Czy można umorzyć postępowanie o nadaniu stopnia doktora habilitowanego?

Uchwała o odmowie nadania stopnia naukowego doktora habilitowanego wprowadza czasową niedopuszczalność ponownego wszczęcia postępowania w tym przedmiocie. Specyfika postępowania skutkuje zastosowaniem art. 105 § 2 KPA z uwzględnieniem jego odmienności. NSA oddalił skargę kasacyjną od decyzji odmownej nadania stopnia, uzasadniając braki habilitanta. Postępowanie w tej sprawie nie jest typowym postępowaniem administracyjnym, a przepisy KPA mają zastosowanie jedynie w kwestiach nieuregulowanych przez StopnieNaukU. Umorzenie postępowania możliwe jest na wniosek strony, zgodnie z art. 105 KPA.

Tematyka: nadanie stopnia doktora habilitowanego, postępowanie habilitacyjne, umorzenie postępowania, specyfika postępowania, art. 105 KPA, NSA, StopnieNaukU

Uchwała o odmowie nadania stopnia naukowego doktora habilitowanego wprowadza sui generis czasową
niedopuszczalność ponownego wszczęcia postępowania w tym przedmiocie. Systemowo należy więc
przyjąć, że zmianę sytuacji prawnej podmiotu ubiegającego się o nadanie stopnia doktora habilitowanego
determinuje samo zainicjowanie postępowania w tym przedmiocie, jego wynik ma jedynie wpływ na
charakter tej zmiany. Specyfika postępowania o nadanie stopnia doktora habilitowanego skutkuje tym, że art.
105 § 2 KPA powinien w nim znaleźć odpowiednie zastosowanie mutatis mutandi s, a więc z uwzględnieniem
cechujących to postępowanie odmienności.
Stan faktyczny
NSA po rozpoznaniu skargi kasacyjnej od wyroku WSA w Warszawie z 18.6.2019 r., II SA/Wa 220/19,
,
w sprawie ze skargi na decyzję Centralnej Komisji do Spraw Stopni i Tytułów w przedmiocie odmowy nadania stopnia
naukowego doktora habilitowanego oddalił skargę kasacyjną. Wcześniej WSA uchylił zaskarżoną decyzję. Wyrok ten
zapadł w następujących okolicznościach faktycznych i prawnych sprawy.
Uchwałą z 2017 r. Rada Wydziału, ponownie rozpoznając sprawę, odmówiła nadania skarżącej stopnia doktora
habilitowanego, a Centralna Komisja utrzymała w mocy ww. uchwałę.
W uzasadnieniu decyzji Centralna Komisja stwierdziła, że uchwała Rady Wydziału była w pełni zasadna
i merytorycznie trafna; podjęto ją na podstawie negatywnej opinii komisji habilitacyjnej, w oparciu o 3 negatywne
recenzje. Również ocena rzeczoznawców Centralnej Komisji jest zgodna - ani dorobek naukowy, ani główne
osiągnięcie habilitacyjne Skarżącej nie dają podstaw do nadania stopnia doktora habilitowanego. Wskazana
monografia habilitacyjna stanowi w swym zrębie roboczy, nieobrobiony naukowo zbiór danych do dalszego
opracowania; postępowanie opiniodawcze Komisji nie wykazało, aby Skarżąca przedstawiła osiągnięcia naukowe,
uzyskane po otrzymaniu stopnia doktora, stanowiące znaczny wkład w rozwój określonej dyscypliny naukowej.
Centralna Komisja wyjaśniła, że wnioski o umorzenie postępowania habilitacyjnego nie powinny być interpretowane
w oderwaniu od przesłanki określonej w art. 105 § 2 KPA, tj. ewentualnej sprzeczności z interesem społecznym.
W skardze do WSA na powyższą decyzję, Skarżąca sformułowała zarzuty naruszenia przepisów postępowania, m.in.
naruszenie art. 105 § 2 KPA poprzez zastosowanie w miejsce art. 105 § 1 KPA do żądania cofnięcia wniosku
o wszczęcie postępowania awansowego i odmowę umorzenia postępowania; następstwem tego było dalsze
procedowanie nad sprawą i wydanie decyzji, mimo braku wiążącego wniosku osoby zainteresowanej
przeprowadzeniem postępowania, co stanowi rażące naruszenie prawa. Konsekwencją tego jest obligatoryjność
stwierdzenia nieważności zaskarżonej decyzji, wobec brzmienia art. 156 § 1 pkt 2 KPA.
Skarżąca wywiodła następnie skargę kasacyjną od powyższego wyroku.
Stanowisko NSA
Zarzucając błędne zastosowanie art. 105 § 2 KPA Skarżąca kasacyjnie wywodziła, że wobec cofnięcia przez nią
wniosku o nadanie jej stopnia doktora habilitowanego postępowanie powinno było zostać umorzone na podstawie art.
105 § 1 KPA. NSA tego zarzutu nie podzielił.
Postępowanie w przedmiocie nadania stopnia doktora habilitowanego na gruncie ustawy z 14.3.2003 r. o stopniach
naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki (t.j. Dz.U. 2017 r. poz. 1789 ze zm.; dalej:
StopnieNaukU; ustawa nieobowiązująca, zastąpiona ustawą z 20.7.2018 r. Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce
(t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 574 ze zm.; dalej: PrSzkolWyżN) nie jest typowym postępowaniem administracyjnym,
albowiem przepisy KPA znajdują w nim zastosowanie jedynie odpowiednio i to wyłącznie w zakresie w tej ustawie
nieuregulowanym – art. 29 ust. 1 StopnieNaukU (aktualnie: art. 48 PrSzkolWyżN odnoszący się ogólnie do
stosowania przepisów KPA).
W literaturze przedmiotu powszechnie przyjmuje się, że „odpowiednie zastosowanie przepisów” oznacza, że przy
rozważaniu, które przepisy regulujące postępowanie administracyjne będą miały zastosowanie wprost, które
z odpowiednimi modyfikacjami, a które w ogóle nie będą miały zastosowania, należy wziąć pod uwagę cechy
charakterystyczne postępowań w sprawach stopni naukowych i tytułu naukowego. Odpowiednie stosowanie KPA
w postępowaniach dotyczących nadania stopnia doktora i doktora habilitowanego nie może jednak w żaden sposób

zmienić charakteru tych postępowań, ponieważ przy odpowiednim stosowaniu wszelkich przepisów prawa
modyfikacji mogą podlegać jedynie przepisy odpowiednio stosowane, a nie przepisy, które mają być przez nie
uzupełniane.
„Odpowiednie” stosowanie KPA w sprawach o nadanie stopnia naukowego albo tytułu naukowego ma zatem ścisły
związek ze specyfiką postępowań poprzedzających podejmowanie przez właściwe jednostki organizacyjne uchwał
w tych sprawach. Wyrażoną w art. 29 ust. 1 StopnieNaukU regułę należy rozumieć w ten sposób, że w omawianych
sprawach przepisy KPA mają zastosowanie tylko w kwestiach nieuregulowanych w StopnieNaukU i jest to tylko
zastosowanie odpowiednie. Odpowiedniość stosowania KPA oznacza, że jedne przepisy KPA będą stosowane
wprost, bez żadnych modyfikacji, inne z dostosowaniem do charakteru rozpatrywanej sprawy, a niektóre w ogóle nie
będą miały zastosowania.
Przepisy StopnieNaukU nie regulują zarówno instytucji umorzenia postępowania, jak i jego zawieszenia, stąd też
w tym zakresie odpowiednie zastosowanie znajdą właściwe przepisy KPA.
Stosownie do postanowień art. 105 § 1 KPA w razie bezprzedmiotowości postępowania, niezależnie od przyczyn,
organ je prowadzący zobowiązany jest wydać decyzję o jego umorzeniu. Z kolei zgodnie z art. 105 § 2 KPA organ
administracji publicznej może umorzyć postępowanie, jeżeli wystąpi o to strona, na której żądanie postępowanie
zostało wszczęte, a nie sprzeciwiają się temu inne strony oraz gdy nie jest to sprzeczne z interesem społecznym.
Sąd podzielił tezę, że postępowanie o nadanie stopnia naukowego doktora habilitowanego wszczynane jest
wyłącznie na wniosek, i że jedyną jego stroną jest wnioskujący. Należy również przyjąć, że co do zasady wnioskujący
o nadanie stopnia doktora habilitowanego jest wyłącznym dysponentem toczącego się w tym zakresie postępowania.
Układ ten ulega jednak zmianie, jeżeli wszystkie recenzje osiągnięć naukowych habilitanta są negatywne. W takim
skonfigurowaniu habilitant ma właściwie pewność, że odpowiednia jednostka uczelni podejmie uchwałę o odmowie
nadania stopnia doktora habilitowanego.
Odmienność postępowania o nadanie stopnia doktora habilitowanego od typowego postępowania administracyjnego
sprowadza się do tego, że negatywne rozpatrzenie wniosku inicjującego takie postępowanie zmienia sytuację prawną
habilitanta. Postępowanie o nadanie stopnia naukowego doktora habilitowanego cechuje w tym zakresie swoistość,
wynikająca z postanowień art. 21 ust. 3 StopnieNaukU. Adekwatnie do treści powołanego przepisu uostatecznienie
się uchwały o odmowie nadania stopnia doktora habilitowanego ma ten skutek, że osoba ubiegająca się o jego
nadanie może ponownie wystąpić z wnioskiem o wszczęcie postępowania habilitacyjnego po upływie co najmniej 3
lat (obecnie 2 lat – art. 224 ust. 2 PrSzkolWyżN). Okres ten może zostać skrócony do 12 miesięcy w przypadku
znacznego zwiększenia dorobku naukowego lub artystycznego.
Przedstawiona specyfika postępowania o nadanie stopnia doktora habilitowanego skutkuje tym, że art. 105 § 2 KPA
powinien w nim znaleźć odpowiednie zastosowanie mutatis mutandis, a więc z uwzględnieniem cechujących to
postępowanie odmienności. W takim skadrowaniu należy podzielić stanowisko, że cofnięcie wniosku o nadanie
stopnia naukowego doktora habilitowanego, w sytuacji gdy wszystkie recenzje osiągnięć naukowych habilitanta są
negatywne i habilitant miał możliwość zapoznania się z ich treścią, jest sprzeczne interesem społecznym.
Zaakceptowanie stanowiska przeciwnego prowadziłoby do tego, że habilitant mógłby „uciec” od negatywnych
skutków, przewidzianych przez ustawodawcę jako następstwo odmowy nadania stopnia naukowego doktora
habilitowanego, ilekroć zdążyłby złożyć oświadczenie o cofnięciu wniosku inicjującego postępowanie, przed
podjęciem przez radę jednostki organizacyjnej uchwały w tym przedmiocie.

Komentarz
NSA odniósł się w omawianym wyroku do problematyki umorzenia postępowania. Nie jest tak, że każde
postępowanie administracyjne, które zostało zainicjowane na wniosek uprawnionego, może być umorzone po
cofnięciu tego wniosku. Tak właśnie jest w przypadku postępowania o nadanie stopnia doktora habilitowanego.
Umorzenie postępowania w każdym przypadku cofnięcia wniosku skutkowałoby tym, że osoba ubiegająca się
o nadanie tytułu uniknęłaby konieczności oczekiwania (obecnie 2 lat) na kolejne postępowanie.
Wyrok odnosi się do poprzedniego stanu prawnego – obecnie obowiązujące przepisy nie wskazują jedynie na
stosowanie przepisów KPA, nie wskazując, że stosowanie tych przepisów następuje odpowiednio.

Wyrok NSA z 20.12.2022 r., III OSK 1790/21,

NSA odniósł się do kwestii umorzenia postępowania o nadanie stopnia doktora habilitowanego. Istotne jest, że umorzenie postępowania nie następuje automatycznie po cofnięciu wniosku o nadanie stopnia. Umorzenie postępowania zależy od spełnienia określonych warunków i nie zawsze jest możliwe. NSA wskazał na konieczność uwzględnienia specyfiki postępowania habilitacyjnego przy stosowaniu przepisów KPA.