Obowiązek wezwania wnioskodawcy do wyjaśnień w razie rozbieżności w dokumentach

Zgodnie z art. 79a KPA organ administracji publicznej w postępowaniu na żądanie strony jest obowiązany wskazać przesłanki zależne od strony, które mogą wpłynąć na decyzję. Strona ma prawo przedstawić dodatkowe dowody. W sprawie dotyczącej dodatku węglowego organy zaniechały wyjaśnienia, naruszając procedury, co mogło wpłynąć na wynik. WSA w Poznaniu uchylił decyzje dot. odmowy dodatku węglowego.

Tematyka: art. 79a KPA, dodatek węglowy, organ administracji publicznej, postępowanie wnioskowe, wyjaśnienie faktów, procedury administracyjne, zasada wysłuchania strony, WSA w Poznaniu

Zgodnie z art. 79a KPA w postępowaniu wszczętym na żądanie strony, informując o możliwości
wypowiedzenia się co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań, organ administracji
publicznej jest obowiązany do wskazania przesłanek zależnych od strony, które nie zostały spełnione lub
wykazane na dzień wysłania informacji, co może skutkować wydaniem decyzji niezgodnej z żądaniem strony.
W terminie wyznaczonym do wypowiedzenia się co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych
żądań strona może przedłożyć dodatkowe dowody celem wykazania spełnienia przesłanek. W sprawie
Organy obu instancji zaniechały wyjaśnienia tej kwestii, czym naruszyły przepisy procedury, co mogło mieć
istotny wpływ na wynik sprawy.
Stan faktyczny
WSA w Poznaniu rozpoznał skargę na decyzję SKO w przedmiocie odmowy przyznania dodatku węglowego i uchylił
zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Wójta Gminy.
Wcześniej w tej sprawie SKO utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję Wójta.
W uzasadnieniu SKO wskazało, że wnioskiem z 18.8.2022 r. skarżący zwrócił się do Wójta o przyznanie dodatku
węglowego. We wniosku wskazano, że głównym źródłem ogrzewania 1-osobowego gospodarstwa domowego
wnioskodawcy jest kuchnia węglowa i piec kaflowy na paliwo stałe. Wnioskodawca podniósł ponadto, że przez
ostatnich kilka zim dom, w którym mieszka, ogrzewał węglem kamiennym. Decyzją z 12.10.2022 r. Wójt odmówił
przyznania wnioskowanego dodatku. W jej uzasadnieniu Organ I instancji wskazał, że dokonał weryfikacji wniosku
o wypłatę dodatku węglowego w oparciu o zgłoszenie lub wpisanie głównego źródła ogrzewania w centralnej
ewidencji emisyjności budynków. Deklaracja dotycząca źródeł ciepła i źródeł spalania paliw na adres, w której
zgłoszono kuchnię węglową i piec kaflowy, została złożona 16.8.2022 r. Dodatek węglowy przysługuje natomiast
osobie, która wykazuje we wniosku o wypłatę tego dodatku główne źródło ciepła zgłoszone w deklaracji dotyczącej
źródeł ciepła i źródeł spalania paliw do 11.8.2022 r.
W treści złożonego odwołania Skarżący wyjaśnił, że nie będąc właścicielem domu, w którym mieszka, nie złożył
deklaracji dotyczącej źródeł ciepła i źródeł spalania paliw do 11.8.2022 r. Dokonania tej czynności najwyraźniej
zaniechał również jego właściciel.
SKO wskazało, że zgodnie z art. 2 ust. 1 ustawy z 5.8.2022 r. o dodatku węglowym (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 141;
dalej: DodatekWęgU) dodatek węglowy przysługuje osobie w gospodarstwie domowym, w przypadku gdy głównym
źródłem ogrzewania gospodarstwa domowego jest kocioł na paliwo stałe, kominek, koza, ogrzewacz powietrza, trzon
kuchenny, piecokuchnia, kuchnia węglowa lub piec kaflowy na paliwo stałe, zasilane paliwami stałymi, wpisane lub
zgłoszone do centralnej ewidencji emisyjności budynków, o której mowa w art. 27a ust. 1 ustawy z 21.11.2008 r.
o wspieraniu termomodernizacji i remontów oraz o centralnej ewidencji emisyjności budynków (t.j. Dz.U. z 2022 r.
poz. 438; dalej: WspierRemU) do 11.8.2022 r., albo po tym dniu - w przypadku głównych źródeł ogrzewania
wpisanych lub zgłoszonych po raz pierwszy do centralnej ewidencji emisyjności budynków, o których mowa w art.
27g ust. 1 WspierRemU. Jak stanowi art. 2 ust. 15 DodatekWęgU, wójt, burmistrz albo prezydent miasta dokonuje
weryfikacji wniosku o wypłatę dodatku węglowego, w szczególności w zakresie zgłoszenia lub wpisania głównego
źródła ogrzewania w centralnej ewidencji emisyjności budynków.
SKO wskazało, że wyrażoną w art. 2 ust. 1 DodatekWęgU wolą ustawodawcy dodatek węglowy co do zasady - jak
trafnie zważył Organ I instancji - przysługuje osobie, której głównym źródłem ogrzewania gospodarstwa domowego
jest kocioł na paliwo stale, kominek, koza, ogrzewacz powietrza, trzon kuchenny, piecokuchnia, kuchnia węglowa lub
piec kaflowy na paliwo stałe, zasilane paliwami stałymi, wpisane lub zgłoszone do centralnej ewidencji emisyjności
budynków do 11.8.2022 r. Dodatek ten wyjątkowo przysługuje również osobom, które zgłoszenia takiego dokonały po
tym dniu - w przypadku jednak wyłącznie głównych źródeł ogrzewania wpisanych lub zgłoszonych po raz pierwszy do
centralnej ewidencji emisyjności budynków, o których mowa w art. 27g ust. 1 WspierRemU. Zgodnie z dyspozycją
tego ostatniego przepisu właściciel lub zarządca budynku lub lokalu składa do wójta, burmistrza lub prezydenta
miasta deklarację o źródłach ciepła lub źródłach spalania paliw w terminie 14 dni od dnia pierwszego uruchomienia
tego źródła ciepła lub źródła spalania paliw.
Skarżący złożył skargę do WSA w Poznaniu.

Stanowisko WSA
WSA uznał, że skarga jest uzasadniona, bowiem zaskarżona decyzja została wydana z naruszeniem prawa
uzasadniającym wyeliminowanie jej z obrotu prawnego.
Art.2 ust 15g DodatekWęgU został dodany do ustawy 3.11.2022 r. Stanowi on, że dodatek węglowy przysługuje
osobie w gospodarstwie domowym, także gdy główne źródło ogrzewania gospodarstwa domowego, o którym mowa
w art. 2 ust. 1 DodatekWęgU, nie zostało zgłoszone lub wpisane do centralnej ewidencji emisyjności budynków,
o której mowa w art. 27a ust. 1 WspierRemU do 11.8. 2022 r., a w wyniku przeprowadzenia wywiadu
środowiskowego ustalono, że źródłem ogrzewania tego gospodarstwa jest źródło, o którym mowa w art. 2 ust. 1
DodatekWęgU. Z przeprowadzonego wywiadu środowiskowego sporządza się notatkę służbową. Wpis do centralnej
ewidencji emisyjności budynków, o której mowa w art. 27a ust. 1 WspierRemU, dokonywany jest przez wójta,
burmistrza albo prezydenta miasta z urzędu, bez konieczności składania odpowiedniej deklaracji. Zmiana ta
wprowadzona została w art. 26 ustawy z 27.10.2022 r. o zakupie preferencyjnym paliwa stałego dla gospodarstw
domowych (Dz.U. z 2022 r. poz. 2236; dalej: ZakPaliwGospDomU). Art. 31 ZakPaliwGospDomU stanowi, że do
postępowań w sprawie wypłaty dodatku węglowego wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie
niniejszej ustawy, stosuje się przepisy w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą. SKO w odpowiedzi na skargę słusznie
zauważyło, że w stosunku do wniosku skarżącego przepisy w brzmieniu obowiązującym od 3.11.2022 r. nie mogły
znaleźć zastosowania, skoro ostateczna decyzja w sprawie zapadła 24.10.2022 r.
Organy obu instancji, stwierdzając brak podstaw do przyznania skarżącemu wnioskowanego dodatku, przeoczyły
jednak treść deklaracji dotyczącej źródeł ciepła i źródeł spalania paliw z 16.8.2022 r. Znajduje się w niej adnotacja, że
została ona złożona zgodnie z art. 27g ust. 1 i 3 WspierRemU, a więc dla źródeł ogrzewania wpisanych lub
zgłoszonych po raz pierwszy do centralnej ewidencji emisyjności budynków. Taka deklaracja, zgodnie z art. 2 ust. 1
DodatekWęgU, umożliwiałaby skarżącemu skuteczne ubieganie się o dodatek węglowy także w wypadku złożenia jej
po 11.8.2022 r. Organ II instancji przyjął, że sytuacja taka nie zaistniała, opierając się na treści pisma załączonego
przez skarżącego do wniosku oraz odwołania. Oświadczenia skarżącego stoją bowiem prima facie w sprzeczności
z treścią złożonej przez niego deklaracji. W ocenie Sądu okoliczność ta wymagała jednak wyjaśnienia w toku
postępowania administracyjnego. Zgodnie z art. 79a KPA w postępowaniu wszczętym na żądanie strony, informując
o możliwości wypowiedzenia się co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań, organ administracji
publicznej jest obowiązany do wskazania przesłanek zależnych od strony, które nie zostały spełnione lub wykazane
na dzień wysłania informacji, co może skutkować wydaniem decyzji niezgodnej z żądaniem strony. W terminie
wyznaczonym na wypowiedzenie się co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań strona może
przedłożyć dodatkowe dowody celem wykazania spełnienia przesłanek. Organy obu instancji zaniechały wyjaśnienia
tej kwestii, czym naruszyły przepisy procedury, co mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy.
Rozpoznając sprawę ponownie, Organu uwzględni przedstawioną ocenę prawną i usunie dostrzeżone naruszenia
prawa, a także rozstrzygnie wniosek skarżącego przy uwzględnieniu obowiązującego stanu prawnego.

Komentarz
Na tle rozpoznawanej sprawy o przesłankach przyznania dodatku węglowego WSA w Poznaniu przypomniał o jednej
z ważnych zasad procedury administracyjnej, tj. zasadzie wysłuchania strony, w razie gdy w sprawie pojawiają się
niejasności, które w postępowaniu wnioskowym mogłyby skutkować rozstrzygnięciem niekorzystnym dla adresata
decyzji. Obowiązek udzielania informacji stronie obejmuje cały tok postępowania - od wszczęcia do jego zakończenia
decyzją. Zakres przedmiotowy udzielania informacji stronie obejmuje zarówno informowanie o przepisach prawa
materialnego, jak i o przepisach prawa procesowego. Obowiązek ten obciąża organ z urzędu, a jego bierność
stanowi naruszenie prawa, bez względu na to, w jakiej fazie postępowania miało ono miejsce (wyrok WSA w Lublinie
z 12.10.2022 r., I SA/Lu 222/22,
).

Wyrok WSA w Poznaniu z 15.12.2022 r., IV SA/Po 731/22,

WSA uznał, że zaskarżona decyzja była wydana z naruszeniem prawa i uzasadnił jej wyeliminowanie z obrotu prawnego. Przeprowadzono wywiad środowiskowy w sprawie dodatku węglowego. Organy obu instancji nie uwzględniły istotnych faktów z deklaracji dotyczącej źródeł ciepła. W kontekście procedury administracyjnej WSA przypomniał o zasadzie wysłuchania strony w postępowaniu.