli nie ma sporów ani skutecznej konkurencji. Brak sporów między operatorem a przedsiębiorstwem ubiegającym się o dostęp nie stanowi przeszkody dla wprowadzenia takich obowiązków przez Prezesa UKE.