Wierzyciel alimentacyjny nie ma wpływu na pozbawienie dłużnika alimentacyjnego prawa jazdy

Naczelny Sąd Administracyjny podjął decyzję, że wierzyciel alimentacyjny nie ma prawa żądać zatrzymania prawa jazdy dłużnika alimentacyjnego. Sprawa dotyczyła wniosku o działania wobec dłużnika alimentacyjnego, który uchylał się od zobowiązań alimentacyjnych. Sąd odrzucił skargę, argumentując brakiem podstaw do zaskarżenia działań organu. Wierzyciele alimentacyjni wnieśli skargę kasacyjną, lecz NSA ją oddalił, uzasadniając, że działania organu nie podlegają kontroli sądowej.

Tematyka: Naczelny Sąd Administracyjny, wierzyciel alimentacyjny, dłużnik alimentacyjny, prawa jazdy, skarga kasacyjna, postępowanie administracyjne, PomocAlimU

Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, że wierzycielowi alimentacyjnemu nie przysługuje prawo do
żądania podjęcia przez uprawniony organ działań wobec dłużnika alimentacyjnego, mających na celu
zatrzymanie prawa jazdy.
Stan faktyczny
Troje małoletnich reprezentowanych przez matkę A.B. wniosło skargę na bezczynności Wójta Gminy P. w sprawie
z wniosku o podjęcie działań wobec dłużnika alimentacyjnego, C.D. Zgodnie z art. 5 ust. 3b ustawy z 7.9.2007 r.
o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1205; dalej: PomocAlimU), jeżeli decyzja
o uznaniu dłużnika alimentacyjnego za uchylającego się od zobowiązań alimentacyjnych stanie się ostateczna, organ
właściwy dłużnika składa wniosek o ściganie za przestępstwo określone w art. 209 KK. Dodatkowo po uzyskaniu
z centralnej ewidencji kierowców informacji, że dłużnik alimentacyjny posiada uprawnienie do kierowania pojazdami,
kieruje wniosek do starosty o zatrzymanie prawa jazdy dłużnika alimentacyjnego wraz z odpisem tej decyzji. A.B.
wskazała, że decyzja Wójta Gminy P. o uznaniu ojca małoletnich za dłużnika alimentacyjnego uchylającego się od
zobowiązań alimentacyjnych stała się ostateczna, a wniesienie przez C.D. skargi do sądu administracyjnego na tę
decyzję nie spowodowało wstrzymania jej wykonania. Jej zdaniem Organ powinien podjąć czynności w celu realizacji
obowiązku nałożonego w art. 5 ust. 3b PomocAlimU.
Brak kognicji sądu administracyjnego
WSA w Gdańsku odrzucił skargę, uznając, że działanie Organu polegające na złożeniu wniosku o ściganie za
przestępstwo określone w art. 209 KK i skierowaniu wniosku do Starosty o zatrzymanie prawa jazdy dłużnika
alimentacyjnego lub brak takiego działania nie podlegają zaskarżeniu. Nie są to bowiem akty lub czynności podjęte
w sprawie indywidualnej, nie są skierowane do oznaczonego podmiotu administrowanego ani nie dotyczą
uprawnienia lub obowiązku tego podmiotu. W rezultacie brak jest podstaw do uznania, że złożenie przez Organ
wniosków przewidzianych w art. 5 ust. 3b PomocAlimU stanowi czynność dotyczącą uprawnienia lub obowiązku
wierzyciela alimentacyjnego. Celem złożenia wniosków jest wprowadzenie sankcji dla dłużników alimentacyjnych
nieregulujących zobowiązań alimentacyjnych. Cel ten jednak nie został przez ustawodawcę skorelowany
z uprawnieniami wierzyciela alimentacyjnego.
Zarzuty skargi kasacyjnej
Wierzyciele alimentacyjni wnieśli skargę kasacyjną, twierdząc, że ich skarga na bezczynność Organu administracji
publicznej mieści się w zakresie kognicji sądu administracyjnego. Dowodzili, że sporna czynność Organu dotyczy
uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa, podjętych w ramach postępowania administracyjnego
określonego w przepisach KPA. W przypadku uznania, że wierzyciele alimentacyjni nie mogą skarżyć bezczynności
organu w zakresie podjęcia działań wobec ich dłużnika alimentacyjnego, do których organ jest zobowiązany z mocy
prawa, brak byłoby skutecznej możliwości realizacji celów PomocAlimU. Interpretacja przepisów PomocAlimU
prowadzi do uznania, że działania Organu wobec dłużnika alimentacyjnego mogłyby się skończyć wyłącznie na
wydaniu ostatecznej decyzji o uznaniu go za uchylającego się od zobowiązań alimentacyjnych i nie wiązałyby się
z dalszymi dolegliwościami dla tego dłużnika.
Akty lub czynności z zakresu administracji publicznej
NSA oddalił skargę kasacyjną. W uzasadnieniu postanowienia wyjaśniono, że wskazane w art. 3 § 2 pkt. 9 ustawy
z 30.8.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 329; dalej:
PostAdmU) inne niż określone w art. 3 § 2 pkt. 1-3 PostAdmU akty lub czynności z zakresu administracji publicznej,
dotyczące uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa, powinny posiadać charakter zewnętrzny,
czyli muszą być skierowane do podmiotu niepodporządkowanego organizacyjnie ani służbowo organowi wydającemu
dany akt lub podejmującemu daną czynność. Powinny też mieć charakter indywidualny, być wydawane władczo
w sferze administracji publicznej przez podmiot wykonujący administrację publiczną. Akty lub czynności, o których
mowa w tym przepisie, dotyczą uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisu prawa, zatem musi istnieć ścisły
i bezpośredni związek między działaniem lub zaniechaniem określonego działania organu administracji
a możliwością realizacji uprawnienia lub obowiązku wynikającego z przepisu prawa przez podmiot niepowiązany
organizacyjnie z tym organem.
Wniosek o zatrzymanie prawa jazdy następuje po zakończeniu postępowania administracyjnego

W ocenie NSA działania organu określone w art. 5 ust. 3b pkt. 1 i 2 PomocAlimU nie spełniają wskazanych
wyżej wymogów. Nie są one skierowane ani do dłużnika alimentacyjnego, ani do wierzyciela
alimentacyjnego, nie zawierają rozstrzygnięcia, nie kształtują praw ani obowiązków żadnej ze stron, nie
stanowią władczego i jednostronnego rozstrzygnięcia o ich prawach i obowiązkach, a przede wszystkim nie
rozstrzygają konkretnej sprawy administracyjnej w stosunku do konkretnego podmiotu. O obowiązku dłużnika
alimentacyjnego będzie orzekać organ, do którego zostanie skierowany wniosek o zatrzymanie prawa jazdy. Skoro
złożenie przez organ wniosków przewidzianych w art. 5 ust. 3b PomocAlimU nie stanowi aktów ani czynności,
o których mowa w art. 3 § 2 pkt. 9 PostAdmU, skarga na bezczynność Wójta Gminy P. została zasadnie odrzucona
przez WSA w Gdańsku.
Zdaniem NSA realizacja czynności wskazanych w art. 5 ust. 3b PomocAlimU nie następuje w toku postępowania
administracyjnego lecz po jego zakończeniu, bowiem organ właściwy dłużnika podejmuje je już po uzyskaniu przez
wydaną decyzję waloru ostateczności. Złożenie wniosków o ściganie za przestępstwo określone w art. 209 KK
i o zatrzymanie prawa jazdy dłużnika alimentacyjnego zmierza do wszczęcia postęowań określonych
w przepisie, nie przyznaje natomiast uprawnień i nie nakłada obowiązków ani na dłużnika, ani na wierzyciela
alimentacyjnego.
Postanowienie NSA z 7.10.2022 r., I OSK 1392/22,

Naczelny Sąd Administracyjny potwierdził brak możliwości wierzyciela alimentacyjnego do żądania zatrzymania prawa jazdy dłużnika alimentacyjnego. NSA uznał, że działania organu nie są podlegające kontroli sądowej. Wniosek o zatrzymanie prawa jazdy ma miejsce po zakończeniu postępowania administracyjnego.