Udostępnienie orzeczeń w Portalu Orzeczeń Sądów Powszechnych

Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych administrowany przez Ministerstwo Sprawiedliwości i funkcjonujące jako portale orzeczeń prowadzone przez sądy powszechne są częścią Biuletynu Informacji Publicznej. Organy mogą udostępniać orzeczenia sądów poprzez informowanie o możliwości zapoznania się z nimi online. Artykuł omawia postępowanie R.S., który wnioskował o kopie wyroków z 2019 r. i skargę na bezczynność organu, a także wyjaśnia zasady udostępniania informacji publicznej przez BIP i Portal Orzeczeń.

Tematyka: Portal Orzeczeń, Sądy Powszechne, Informacja Publiczna, Biuletyn Informacji Publicznej, Udostępnianie Orzeczeń, Skarga na Bezczynność, NSA, Nadużycie Prawa, Dostęp do Informacji Publicznej

Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych administrowany przez Ministerstwo Sprawiedliwości oraz
poszczególne jego części funkcjonujące jako portale orzeczeń prowadzone przez sądy powszechne są
elementem Biuletynu Informacji Publicznej. Organy mogą więc załatwiać wnioski o udostępnienie informacji
publicznej w postaci orzeczeń sądów przez poinformowanie o możliwości zapoznania się z nimi na
właściwych stronach internetowych.
Wniosek o udostępnienie orzeczeń
R.S. zwrócił się do Prezesa Sądu Rejonowego w Z. o udostępnienie informacji publicznej w postaci kopii wszystkich
wyroków wraz z uzasadnieniami wydanych w 2019 r., zarejestrowanych w repertorium C pod symbolem 325.
Wnioskodawca wskazał, że żądane informacje mogą ewentualnie zostać zapisane na płycie CD/DVD. Prezes Sądu
Rejonowego w Z. poinformował R.S., że w Sądzie Rejonowym w Z. było 6 takich spraw, podał ich sygnatury oraz
wskazał, iż wszystkie wyroki wraz z uzasadnieniem zostały opublikowane w Portalu Orzeczeń tego Sądu. Jednak
R.S. wniósł skargę na bezczynność organu podkreślając, że zobowiązany nie udostępnił mu żądanej informacji
w formie wskazanej we wniosku.
WSA
Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu oddalił skargę. W uzasadnieniu stwierdzono, że zgodnie z art. 10
ust. 1 ustawy z 6.9.2001 r. o dostępie do informacji publicznej (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 902; dalej: DostInfPubU),
udostępnienie informacji publicznej na wniosek dotyczy jedynie informacji niezamieszczonych w BIP oraz
w centralnym repozytorium. W rezultacie adresat wniosku jest zwolniony z obowiązku udostępnienia informacji
w formie i sposób wskazany we wniosku, jeżeli została ona ujawniona w Portalu Orzeczeń. W szczególności nie ma
obowiązku dokonywania wydruków i przesyłania ich żądającemu informacji (zob. wyrok NSA z 25.9.2008 r., I OSK
416/08,
). Sąd stwierdził, że w ustawowo określonym terminie Prezes Sądu Rejonowego w Z. poinformował
skarżącego o sygnaturach spraw, w których wydano wyroki oraz sporządzono uzasadnienia oraz podał, że gdzie
została opublikowana treść wyroków oraz uzasadnień. Taka informacja jest w pełni wystarczająca dla uznania, że na
dzień wniesienia skargi organ nie pozostawał bezczynny.
Zarzuty skargi
R.S. wniósł skargę kasacyjną wskazując, że Prezes Sądu Rejonowego w Z. w terminie nie udzielił mu informacji
publicznej w żądanej formie oraz w określony sposób, ani też nie wydał decyzji o odmowie udostępnienia
wnioskowanej informacji. Skarżący podkreślił, że złożył wniosek o udostępnienie informacji publicznej w konkretnej
formie - kserokopia lub skany oraz w określony sposób – poprzez doręczenie kopii pism lub nagranie dokumentów na
płytę CD/DVD. W uzasadnieniu skargi kasacyjnej wyjaśnił, że odbywa karę pozbawienia wolności i nie ma
swobodnego dostępu do Internetu. Z tego powodu sama informacja, że określone dane zostały umieszczone na
stronie internetowej nie jest wystarczająca. R.S. kwestionował też uznanie przez Sąd I instancji, że Portal Orzeczeń
spełnia kryteria strony BIP.
Funkcje Biuletynu Informacji Publicznej
Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną. W uzasadnieniu wyroku wskazano, że BIP został stworzony
w celu powszechnego i bezpłatnego udostępniania informacji publicznej w postaci elektronicznej. Biuletyn ten składa
się z witryn WWW, na których władze publiczne oraz inne podmioty wykonujące zadania publiczne udostępniają
informacje publiczne dotyczące np. ich statusu prawnego, przedmiotu i trybu działania, prowadzonych rejestrów,
ewidencji, czy też zgromadzonych archiwów. Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych administrowany przez
Ministerstwo Sprawiedliwości oraz poszczególne jego części składowe funkcjonujące jako portale orzeczeń
prowadzone przez określone sądy powszechne zawierają elementy określone w § 8 rozporządzenia Ministra Spraw
Wewnętrznych i Administracji z 18.1.2007 r. w sprawie Biuletynu Informacji Publicznej (Dz.U. z 2007 r. Nr 10 poz. 68)
i są elementem BIP. W konsekwencji właściwe organy są uprawnione do załatwiania wniosku o udostępnienie
informacji publicznej w postaci orzeczeń sądów przez poinformowanie o możliwości zapoznania się z nimi na
właściwych stronach BIP.
Publikacja w BIP wyłącza obowiązek udostępnienia orzeczenia na wniosek
NSA stwierdził, że udostępnienie informacji w BIP lub centralnym repozytorium wyłącza obowiązek
ponownego jej udostępnienia na wniosek zainteresowanego, jeśli zakres żądania sformułowany we wniosku
i zakres informacji znajdujący się w BIP lub centralnym repozytorium pozwala na stwierdzenie, że są one
identyczne. Z art. 14 ust. 1 DostInfPubU wynika ogólna reguła, zgodnie z którą udostępnienie informacji publicznej

następuje w formie i w sposób wskazany we wniosku. Jednak udostępnienie jej w BIP lub centralnym repozytorium
jest wyjątkiem od tej zasady i zwalnia zobowiązany podmiot od dokonywania wydruków z BIP lub zapisu na płycie
DVD lub CD i przesyłania ich wnioskodawcy. W konsekwencji należy uznać, że udostępnienie wnioskowanej
informacji publicznej w BIP, w terminie otwartym do załatwienia wniosku, jest równoznaczne w skutkach prawnych
z udostępnieniem tej informacji bezpośrednio wnioskującemu w formie przez niego żądanej.
Nadużycie prawa dostępu do informacji publicznej
Jednocześnie NSA wskazał, że z racji rozpoznawanych spraw, z urzędu jest mu znany fakt, iż skarżący od wielu lat
z podobnymi wnioskami występuje masowo nie tylko do innych sądów powszechnych, ale także do jednostek
prokuratury, urzędów miejskich oraz aresztów śledczych. Skarżący, będąc pozbawionym wolności, w ciągu zaledwie
4 miesięcy przekazał do wysłania ponad 4,3 tys. listów skierowanych do sądów w całej Polsce (zob. wyrok z WSA
w Lublinie z 29.6.2021 r., II SA/Lu 223/21,
). Skala tych wniosków uprawnia do uznania, że celem działania
R.S. nie jest dbałość o interes publiczny, lecz nękanie adresatów i utrudnienie ich funkcjonowania.
NSA wyjaśnił, że nadużywanie publicznego prawa podmiotowego ma miejsce wówczas, gdy podejmuje się
próbę korzystania z instytucji dostępu do informacji publicznej dla osiągnięcia celu innego niż troska
o dobro publiczne, jakim jest w szczególności prawo do przejrzystego państwa, jego struktur, przestrzegania
prawa przez podmioty życia publicznego, jawności funkcjonowania administracji i innych organów. Zakres
obowiązku informacyjnego państwa powinien być ukształtowany w taki sposób, aby zapewnić równowagę między
korzyściami wynikającymi z zapewnienia dostępu do informacji a szeroko rozumianymi kosztami, jakie muszą
ponieść w celu jego realizacji podmioty zobowiązane. Nadużywanie prawa do informacji może bowiem ograniczać
dostęp do niej innym podmiotom i zakłócać funkcjonowanie poszczególnych sądów czy urzędów.
Wyrok NSA z 20.10.2022 r., III OSK 5882/21,

NSA stwierdził, że udostępnienie informacji w BIP lub centralnym repozytorium zwalnia od konieczności ponownego jej udostępniania na wniosek, jeśli są identyczne. Jednak nadużycie prawa dostępu do informacji publicznej, jak masowe składanie wniosków bez dbałości o dobro publiczne, może prowadzić do ograniczeń w dostępie do informacji i zakłóceń w funkcjonowaniu organów publicznych.