Adres elektroniczny strony postępowania sądowoadministracyjnego

Tematyka: adres elektroniczny strony, platforma ePUAP, adres e-mail, korespondencja elektroniczna, sąd administracyjny, system ePUAP, NSA, postępowanie sądowoadministracyjne

Przez „adres elektroniczny strony” należy rozumieć adres konta na platformie ePUAP. Adres mailowy nie jest
adresem elektronicznym użytkownika w systemie ePUAP, a wysyłane na adres mailowy zawiadomienia
o wpływie korespondencji na adres platformy ePUAP nie mają mocy wiążącej - wskazał Naczelny Sąd
Administracyjny.
Stanowisko Skarżącego
WSA w Bydgoszczy po rozpatrzeniu zażalenia na zarządzenie Przewodniczącego Wydziału WSA w Bydgoszczy
z 3.6.2022 r. o skierowaniu sprawy do rozpoznania na posiedzeniu niejawnym odrzucił zażalenie jako
niedopuszczalne.
Zażalenie na powyższe postanowienie złożył Skarżący, zaskarżając je w całości, oraz nie zgadzając się ze
stanowiskiem WSA w Bydgoszczy, ponieważ jego zdaniem stawiało go ono w bardzo niekorzystnej sytuacji
procesowej. W ocenie Skarżącego WSA w Bydgoszczy powinien potraktować prawidłowo podany przez Skarżącego
adres e-mail jako adres ePUAP, który jest tożsamy z adresem poczty elektronicznej, i na podstawie którego Skarżący
ma możliwości techniczne uczestniczyć w rozprawie zdalnej.
Stan prawny
NSA rozpoczął analizę niniejszej sprawy od wskazania przepisów prawnych znajdujących zastosowanie w sprawie
i podkreślił, że stosownie do art. 197 § 2 ustawy z 30.8.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami
administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 259; dalej: PostAdmU) do postępowania toczącego się na skutek
zażalenia stosuje się odpowiednio przepisy o skardze kasacyjnej. Zgodnie zaś z art. 178 PostAdmU wojewódzki sąd
administracyjny odrzuci skargę kasacyjną, której braków strona nie uzupełniła w wyznaczonym terminie. Na
podstawie art. 184 PostAdmU NSA oddala skargę kasacyjną, jeżeli nie ma usprawiedliwionych podstaw albo jeżeli
zaskarżone orzeczenie odpowiada prawu mimo błędnego uzasadnienia. Zgodnie z art. 198 PostAdmU przepisy
działu dotyczącego skarg kasacyjnych i zażaleń stosuje się odpowiednio do zażaleń na zarządzenia
przewodniczącego, jeżeli ustawa przewiduje wniesienie zażalenia. Art. 194 PostAdmU zawiera katalog, wskazujący
w której sytuacji procesowej przysługuje zażalenie na postanowienie. NSA wskazał również inne ustawowe
przypadki, w których przysługuje zażalenie, a mianowicie zażalenie przysługuje na:
• Zarządzenie przewodniczącego o pozostawieniu pisma strony bez rozpoznania, jeżeli strona nie uzupełniła lub nie
poprawiła pisma w terminie (art. 49 § 2 PostAdmU);
• Zarządzenie przewodniczącego o pozostawieniu bez rozpoznania pisma, od którego nie zostanie uiszczona
należna opłata (art. 220 § 4 PostAdmU);
• Zarządzenie przewodniczącego w przedmiocie kosztów sądowych, jeżeli strona nie składa środka odwoławczego
co do istoty sprawy (art. 227 § 1 PostAdmU).
W przypadku czynności referendarza sądowego ustawodawca w art. 259 § 1 PostAdmU przewiduje możliwość
wniesienia sprzeciwu od wymienionego w art. 258 § 2 pkt. 6-8 PostAdmU zarządzenia o pozostawieniu wniosków
bez rozpoznania.
Biorąc pod uwagę wymienione przez ustawodawcę możliwości zaskarżenia zarządzenia, NSA wskazał, że ustawa
nie przewiduje zażalenia na zarządzenie Przewodniczącego Wydziału o skierowaniu sprawy do rozpoznania na
posiedzeniu niejawnym. Tym samym za prawidłowe należało zdaniem NSA uznać zaskarżone postanowienie
z 6.9.2022 r. o odrzuceniu zażalenia.
Kolejno NSA wskazał, że zgodnie z art. 74a § 1 PostAdmU doręczenie pism przez sąd następuje za pomocą
środków komunikacji elektronicznej, jeżeli strona spełniła jeden z następujących warunków:
1. Wniosła pismo w formie dokumentu elektronicznego przez elektroniczną skrzynkę podawczą sądu lub organu,
za pośrednictwem którego składane jest pismo;
2. Wystąpiła do sądu o takie doręczenie i wskazała sądowi adres elektroniczny;
3. Wyraziła zgodę na doręczanie pism za pomocą tych środków i wskazała sądowi adres elektroniczny.
Adres elektroniczny

Mając na uwadze zaistniały w sprawie stan faktyczny, a także przywołane powyżej regulacje dotyczące zarówno
procedury sądowoadministracyjnej, jak i doręczeń elektronicznych, NSA uznał za zasadne odniesienie się do kwestii
prawidłowego rozumienia pojęcia „adres elektroniczny strony” i wskazał, że wobec braku definicji legalnej
w dotychczasowym orzecznictwie podjęto próbę zdefiniowania ww. pojęcia. Przez „adres elektroniczny strony”,
zgodnie ze stanowiskiem prezentowanym dotychczas przez NSA, rozumieć adres konta na platformie ePUAP. Adres
mailowy nie jest adresem elektronicznym użytkownika w systemie ePUAP, a wysyłane na adres mailowy
zawiadomienia o wpływie korespondencji na adres platformy ePUAP nie mają mocy wiążącej (m.in.:
postanowienie NSA z 15.11.2022 r., I GZ 399/22,
, i postanowienie NSA z 25.11.2022 r., II GZ 430/22,
). NSA niejednokrotnie zwracał już uwagę na różnice w pojęciu „adres e-mail do powiadomień”, który jest
jedynie narzędziem nieobowiązkowym, dodatkowym, wspomagającym osobę, która używa tej formy korespondencji,
jednak powiadomienia te nie są zawiadomieniami z art. 74a § 3 i 4 PostAdmU. Takie powiadomienia są wysyłane
automatycznie przez system ePUAP na podany przez skarżącego adres mailowy, który nie jest adresem
elektronicznym użytkownika w systemie ePUAP i, w przeciwieństwie do zawiadomień doręczanych na skrzynkę
ePUAP, nie mają mocy wiążącej.
W tym kontekście NSA wskazał, że wbrew twierdzeniom Skarżącego, sformułowanym w przedmiotowym zażaleniu,
systemowa wykładnia przepisów regulujących informatyzację podmiotów publicznych, w tym przepisów PostAdmU
mających zastosowanie do postępowania sądowoadministracyjnego, prowadzi do wniosku, że adres elektroniczny to
adres na platformie ePUAP, a nie adres poczty elektronicznej - e-mail. Jak podkreślił NSA to zaufany system ePUAP
jest tym, za pośrednictwem którego doręczane i odbierane są przesyłki w formie elektronicznej. Adres e-mail ma
w tym przypadku jedynie charakter subsydiarny i służy do otrzymywania przez stronę powiadomień
z systemu ePUAP o dostępnej tam korespondencji. Adres ten może wskazać strona bezpośrednio w systemie
ePUAP, natomiast nie jest on wykorzystywany przez sąd do bezpośredniej korespondencji ze stroną.
Zdaniem NSA jedynie ubocznie należało zauważyć, że wszystkie pisma kierowane do WSA w Bydgoszczy
przesyłane były przez Skarżącego za pośrednictwem operatora pocztowego.
Rozstrzygnięcie NSA
W ocenie NSA w tych okolicznościach prawnych i faktycznych WSA w Bydgoszczy prawidłowo orzekł, że Skarżący,
pomimo skutecznego wezwania, nie uzupełnił braku formalnego (nie podał bowiem adresu elektronicznego platformy
ePUAP), co doprowadzało do wydania niezaskarżalnego zarządzenia o skierowaniu sprawy do rozpoznania na
posiedzeniu niejawnym, i w związku z tym WSA w Bydgoszczy prawidłowo odrzucił zażalenie na to zarządzenie, tym
samym należało oddalić rozpoznawane zażalenie jako niezasadne. NSA orzekł na podstawie art. 197 § 1 i 2
PostAdmU w zw. z art. 184 PostAdmU. Zażalenie na postanowienie WSA w Bydgoszczy z 6.9.2022 r. o odrzuceniu
zażalenia w sprawie ze skargi na decyzję SKO w Bydgoszczy z 22.3.2021 r. w przedmiocie opłaty za pobyt w domu
pomocy społecznej zostało rozpoznane przez NSA na posiedzeniu niejawnym.

Komentarz
Mając na uwadze stan faktyczny ustalony w rozpatrywanej sprawie, NSA dokonał analizy procedury doręczania
korespondencji w postępowaniu sądowoadministracyjnym za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej,
w tym w szczególności pojęcia „adres elektroniczny strony”, i w konsekwencji powyższego wskazał, że jest to adres
ePUAP, nie zaś adres e-mail. Powyższe rozróżnienie ma szczególnie istotne znaczenie praktyczne. Wskazanie
bowiem prawidłowego „adresu elektronicznego strony” po pierwsze warunkuje doręczanie pism przez sąd drogą
elektroniczną, a po drugie - umożliwia zapoznanie się z nimi i terminowe ustosunkowanie się do nich. Ma więc
decydujące znaczenie, gdy chodzi o możliwość aktywnego udziału strony w prowadzonym wobec niej postępowaniu.
Skuteczne korzystanie z nowoczesnych form komunikacji, także w postępowaniach (tu: sądowoadministracyjnych),
może być dużym ułatwieniem i usprawnieniem, zwłaszcza w nadzwyczajnych życiowych sytuacjach, takich jak
choćby choroba strony postępowania lub stan globalnej pandemii. Nie jest ono jednak możliwe bez znajomości
aktualnie obowiązujących regulacji. Na takim też stanowisku stoi NSA, który wskazuje, że po stronie skarżącego,
który powinien być świadomy konsekwencji, jakie wiążą się z doręczeniem pism w formie elektronicznej, stoi
obowiązek dochowania należytej staranności. Dbając o swoje interesy, powinien on zapewnić regularny nadzór nad
nadchodzącą korespondencją, a podnoszona we wniosku argumentacja wskazująca na błąd we wpisaniu adresu e-
mail, na który skarżący otrzymuje powiadomienia z profilu e-PUAP, stanowi niezachowanie należytej
staranności przez osobę, której strona powierzyła stosowne obowiązki (postanowienie NSA z 15.11.2022 r., I GZ
399/22,
). W podobnej sytuacji znalazła się strona postępowania w sprawie rozpatrywanej przez NSA, która
z uwagi na brak dokładnej znajomości swoich praw i prawidłowego sposobu ich realizacji nie mogła z nich
skorzystać.

Postanowienie NSA z 10.1.2023 r., I OZ 625/22,

NSA uznał, że adres elektroniczny strony to adres na platformie ePUAP, a nie adres poczty elektronicznej. Wskazał, że adres e-mail ma charakter subsydiarny i służy jedynie do otrzymywania powiadomień z systemu ePUAP, nie zaś do bezpośredniej korespondencji ze stroną. NSA podkreślił konieczność właściwego zrozumienia pojęcia „adres elektroniczny strony” w kontekście postępowania sądowoadministracyjnego.