Od zażalenia na zwrot kosztów postępowania trzeba uiścić wpis

Tematyka: koszty postępowania, zwolnienie od opłat sądowych, zażalenie, wpis sądowy, Naczelny Sąd Administracyjny

Zwolnienie od pobierania opłat sądowych, o którym mowa w art. 227 § 2 PostAdmU, dotyczy jedynie zażaleń
od postanowień lub zarządzeń wydanych w przedmiocie kosztów sądowych. Brak jest podstaw do przyjęcia,
że zwolnienie to odnosi się także do zażaleń na postanowienia w przedmiocie zwrotu kosztów postępowania,
poniesionych przez stronę – wyjaśnił Naczelny Sąd Administracyjny.
Stan faktyczny
D.M. złożyła do WSA we Wrocławiu wniosek o wymierzenie Wojewodzie Dolnośląskiemu grzywny na podstawie art.
55 § 1 ustawy z 30.8.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 329;
dalej: PostAdmU) w związku z nieprzekazaniem przez Organ jej skargi wraz z aktami sprawy. Zgodnie z art. 54 § 1
PostAdmU skargę do sądu administracyjnego wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność
lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi. Organ ten jest zobowiązany do przekazania
skargi sądowi wraz z kompletnymi i uporządkowanymi aktami sprawy, a także odpowiedzią na skargę, w terminie 30
dni od dnia jej otrzymania.
Sąd I instancji uwzględnił wniosek skarżącej, stwierdzając, że Organ naruszył obowiązujące go terminy i zasady
postępowania w sprawie. Samą skargę skarżącej przekazano do Sądu ponad miesiąc po upływie 30-dniowego
terminu, już po złożenia wniosku o ukaranie grzywną. Ponieważ Organ nie załączył właściwych akt
administracyjnych, rozpoznanie sprawy nie było możliwe. Następnie, na wezwanie Sądu, Organ nadesłał niewłaściwe
akta administracyjne. Całe opóźnienie Organu w przekazaniu Sądowi dokumentacji pozwalającej na rozpoznanie
sprawy wynosiło 6 miesięcy. W ocenie Sądu usprawiedliwieniem takiego postępowania nie może być błędne
podłączenie skargi do akt postępowania odwoławczego. Dowodem na niedbałość Organu jest też przesłanie
niewłaściwych akt administracyjnych na wezwanie Sądu. W konsekwencji Sąd wymierzył Wojewodzie grzywnę
w kwocie 1 tys. zł oraz zasądził od Organu na rzecz skarżącej 100 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania.
Zażalenie
D.M. wniosła zażalenie jedynie na drugi punkt postanowienia, dotyczący zwrotu kosztów postępowania.
Zarządzeniem Przewodniczącego Wydziału, na podstawie art. 220 § 1 i 3 PostAdmU, wezwano skarżącą do
uiszczenia wpisu sądowego od tego środka zaskarżenia w kwocie 100 zł, stosownie do § 2 ust. 1 pkt. 7
rozporządzenia Rady Ministrów z 16.12.2003 r. w sprawie wysokości oraz szczegółowych zasad pobierania wpisu
w postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 535). D.M. zaskarżyła to zarządzenie,
dowodząc, że jeśli zażalenie zostało wniesione wyłącznie w przedmiocie kosztów sądowych, wówczas jest zwolnione
od wpisu sądowego.
Kiedy można wnieść zażalenie na orzeczenie o zwrocie kosztów postępowania?
NSA oddalił zażalenie na zarządzenie o wezwaniu do wpisu. W uzasadnieniu wyjaśniono, że w sytuacji wniesienia
środka odwoławczego co do istoty sprawy sąd II instancji, kontrolując zaskarżone orzeczenie, w granicach
zakreślonych przez art. 183 § 1 PostAdmU, kontroluje także prawidłowość rozstrzygnięcia o kosztach. Dlatego
wniesienie skargi kasacyjnej czyni zbędnym i niedopuszczalnym składanie oprócz niej zażalenia (zob. postanowienie
NSA z 18.11.2020 r., I GZ 282/20,
). Jeżeli natomiast strona jest zadowolona z rozstrzygnięcia, ale nie zgadza
się z zawartym w orzeczeniu postanowieniem o zwrocie kosztów postępowania, może je kwestionować wnosząc
zażalenie.
Koszty sądowe a koszty postępowania
W postępowaniu sądowoadministracyjnym obowiązuje ogólna reguła, zgodnie z którą strony są zobowiązane ponosić
koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie - są zobligowane do opłacania wpisów od wnoszonych
przez siebie pism, w tym zażaleń. Wyrazem tego jest m.in. art. 220 § 1 PostAdmU, w którym stwierdzono, że sąd
administracyjny nie podejmuje żadnej czynności na skutek pisma, od którego nie zostanie uiszczona należna opłata.
Ustawodawca ustanowił od tej zasady wyjątki, jednak należy je interpretowane ściśle (zob. postanowienie NSA
z 26.5.2011 r., I FZ 129/11,
). Jeden z nich ustanowiono w art. 227 § 1 i § 2 PostAdmU, zgodnie z którym od
zażaleń na zarządzenie przewodniczącego oraz postanowienie wojewódzkiego sądu administracyjnego
w przedmiocie kosztów sądowych, jeżeli strona nie składa środka odwoławczego co do istoty sprawy, nie pobiera się
opłat sądowych. NSA podkreślił, że przy interpretacji tych przepisów kluczowe jest rozróżnienie kosztów sądowych
od kosztów postępowania. Jak wyjaśniono koszty sądowe obejmują opłaty sądowe i zwrot wydatków – art. 211
PostAdmU, natomiast kategoria kosztów postępowania jest pojęciem szerszym, obejmującym swym

zakresem, obok kosztów sądowych, również inne należności wymienione w art. 205 § 1 i 2 PostAdmU, m.in.:
wynagrodzenie pełnomocnika czy koszty przejazdów do sądu.
Zwolnienie od wpisu nie obejmuje zażalenia na koszty
Art. 227 § 2 PostAdmU został umieszczony przez ustawodawcę w rozdziale 2 zatytułowanym „Koszty sądowe”,
stanowiącym część Działu V poświęconego problematyce kosztów postępowania, wyróżnioną i odrębną od
Rozdziału 1 dotyczącego zwrotu kosztów postępowania. W rezultacie NSA uznał, że wyłączenie obowiązku
uiszczenia wpisu w przypadku zażaleń na postanowienia w przedmiocie zwrotu kosztów postępowania
pozostawałoby w sprzeczności z literalnym brzmieniem tej regulacji i systematyką aktu prawnego, prowadząc
w rezultacie do zakwestionowania racjonalności rozwiązań przyjętych przez ustawodawcę (zob. postanowienie NSA
z 18.11.2016 r., I OZ 1287/16,
). Skoro skarżąca wniosła zażalenie na postanowienie w przedmiocie
zwrotu kosztów postępowania, zasądzonych na podstawie art. 200 PostAdmU, a nie w trybie art. 227 § 1
PostAdmU, czyli na zarządzenie bądź postanowienie wydawane w przedmiocie kosztów sądowych (do
których odnosi się zwolnienie od pobierania opłat sądowych), to powinna uiścić wpis.
Postanowienie NSA z 3.11.2022 r., II OZ 629/22

Art. 227 § 2 PostAdmU został umieszczony przez ustawodawcę w rozdziale 2 zatytułowanym „Koszty sądowe”, stanowiącym część Działu V poświęconego problematyce kosztów postępowania, wyróżnioną i odrębną od Rozdziału 1 dotyczącego zwrotu kosztów postępowania. W rezultacie NSA uznał, że wyłączenie obowiązku uiszczenia wpisu w przypadku zażaleń na postanowienia w przedmiocie zwrotu kosztów postępowania pozostawałoby w sprzeczności z literalnym brzmieniem tej regulacji i systematyką aktu prawnego, prowadząc w rezultacie do zakwestionowania racjonalności rozwiązań przyjętych przez ustawodawcę (zob. postanowienie NSA z 18.11.2016 r., I OZ 1287/16, ). Skoro skarżąca wniosła zażalenie na postanowienie w przedmiocie zwrotu kosztów postępowania, zasądzonych na podstawie art. 200 PostAdmU, a nie w trybie art. 227 § 1 PostAdmU, czyli na zarządzenie bądź postanowienie wydawane w przedmiocie kosztów sądowych (do których odnosi się zwolnienie od pobierania opłat sądowych), to powinna uiścić wpis. Postanowienie NSA z 3.11.2022 r., II OZ 629/22