Wyznaczenie nauczyciela do zastępowania dyrektora szkoły

Art. 68 ust. 9 PrOśw reguluje zastępowanie dyrektora szkoły w przypadku jego nieobecności, nie zaś w sytuacji, gdy stanowisko jest nieobsadzone. Wojewoda zaskarżył uchwałę Zarządu Powiatu dotyczącą wyznaczenia nauczyciela do zastępowania dyrektora, argumentując rażące naruszenie przepisu. WSA w Opolu stwierdził nieważność uchwały, uwzględniając brak podstaw do zastosowania art. 68 ust. 9 PrOśw. Sąd uznał, że organ prowadzący szkołę nie może zmieniać obowiązujących przepisów prawa. Wyrok WSA potwierdził rażące naruszenie prawa przez Zarząd Powiatu.

Tematyka: działanie organu prowadzącego, wyznaczenie nauczyciela, dyrektor szkoły, art. 68 ust. 9 PrOśw, rażące naruszenie prawa, wyrok WSA w Opolu

Art. 68 ust. 9 PrOśw reguluje zastępowanie dyrektora szkoły w przypadku jego nieobecności, nie zaś w sytuacji, gdy stanowisko jest nieobsadzone. Wojewoda zaskarżył uchwałę Zarządu Powiatu dotyczącą wyznaczenia nauczyciela do zastępowania dyrektora, argumentując rażące naruszenie przepisu. WSA w Opolu stwierdził nieważność uchwały, uwzględniając brak podstaw do zastosowania art. 68 ust. 9 PrOśw. Sąd uznał, że organ prowadzący szkołę nie może zmieniać obowiązujących przepisów prawa. Wyrok WSA potwierdził rażące naruszenie prawa przez Zarząd Powiatu.

Art. 68 ust. 9 PrOśw znajduje zastosowanie wyłącznie w takich sytuacjach, gdy stanowisko dyrektora szkoły
jest obsadzone, a jedynie jest on nieobecny w pracy. Żadne inne względy czy okoliczności nie mogą
stanowić podstawy do zastosowania tej regulacji, która w związany sposób kreuje powinności jej adresata.
Gdyby zastosowanie tej normy przyjąć za usprawiedliwione jakimikolwiek innymi okolicznościami niż tymi
wskazanymi w ustawie, doszłoby do sytuacji, w której za legalne uznawałoby się na etapie stosowania prawa
traktowanie normy związanej jako niezwiązanej.
Stan faktyczny
WSA w Opolu rozpoznał sprawę ze skargi Wojewody Opolskiego na uchwałę Zarządu Powiatu w N. w przedmiocie
wyznaczenia nauczyciela do zastępowania dyrektora szkoły, i stwierdził nieważność zaskarżonej uchwały w całości.
W sprawie tej Zarząd Powiatu, uchwałą podjętą na podstawie art. 68 ust. 9 w zw. z art. 29 ust. 1 pkt. 2 ustawy
z 14.12.2016 r. Prawo oświatowe (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1082; dalej: PrOśw), wyznaczył nauczyciela Zespołu Szkół
do zastępowania dyrektora od 1.9.2021 r. do chwili powierzenia przez Zarząd Powiatu pełnienia obowiązków
dyrektora, osobie wyznaczonej przez Zarząd. Nadto Zarząd zobowiązał wyznaczoną osobę do zwołania posiedzenia
Rady Pedagogicznej w celu wydania opinii przez Radę na wniosek Organu prowadzącego w sprawie zamiaru
powierzenia pełnienia obowiązków dyrektora Zespołu Szkół na okres roku szkolnego.
Wojewoda wniósł o stwierdzenie nieważności uchwały. W uzasadnieniu opisał treść kwestionowanego aktu,
zaznaczając, że osoba wyznaczona nie podjęła innych czynności niż zwołanie posiedzenia Rady Pedagogicznej
w celu wydania opinii w sprawie powierzenia pełnienia obowiązków dyrektora Zespołu Szkół. W ocenie Organu
nadzoru zakwestionowana uchwała narusza art. 68 ust. 9 PrOśw poprzez wyznaczenie nauczyciela do zastępowania
dyrektora szkoły w czasie jego nieobecności, w sytuacji gdy stanowisko to w dniu podjęcia przedmiotowej uchwały
pozostawało nieobsadzone. Organ nadzoru zaznaczył, że zgodnie z brzmieniem powołanego przepisu w przypadku
nieobecności dyrektora szkoły lub placówki zastępuje go wicedyrektor, a w szkołach i placówkach, w których nie
utworzono stanowiska wicedyrektora - inny nauczyciel tej szkoły lub placówki, wyznaczony przez organ prowadzący.
Wojewoda zaznaczył, że „wyznaczenie nauczyciela zastępującego dyrektora szkoły w przypadku jego nieobecności”
oraz „powierzenie pełnienia obowiązków dyrektora” to dwie odrębne instytucje prawne. Następnie zauważył, że art.
68 ust. 9 PrOśw znajduje zastosowanie w sytuacjach, gdy stanowisko dyrektora szkoły jest obsadzone, jednak jest
on nieobecny. W takich przypadkach zastępuje go wicedyrektor, a jeżeli w danej szkole nie utworzono takiego
stanowiska - inny nauczyciel tej szkoły wyznaczony przez organ prowadzący. Natomiast w przypadkach, gdy
stanowisko dyrektora szkoły pozostaje nieobsadzone, niezbędne jest jego powierzenie osobie wyłonionej w drodze
konkursu na podstawie art. 63 ust. 10 PrOśw.
W ocenie Wojewody brak było podstaw faktycznych do zastosowania ww. przepisu, ponieważ stosuje się go
wyłącznie w sytuacjach, gdy dyrektor szkoły jest nieobecny. Zdaniem Organu nadzoru stanowi to istotne naruszenie
prawa, które uzasadnia stwierdzenie nieważności w całości uchwały Zarządu Powiatu.
Stanowisko WSA
Na wstępie Sąd wskazał, że uwzględniając skargę na uchwałę lub akt, o których mowa w art. 3 § 2 pkt. 5 i 6 ustawy
z 30.8.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 259; dalej:
PostAdmU), stwierdza nieważność tej uchwały lub aktu w całości lub w części albo stwierdza, że zostały wydane
z naruszeniem prawa, jeżeli przepis szczególny wyłącza stwierdzenie ich nieważności (art. 147 § 1 PostAdmU).
Odnośnie do aktów organów powiatu przepis ten pozostaje w związku z art. 79 ust. 1 ustawy z 5.6.1998 r.
o samorządzie powiatowym (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1526; dalej: SamPowiatU), stosownie do którego sprzeczna
z prawem uchwała organu powiatu jest nieważna. O nieważności uchwały w całości lub w części orzeka organ
nadzoru w terminie nie dłuższym niż 30 dni od dnia jej doręczenia organowi nadzoru.
Stosownie do treści art. 134 § 1 PostAdmU sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy, nie będąc jednak związany
zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną w niej podstawą prawną. Oznacza to, że bierze pod uwagę wszelkie
naruszenia prawa, a także wszystkie przepisy, które powinny znaleźć zastosowanie w rozpoznawanej sprawie,
niezależnie od żądań i wniosków podniesionych w skardze, w granicach sprawy, wyznaczonych przede wszystkim
określonym w skardze przedmiotem zaskarżenia, który może obejmować całość albo tylko część określonego aktu
lub czynności, oraz rodzajem i treścią zaskarżonego aktu.




Wojewoda w trafny sposób zarzucił uchwale rażące naruszenie art. 68 ust. 9 PrOśw. Przepis ten znajduje
zastosowanie wyłącznie w takich sytuacjach, gdy stanowisko dyrektora szkoły jest obsadzone, a jedynie jest on
nieobecny w pracy. Zatem żadne inne względy czy okoliczności nie mogą stanowić podstawy do zastosowania tej
regulacji, która w związany sposób kreuje powinności jej adresata. Gdyby przyjąć za usprawiedliwione jakimikolwiek
innymi okolicznościami niż wskazanymi w ustawie zastosowanie tej normy, doszłoby do sytuacji, w której za legalne
uznawałoby się na etapie stosowania prawa traktowanie normy związanej jako niezwiązanej. Zgodnie z art. 68 ust. 9
PrOśw w przypadku nieobecności dyrektora szkoły lub placówki zastępuje go wicedyrektor, a w szkołach
i placówkach, w których nie utworzono stanowiska wicedyrektora - inny nauczyciel tej szkoły lub placówki,
wyznaczony przez organ prowadzący. W sprawie jest oczywiste, że dokonane zaskarżoną uchwałą wyznaczenie
nauczyciela Zespołu Szkół do zastępowania dyrektora tej placówki oświatowej nastąpiło w czasie, kiedy stanowisko
dyrektora nie było obsadzone. Dostrzec przy tym należy, że stanowisko wicedyrektora w tym Zespole na czas
podejmowania zaskarżonej uchwały było obsadzone.
Art. 68 ust. 9 PrOśw jednoznacznie stanowi, że w pierwszej kolejności nieobecnego dyrektora zastępuje
wicedyrektor, a dopiero w razie braku wicedyrektora zastępstwo może pełnić inny nauczyciel tej szkoły, wyznaczony
przez organ prowadzący. Możliwości te odnoszą się wyłącznie do sytuacji „nieobecności”, a nie - jak miało to miejsce
w przedmiotowej sprawie - nieobsadzenia stanowiska dyrektora. Dyrektor nie mógł być nieobecny 1.9.2021 r., skoro
w tej dacie w ogóle nie było obsadzonego tego stanowiska.
W ocenie Sądu wykładnia powyższego przepisu jest jasna - w sposób enumeratywny i kompletny wskazano w nim
nie tylko kolejności osób, które mogą zastępować nieobecnego dyrektora, ale nade wszystko w sposób związany
określono sytuację prawną, w której ma on zastosowanie, określając ją wyłącznie jako „nieobecność” dyrektora.
Rozumiejąc przy tym intencje i sytuację Organu prowadzącego szkołę, Sąd zauważył jednakże, że wobec
jednoznacznej redakcji art. 68 ust. 9 PrOśw należało uznać, że jest to przepis jasny, niepodlegający zasadom
wykładni. Sąd uznał przy tym argumentację dotyczącą konieczności zapewnienia prawidłowego funkcjonowania
szkoły, jednakże nie zmienia to faktu, że działania, jakie może podejmować organ prowadzący szkołę, mają swoje
ograniczenia w obowiązujących przepisach prawa, w tym w art. 68 ust. 9 PrOśw. Oznacza to, że organ prowadzący
szkołę nie jest uprawniony do modyfikowania czy też zmiany powszechnie obowiązujących przepisów prawa.
Działanie takie, jak słusznie zauważył Wojewoda, stanowi rażące naruszenie prawa.
W omawianym orzeczeniu WSA odniósł się do kwestii stosowania art. 68 ust. 9 PrOśw, który dotyczy zastępowania
dyrektora szkoły przez inne wskazane w przepisie osoby, w sytuacji w której stanowisko dyrektora jest obsadzone.
Naruszeniem tego przepisu, i to o charakterze rażącym, jest powierzenie pełnienia obowiązków dyrektora szkoły
w oparciu o tę normę prawną. Brak jest podstaw do przyjęcia, aby działanie w sprzeczności z jasną oraz
bezwarunkową normą kompetencyjną określoną w art. 68 ust. 9 PrOśw mogło być zakwalifikowane jako „nieistotne
naruszenia prawa”. WSA wskazał, że istotnym naruszeniem prawa jest bowiem w każdym przypadku naruszenie
przepisów wyznaczających kompetencję do podejmowania uchwał. Zdaniem Sądu należy stwierdzić, że zaskarżona
uchwała wykroczyła poza kompetencje Organu wykonawczego, czym rażąco naruszyła wskazane powyżej regulacje
prawne.
Wyrok WSA w Opolu z 12.12.2022 r., II SA/Op 97/22, 








WSA w Opolu uznał, że uchwała Zarządu Powiatu w sprawie wyznaczenia nauczyciela do zastępowania dyrektora szkoły była niezgodna z art. 68 ust. 9 PrOśw, co stanowiło istotne naruszenie prawa. Orzeczenie Sądu podkreśliło, że organ prowadzący szkołę nie może działać w sprzeczności z jasnymi przepisami kompetencyjnymi. Wyrok WSA potwierdził rażące naruszenie prawa przez Zarząd Powiatu.