Pozyskanie drewna z lasu nie zawsze przekracza zwykły zarząd rzeczą

Tematyka: pozyskanie drewna, współwłasność, cechowanie drewna, prawo do rzeczy, zarząd rzeczą, współwłaściciel, świadectwo legalności, las prywatny, ustawowy zarząd

O ile w przypadku wycinki drzew we wspólnym lesie (a potem pozyskania drewna) zachodzą okoliczności do
uznania tego rodzaju działania za przekraczające zwykły zarząd majątkiem wspólnym, to ocena samej
czynności pozyskania drewna zmienia się radykalnie w sytuacji, w której współwłaściciel nie decyduje
o wyrębie, a jego zachowanie polega jedynie na zebraniu drzew powalonych wskutek żywiołu,
uporządkowaniu ich, zabezpieczeniu i w konsekwencji pozyskaniu drewna, które stanowi w tym przypadku
przychód ze wspólnej nieruchomości. Zabezpieczenie takiego przychodu jest prawem każdego
współwłaściciela i stanowi czynność zachowawczą, o jakiej mowa w art. 209 KC.
Stan faktyczny
WSA w Gdańsku rozpoznał skargę na postanowienie SKO w Słupsku w przedmiocie wykonania cechowania oraz
wydania świadectwa legalności pozyskania drewna. Sąd wydał wyrok, którym uchylił zaskarżone postanowienie oraz
poprzedzające je postanowienie Starosty Człuchowskiego.
W sprawie Skarżący złożył wniosek do Nadleśnictwa Człuchów o cechowanie oraz wydanie świadectwa legalności
pozyskania drewna pochodzącego ze wskazanych działek. Skarżący wyjaśnił przy tym, że jest współwłaścicielem
przedmiotowej nieruchomości i nie zna nazwisk wszystkich pozostałych współwłaścicieli, nie wie kim oni są i nie ma
możliwości przeprowadzenia spraw spadkowych. Jednocześnie Skarżący wskazał, że od wielu lat sam przeprowadza
na przedmiotowej nieruchomości wszelkie cięcia pielęgnacyjne i zrębowe w oparciu o Uproszczony Plan Urządzania
Lasu. Od wielu lat sam płaci podatki za całość przedmiotowej nieruchomości i sam ponosi koszty utrzymania
nieruchomości: orek, odnowień, kosztów zakupu sadzonek, ogrodzeń, nawożenia, ochrony przed zwierzyną, itp.
Postanowieniem wydanym na podstawie m.in. art. 14a ust. 3 ustawy z 28.9.1991 r. o lasach (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz.
672; dalej: LasU) Starosta Człuchowski odmówił wykonania cechowania oraz wydania świadectwa legalności
pozyskania drewna.
Uzasadniając wydane postanowienie, Starosta wskazał, że Skarżący jest współwłaścicielem przedmiotowej
nieruchomości w 5/8 częściach. W przypadku, gdy las stanowi współwłasność kilku osób, to pozyskiwanie drewna
i wystąpienie o świadectwo legalności w trybie art. 14a ust. 3 LasU stanowi czynność przekraczającą zwykły zarząd
w myśl art. 199 KC i wymaga zgody wszystkich współwłaścicieli bądź zastępującego taką zgodę orzeczenia sądu.
Ponieważ Skarżący nie posiada takiej zgody ani też orzeczenia sądu zastępującego taką zgodę, należało odmówić
wykonania cechowania i wydania świadectwa legalności pozyskania drewna.
Skarżący wniósł zażalenie na powyższe postanowienie, w którym wskazał m.in., że zgodnie z LasU jego
obowiązkiem jest prowadzenie racjonalnej gospodarki leśnej, polegającej na jednoczesnym wykorzystaniu
możliwości produkcyjnych lasu z koniecznością odnawiania wylesionych powierzchni, zwiększania odporności
i produkcyjności drzewostanów poprzez wykonywanie cięć sanitarnych, zabiegów pielęgnacyjnych (czyszczeń
i trzebieży) oraz innych zabiegów ochronnych, zabezpieczających drzewostany przed działaniem szkodliwych
grzybów i owadów oraz zwierzyny. SKO w Słupsku utrzymało w mocy ww. postanowienie Starosty Człuchowskiego.
SKO podzieliło stanowisko Organu I instancji, zgodnie z którym nie można wydać świadectwa legalności pozyskania
drewna jednemu ze współwłaścicieli lasu, nielegitymującemu się zgodą pozostałych współwłaścicieli bądź
wymaganym orzeczeniem sądu.
Skarżący wywiódł skargę do WSA.
Stanowisko WSA
Materialnoprawną podstawę kontrolowanych postanowień stanowi przepis art. 14a LasU, zgodnie z którym drewno
pozyskane z lasów podlega ocechowaniu (art. 14a ust. 1 LasU). Obowiązek cechowania drewna spoczywa na
właścicielach lasów, z zastrzeżeniem art. 14a ust. 3 LasU (art. 14a ust. 2 LasU).
Zasadniczym celem cechowania drewna pozyskanego w lasach jest potwierdzenie legalności jego pozyskania, a tym
samym ułatwienie wykrywania kradzieży leśnych oraz bezprawnych wyrębów w lasach prywatnych. Samo
cechowanie drewna stanowi czynność techniczną.
Właściwa wykładnia art. 14a ust. 3 LasU wskazuje, że stwierdzenie legalności pozyskania drewna dokonywane jest
w znaczeniu przedmiotowym i podmiotowym.

Jeżeli las stanowi współwłasność kilku osób, to do pozyskania drewna i wystąpienia o świadectwo legalności,
o którym mowa w art. 14a ust. 3 LasU, zastosowanie mają przepisy KC stanowiące o rozporządzaniu rzeczą
wspólną. Drzewa rosnące na działkach leśnych stanowią bowiem części składowe nieruchomości (art. 48 KC),
a zatem współwłasność nieruchomości rozciąga się na części składowe. Drzewo pozyskane z lasu w rozumieniu art.
53 § 1 KC stanowi pożytki. Pobieranie zaś pożytków jest niewątpliwie atrybutem prawa do rzeczy. Jeżeli zatem las
objęty jest współwłasnością, to również drzewa z niego wycięte stanowią rzecz wspólną przysługującą wszystkim
współwłaścicielom. Zgodnie z art. 207 KC pożytki i inne przychody z rzeczy wspólnej przypadają współwłaścicielom
w stosunku do wielkości udziałów.
Zgodnie z przepisami KC ustawowy zarząd rzeczą wspólną z obejmuje zaś zarówno podejmowanie czynności
zwykłego zarządu, jak i czynności przekraczające zakres zwykłego zarządu. Zgodnie z treścią art. 201 KC do
czynności zwykłego zarządu rzeczą wspólną potrzebna jest zgoda większości współwłaścicieli. W przypadku braku
takiej zgody każdy ze współwłaścicieli może żądać upoważnienia sądowego do dokonania czynności. Z kolei zgodnie
z treścią art. 199 KC do rozporządzania rzeczą wspólną oraz do innych czynności, które przekraczają zakres
zwykłego zarządu, potrzebna jest zgoda wszystkich współwłaścicieli. W przypadku braku takiej zgody
współwłaściciele, których udziały wynoszą co najmniej połowę, mogą żądać rozstrzygnięcia przez sąd, który
orzeknie, mając na względzie cel zamierzonej czynności oraz interesy wszystkich współwłaścicieli.
Za czynności zwykłego zarządu należy uznać załatwianie spraw związanych z normalną, bieżącą eksploatacją
rzeczy, mające na celu zachowanie jej substancji, pobieranie pożytków i dochodów, uprawę gruntu, konserwację,
administrację i szeroko rozumianą ochronę w postaci różnych czynności zachowawczych, o jakich mowa w art. 209
KC. Zgodnie z tym przepisem każdy ze współwłaścicieli może wykonywać wszelkie czynności i dochodzić roszczeń,
które zmierzają do zachowania wspólnego prawa. W sytuacji zatem, gdy wspólne prawo jest narażone na
niebezpieczeństwo, każdy ze współwłaścicieli ma uprawnienie do samodzielnego podejmowania wszelkich
czynności, które są potrzebne do usunięcia tego niebezpieczeństwa (zob. wyrok WSA w Kielcach z 7.12.2017 r., II
SA/Ke 465/17,
).
O ile zatem w przypadku wycinki drzew we wspólnym lesie (a potem pozyskania drewna) zachodzą okoliczności do
uznania tego rodzaju działania za przekraczające zwykły zarząd majątkiem wspólnym (wyrok NSA z 19.7.2012 r., II
OSK 773/11,
), to ocena samej czynności pozyskania drewna zmienia się radykalnie w sytuacji, w której
współwłaściciel nie decyduje o wyrębie, a jego zachowanie polega jedynie na zebraniu drzew powalonych wskutek
żywiołu, uporządkowaniu ich, zabezpieczeniu i w konsekwencji pozyskaniu drewna, które stanowi w tym przypadku
przychód ze wspólnej nieruchomości. Zabezpieczenie takiego przychodu jest prawem każdego współwłaściciela
i stanowi czynność zachowawczą, o jakiej mowa w art. 209 KC. Prawa pozostałych współwłaścicieli w żaden sposób
nie zostają naruszone, gdyż przychód, jaki współwłaściciel w tym przypadku uzyska, podlega rozliczeniu pomiędzy
nimi zgodnie z treścią art. 207 KC. Stanowi on, że pożytki i inne przychody z rzeczy wspólnej przypadają
współwłaścicielom w stosunku do wielkości udziałów.
W świetle powyższego, zdaniem Sądu, ocena dokonana przez Organy orzekające w niniejszej sprawie, zgodnie
z którą pozyskanie przez skarżącego drewna z lasu stanowi czynność przekraczającą zakres zwykłego zarządu
majątkiem wspólnym, na co niezbędna jest zgoda wszystkich współwłaścicieli lub stosowne orzeczenie sądu, budzi
wątpliwości Sądu co do jej zasadności i jawi się jako przedwczesna i nieuwzględniająca wszystkich aspektów
przedmiotowej sprawy.
Zarówno w złożonym wniosku, jak i zażaleniu oraz w skardze skarżący wskazywał, że w momencie, gdy uzyskał
prawo do przedmiotowej nieruchomości, była ona zaniedbana - drzewostany były od lat niepielęgnowane i zasiedlone
przez szkodniki. Dlatego też cięcia sanitarne i zabiegi pielęgnacyjne wykonywał w ramach racjonalnej gospodarki
leśnej i w ramach doprowadzenia nieruchomości do właściwego stanu.

Komentarz
WSA w Gdańsku wyraził stanowisko, że nie każde pozyskanie drewna z lasu prywatnego będzie stanowiło czynność
przekraczającą zwykły zarząd rzeczą, co z kolei determinuje konieczność wyrażenia zgody przez wszystkich
współwłaścicieli nieruchomości. Jeżeli pozyskanie drewna służy zabezpieczeniu rzeczy (czynności porządkowe), to
wówczas samodzielne uprawnienie jednego ze współwłaścicieli do takiego działania może wynikać z przepisów KC
odnoszących się właśnie do zarządu rzeczą.

Wyrok WSA w Gdańsku z 5.10.2022 r., II SA/Gd 394/22,

WSA w Gdańsku wyraził stanowisko, że nie każde pozyskanie drewna z lasu prywatnego będzie stanowiło czynność przekraczającą zwykły zarząd rzeczą, co z kolei determinuje konieczność wyrażenia zgody przez wszystkich współwłaścicieli nieruchomości. Jeżeli pozyskanie drewna służy zabezpieczeniu rzeczy (czynności porządkowe), to wówczas samodzielne uprawnienie jednego ze współwłaścicieli do takiego działania może wynikać z przepisów KC odnoszących się właśnie do zarządu rzeczą.