Strona ponosi konsekwencje zaniedbań pełnomocnika
Skarga sporządzona i wniesiona przez profesjonalnego pełnomocnika, który w wyznaczonym terminie nie uzupełnił prawidłowo braku formalnego poprzez złożenie pełnomocnictwa czy nadesłanie odpisu z KRS, podlega odrzuceniu. W takiej sytuacji wojewódzki sąd administracyjny nie jest zobowiązany do wzywania skarżącego do podpisania skargi. Sprawa dotyczy konsekwencji zaniedbań pełnomocnika oraz obowiązku strony dostarczenia informacji z KRS.
Tematyka: skarga, pełnomocnik, KRS, sąd administracyjny, prawo do sądu, umocowanie, NSA, zaniedbanie, konsekwencje, interpretacja prawa
Skarga sporządzona i wniesiona przez profesjonalnego pełnomocnika, który w wyznaczonym terminie nie uzupełnił prawidłowo braku formalnego poprzez złożenie pełnomocnictwa czy nadesłanie odpisu z KRS, podlega odrzuceniu. W takiej sytuacji wojewódzki sąd administracyjny nie jest zobowiązany do wzywania skarżącego do podpisania skargi. Sprawa dotyczy konsekwencji zaniedbań pełnomocnika oraz obowiązku strony dostarczenia informacji z KRS.
Skarga sporządzona i wniesiona przez profesjonalnego pełnomocnika, który w wyznaczonym terminie nie uzupełni prawidłowo braku formalnego poprzez złożenie pełnomocnictwa czy nadesłanie odpisu z KRS, podlega odrzuceniu. W takiej sytuacji wojewódzki sąd administracyjny nie jest zobowiązany do wzywania skarżącego do podpisania skargi. Czy strona musi dostarczyć informację z KRS? „O.” sp. z o.o. została wezwana do usunięcia braków formalnych skargi m.in. poprzez złożenie oryginału lub uwierzytelnionego odpisu pełnomocnictwa do działania w imieniu skarżącej oraz złożenia oryginału lub uwierzytelnionego odpisu dokumentu, z którego wynikałoby umocowanie osób, które udzieliły pełnomocnictwa do reprezentacji „O.” sp. z o.o. Profesjonalny pełnomocnik skarżącej, radca prawny M.Z., nadesłał właściwe pełnomocnictwo oraz informację z KRS dotyczącą zupełnie innego podmiotu - „S.” sp. z o.o., a nie „O.” sp. z o.o. WSA w Warszawie odrzucił skargę, wskazując, że przepisy ustawy z 20.8.1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1683; dalej: KRSU), normujące kwestię powszechnego dostępu do treści ujawnionych w KRS, nie czynią „martwą” normy zawartej w art. 29 ustawy z 30.8.2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 329; dalej: PostAdmU). Obowiązek wykazania umocowania do reprezentacji w postępowaniu sądowoadministracyjnym spoczywa na stronie skarżącej, a rolą sądu nie jest wyręczanie jej w tym zakresie. Sąd może korzystać z pozyskiwanych samodzielnie dokumentów, lecz tylko informacyjnie lub kontrolnie, na etapie prowadzenia postępowania sądowego, nie zaś na etapie oceny, czy postępowanie to zostało wszczęte przez osobę należycie umocowaną do reprezentowania strony, która nie przedstawiła stosownych dokumentów (zob. postanowienie NSA z 17.6.2020 r., II FZ 195/20, ). Co powinien zrobić sąd jeśli pełnomocnik nie wykazał umocowania? „O.” sp. z o.o. wniosła zażalenie, twierdząc, że Sąd nie miał podstaw do odrzucenia skargi. Dowodzono, że jeśli pełnomocnik, który podpisał skargę, nie uzupełnił jej braków formalnych, sąd powinien przyjąć, iż strona działa osobiście i wezwać ją bezpośrednio do podpisania skargi. W orzecznictwie wyrażane jest stanowisko, że odmienna interpretacja zamykałaby stronie prawo do sądu, co stanowiłoby naruszenie art. 45 ust. 1, art. 77 ust. 2 i art. 78 Konstytucji RP, które gwarantują każdemu prawo do rozpoznania jego sprawy przez niezawisły sąd i zakazują zamykania drogi sądowej (zob. wyrok NSA z 19.1.2022 r., II GZ 493/21, ). Podkreśla się przy tym, że prawo do zastępstwa procesowego jest ściśle związane z prawem do sądu, dlatego wykładnia przepisów dotyczących działania pełnomocnika nie powinna ograniczać stronie realizacji tego prawa. Również art. 49 § 1 PostAdmU powinien być interpretowany przez pryzmat tej konstytucyjnej zasady, co oznacza, że odrzucenie skargi bez bezpośredniego wezwania strony do jej podpisania wypełnia przesłankę nieważności postępowania sądowego z art. 183 § 2 pkt. 5 PostAdmU (zob. postanowienie NSA z 23.1.2019 r., II OZ 1425/18, ). Strona decyduje, czy działa osobiście, czy przez pełnomocnika NSA nie podzielił wskazanej wyżej linii orzeczniczej i opowiedział się za drugim z poglądów prezentowanych przez NSA. Oddalając zażalenie zaznaczono, że zgodnie z zasadą wolnego wyboru działania przed sądem administracyjnym to do strony postępowania należy decyzja, czy będzie występowała osobiście, czy też będzie reprezentowana przez fachowego pełnomocnika procesowego – art. 34 PostAdmU (zob. postanowienie NSA z 22.10.2021 r., II GZ 339/21, ). Jak wyjaśniono, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne mające zdolność sądową dokonują czynności w postępowaniu przez organy albo osoby uprawnione do działania w ich imieniu, przy czym zgodnie z art. 29 PostAdmU mają oni obowiązek wykazać swoje umocowanie dokumentem przy pierwszej czynności w postępowaniu. Skoro skarga została sporządzona i wniesiona przez radcę prawnego, który wskazał, że zastępuje „O.” sp. z o.o., to Sąd I instancji prawidłowo skierował wezwanie do pełnomocnika. Nieusunięcie braków formalnych skargi w wyznaczonym terminie przez pełnomocnika nie powoduje zobowiązania Sądu do wezwania samego skarżącego do podpisania środka zaskarżenia (zob. postanowienie NSA z 28.7.2021 r., II OZ 422/21, ). Ustanowienie pełnomocnika nie może prowadzić do uprzywilejowania strony Jak podkreślono, od pełnomocnika można oczekiwać znajomości ciążących na nim obowiązków zawodowych. Istotą jego pracy jest rzetelne dbanie o interesy mocodawcy, między innymi poprzez wypełnianie w terminie wszystkich wymogów proceduralnych umożliwiających stronie pełny udział w postępowaniu. Strona ponosi zaś wszelkie skutki działań pełnomocnika, także negatywne skutki uchybień lub czynności wadliwie dokonanych. Zaniedbania osób, którym zadania zleca pełnomocnik, obciążają jego samego (zob. postanowienie NSA z 22.10.2019 r., II OZ 932/19, ). Jeśli podmiot występujący osobiście przed sądem administracyjnym nie uzupełniłby braku formalnego skargi, sąd odrzuciłby ten środek zaskarżenia bez ponownego wezwania. Posiadanie profesjonalnego pełnomocnika ma być dla strony korzyścią ze względu na posiadaną przez tego pełnomocnika wiedzę i doświadczenie zawodowe, a nie dlatego, że stwarza dla sądu dodatkowe obowiązki względem obowiązków wobec stron, które takiego pełnomocnika nie mają. W ocenie NSA wezwanie strony do podpisania skargi osobiście prowadziłoby do uprzywilejowania stron korzystających z usług profesjonalnych pełnomocników w odniesieniu do stron, które z takiej możliwości nie korzystają. Przywilejem takim byłoby wezwanie strony do uzupełnienia braków skargi wobec niewykonania wezwania przez jej pełnomocnika (zob. postanowienie NSA z 9.3.2022 r., I OZ 71/22, ). Prawo do sądu nie jest prawem absolutnym NSA zaznaczył, że prawo do sądu nie jest prawem absolutnym, które musi zostać w każdym przypadku bezwzględnie zrealizowane. Podlega ono licznym ustawowym ograniczeniom: podmiotowym - w zakresie legitymacji procesowej określonych podmiotów; przedmiotowym - określone kategorie spraw; formalnym - przymus radcowsko-adwokacki, wymogi pism procesowych, czy fiskalnym - koszty sądowe. Mając na uwadze prawo do sądu, Sąd I instancji umożliwił stronie uzupełnienie braków formalnych wniesionego pisma, jednak skarżąca nie skorzystała z takiej możliwości w sposób odpowiedni. Ponieważ pełnomocnik przesłał błędny wydruk z KRS, który nie dotyczył skarżącej w danej sprawie, należy uznać, że nie uzupełnił braków formalnych, o które był wzywany. Postanowienie NSA z 25.10.2022 r., III FZ 416/22,
Prawo do sądu nie jest prawem absolutnym, a jego realizacja podlega różnym ustawowym ograniczeniom. NSA podkreślił, że strona ponosi konsekwencje działań pełnomocnika, także negatywne skutki uchybień. Sąd może odrzucić skargę, jeśli pełnomocnik nie wykaże umocowania do reprezentacji. Decyzja o występowaniu osobiście czy przez pełnomocnika należy do strony postępowania.