Zasady doręczania pism w postępowaniu sądowoadministracyjnym

Publikacja omawia zasady doręczania pism w postępowaniu sądowoadministracyjnym, szczególnie koncentrując się na doręczaniu za pomocą środków komunikacji elektronicznej oraz konsekwencjach rezygnacji ze stosowania tego trybu doręczania. Przedstawione są także praktyczne przykłady oraz interpretacje sądowe dotyczące terminów i procedur doręczania pism.

Tematyka: doręczanie pism, postępowanie sądowoadministracyjne, środki komunikacji elektronicznej, rezygnacja, skarga kasacyjna, NSA, WSA, interpretacje sądowe

Naczelny Sąd Administracyjny wskazał, że doręczanie pism przez sąd w postępowaniu
sądowoadministracyjnym za pomocą środków komunikacji elektronicznej jest zależne od woli strony, zaś
oświadczenie o rezygnacji z doręczania pism za pomocą środków komunikacji elektronicznej składa się
w formie dokumentu elektronicznego.
Stanowisko WSA w Opolu
Postanowieniem z 26.4.2022 r. WSA w Opolu odrzucił skargę kasacyjną F. Sp. z o.o. z siedzibą w O. (dalej: Spółka)
od wyroku WSA w Opolu z 24.1.2022 r. w sprawie ze skargi Spółki na decyzję Naczelnika Opolskiego Urzędu Celno-
Skarbowego w Opolu z 4.10.2019 r., w przedmiocie określenia zobowiązania oraz ustalenia dodatkowego
zobowiązania w podatku od towarów i usług za okres od stycznia do marca 2017 r. Z uzasadnienia ww.
postanowienia wynika, że przyczyną odrzucenia skargi kasacyjnej było jej wniesienie po terminie. Jak wskazał WSA
w Opolu, odpis wyroku wraz z uzasadnieniem sporządzonym na wniosek Spółki został przesłany pełnomocnikowi
Skarżącej na wskazany przez niego adres. Z powodu niemożności doręczenia przesyłki pozostawiono ją na okres 14
dni do dyspozycji adresata w placówce pocztowej. Adnotację tę opatrzono datą 25.2.2022 r. Wobec niepodjęcia
przesyłki w terminie 7 dni pismo awizowano powtórnie 7.3.2022 r., co wynika ze zwrotnego potwierdzenia odbioru.
Powyższa korespondencja, jako niepodjęta w terminie, wróciła do WSA w Opolu i została uznana za doręczoną
z 11.3.2022 r. Następnie 23.3.2022 r. w WSA w Opolu stawiła się prezes zarządu Spółki, M.C., której wydano
niepodjętą korespondencję kierowaną do pełnomocnika Skarżącej.
Skarga kasacyjna od wskazanego wyżej wyroku została nadana przez pełnomocnika Skarżącej 13.4.2022 r., co
potwierdza data stempla pocztowego na kopercie.
WSA w Opolu, powołując się na art. 173 § 1 ustawy z 30.8.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami
administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 329; dalej: PostAdmU), art. 177 § 1 PostAdmU oraz art. 73 PostAdmU,
wskazał na zasady doręczania pism w sposób zastępczy i podniósł, że mając na uwadze dwukrotne awizowanie
przesyłki, datą skutecznego doręczenia zastępczego był 11.3.2022 r., a trzydziestodniowy termin do wniesienia
skargi kasacyjnej upłynął 11.4.2022 r. Ponieważ skarga kasacyjna wniesiona została listem poleconym nadanym
13.4.2022 r., WSA w Opolu odrzucił ją jako wniesioną po terminie.
Zażalenie Spółki
W zażaleniu na powyższe postanowienie Spółka zarzuciła naruszenie m.in.:
1. Art. 65 § 1 PostAdmU poprzez błędne zastosowanie, w sytuacji gdy wystąpiły wszystkie przesłanki określone
w art. 74a § 1 pkt. 1 PostAdmU, który nakazuje doręczanie pism przez sąd za pomocą środków komunikacji
elektronicznej, jeżeli strona wniosła pismo w formie dokumentu elektronicznego przez elektroniczną skrzynkę
podawczą sądu, za pośrednictwem którego składane jest pismo, a pełnomocnik Skarżącej wniósł 24.1.2022 r.
wniosek w formie dokumentu elektronicznego przesłanego przez elektroniczną skrzynkę podawczą WSA
w Opolu, a zatem brak było podstaw do doręczenia w formie papierowej odpisu Wyroku, jak też zaskarżanego
niniejszym zażaleniem postanowienia pełnomocnikowi Skarżącej za pośrednictwem operatora pocztowego;
2. Art. 178 PostAdmU poprzez błędne zastosowanie i uznanie, że skarga kasacyjna została złożona po upływie
trzydziestodniowego terminu do jej wniesienia, podczas gdy w stanie faktycznym sprawy uzasadnienie wyroku,
od którego doręczenia termin ten należy stosować, nie zostało pełnomocnikowi Skarżącej doręczone w sposób
przewidziany w art. 74a § 1 pkt. 1 PostAdmU.
Mając powyższe na uwadze, Spółka wniosła o uchylenie zaskarżonego postanowienia w całości i przekazanie
sprawy do ponownego rozpoznania WSA w Opolu.
Doręczenia za pomocą środków komunikacji elektronicznej
Na wstępie NSA przypomniał, że zgodnie z art. 177 § 1 PostAdmU skargę kasacyjną wnosi się do sądu, który wydał
zaskarżony wyrok lub postanowienie, w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia stronie odpisu orzeczenia
z uzasadnieniem, a wojewódzki sąd administracyjny odrzuci na posiedzeniu niejawnym skargę kasacyjną wniesioną
po upływie terminu lub z innych przyczyn niedopuszczalną, jak również skargę kasacyjną, której braków strona nie
uzupełniła w wyznaczonym terminie (art. 178 PostAdmU).
Następnie NSA wskazał, że istota przedmiotowej sprawy sprowadza się do ustalenia, czy i kiedy Spółce został
doręczony odpis wyroku, i czy w związku z tym Spółka zachowała termin do wniesienia skargi kasacyjnej.

W tym kontekście NSA przypomniał, że w postępowaniu sądowoadministracyjnym możliwe jest wnoszenie
pisma w formie dokumentu elektronicznego przez elektroniczną skrzynkę podawczą, a sąd w konsekwencji
doręcza dokumenty stronom korzystającym z tego trybu za pomocą środków komunikacji elektronicznej, na
warunkach określonych w art. 74a PostAdmU, stosownie do którego doręczenie pism przez sąd następuje za
pomocą środków komunikacji elektronicznej, jeżeli strona spełniła jeden z następujących warunków:
1. Wniosła pismo w formie dokumentu elektronicznego przez elektroniczną skrzynkę podawczą sądu lub organu,
za pośrednictwem którego składane jest pismo;
2. Wystąpiła do sądu o takie doręczenie i wskazała sądowi adres elektroniczny;
3. Wyraziła zgodę na doręczanie pism za pomocą tych środków i wskazała sądowi adres elektroniczny.
Z art. 74a PostAdmU wynika zatem, że doręczanie pism przez sąd za pomocą środków komunikacji
elektronicznej jest zależne od woli strony. Korzystanie albo niekorzystanie ze środków komunikacji elektronicznej
w postępowaniu przed sądem administracyjnym jest możliwe w toku całego postępowania. Zgodnie z art. 74a § 2
PostAdmU, jeżeli strona zrezygnuje z doręczania pism za pomocą środków komunikacji elektronicznej, sąd doręcza
pismo w sposób określony dla pisma w innej formie niż forma dokumentu elektronicznego. Oświadczenie
o rezygnacji z doręczania pism za pomocą środków komunikacji elektronicznej składa się w formie
dokumentu elektronicznego. Jak podkreśla się w doktrynie i orzecznictwie, złożenie oświadczenia w formie
papierowej należy uznać za nieskuteczne (postanowienie NSA z 28.4.2022 r., II OZ 250/22,
).
Stanowisko NSA
Przenosząc powyższe rozważania na grunt rozpatrywanej sprawy, NSA wskazał, że 24.1.2022 r. profesjonalny
pełnomocnik Spółki wniósł do WSA w Opolu pismo za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej (platformy
ePUAP) o sporządzenie na piśmie i doręczenie uzasadnienia wyroku. Do wniosku Spółki nie zostały doręczone inne
pisma, np. oświadczenie o rezygnacji z doręczania pism drogą elektroniczną. W aktach sprawy nie ma żadnego
innego pisma wniesionego drogą elektroniczną, w którym zawarto by takie oświadczenie.
Tymczasem WSA w Opolu przesłał pełnomocnikowi Spółki odpis wyroku z uzasadnieniem za pośrednictwem
operatora pocztowego, na adres wskazany przez pełnomocnika. W ocenie WSA w Opolu skarga kasacyjna
wniesiona została z uchybieniem trzydziestodniowego terminu do jej wniesienia, liczonego od 11.3.2022 r.
W uzasadnieniu postanowienia o odrzuceniu skargi WSA w Opolu wskazał jedynie na regulację prawną dotyczącą
doręczeń zawartą w art. 65-73 PostAdmU (doręczenie przez operatora pocztowego). WSA w Opolu nie wskazał
natomiast, dlaczego przy doręczeniu odpisu wyroku z uzasadnieniem pominięto regulację zawartą w art. 74a § 1
PostAdmU. Jak wskazała Spółka w zażaleniu na postanowienie, wniosek o uzasadnienie i doręczenie wyroku został
przesłany przez Spółkę drogą elektroniczną do WSA w Opolu, a odpis wyroku z uzasadnieniem został przesłany
drogą elektroniczną na adres pełnomocnika Spółki 21.2.2022 r. i został doręczony 7.3.2022 r., co potwierdza data
podpisania przez adresata pisma urzędowego poświadczenia odbioru w sposób, o którym mowa w art. 74a § 3 pkt. 2
PostAdmU.
W ocenie NSA w świetle powyższych regulacji oraz w związku z treścią zażalenia, ocena dokonana przez WSA
w Opolu odnośnie tego, że odpis wyroku z uzasadnieniem doręczono Skarżącej 11.3.2022 r., była przedwczesna.
W konsekwencji przedwcześnie również odrzucono skargę kasacyjną jako wniesioną z uchybieniem terminu.
Aktualna bowiem pozostawała do ustalenia kwestia, czy i kiedy Spółce został doręczony odpis wyroku, i czy
w związku z tym Spółka zachowała przewidziany w art. 177 § 1 PostAdmU trzydziestodniowy termin do wniesienia
skargi kasacyjnej. Mając powyższe na uwadze, NSA uchylił zaskarżone postanowienie.

Komentarz
W analizowanym rozstrzygnięciu NSA odniósł się do zagadnienia procesowego o istotnym znaczeniu praktycznym,
a mianowicie do zasad doręczania pism w postępowaniu sądowoadministracyjnym. W tym kontekście NSA wskazał,
że z uwagi na szereg okoliczności, w tym m.in. sytuację związaną z pandemią COVID-19, coraz większym
zainteresowaniem stron postępowania sądowoadministracyjnego i ich pełnomocników cieszą się doręczenia
dokonywane za pomocą środków komunikacji elektronicznej. NSA przypomniał, że to właśnie strona przedmiotowego
postępowania jest dysponentem woli w tym zakresie, i to ona decyduje, czy sąd powinien kierować do niej
korespondencję taką drogą. Równoznaczne w skutkach z wyrażeniem przez stronę zgody na doręczanie pism drogą
elektroniczną jest złożenie przez tę stronę pisma w tym trybie. Taka właśnie sytuacja zaistniała na gruncie
rozpatrywanej sprawy.

Postanowienie NSA z 30.9.2022 r., I FZ 106/22,

W kontekście analizowanego rozstrzygnięcia NSA podkreślił istotę zasad doręczania pism w postępowaniu sądowoadministracyjnym, zwracając uwagę na decydującą rolę strony w wyborze sposobu doręczania. Przytoczono przykład uchylenia postanowienia WSA w związku z błędną interpretacją terminów doręczenia skargi kasacyjnej oraz konieczność uwzględniania woli strony w kwestiach doręczania elektronicznego.