Doręczanie pism przez profesjonalnych pełnomocników

Tematyka: skarga, pełnomocnik, pismo procesowe, PostAdmU, doręczanie pism, Naczelnego Sądu Administracyjnego, skarga kasacyjna

Skargę można uznać za skutecznie wniesioną, gdy spełnia wymogi formalne określone w art. 57 § 1 i art. 46 §
1 PostAdmU. Pismo uzupełniające braki formalne skargi jest więc integralną częścią tego środka
zaskarżenia. W konsekwencji dopiero po stwierdzeniu przez sąd administracyjny, że skarga odpowiada
wymogom formalnym, sprawa znajduje się w toku, co zobowiązuje profesjonalnych pełnomocników do
doręczania sobie wzajemnie pism procesowych na zasadach określonych w art. 66 § 1 PostAdmU – wynika
z wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego.
Postępowanie administracyjne
P.J. złożył wniosek o udostępnienie informacji publicznej dotyczącej projektów finansowanych ze środków
Narodowego Centrum Badań i Rozwoju. Odmawiając udostępnienia informacji publicznej w całości, Dyrektor NCBR
wskazał, że wskazane w treści art. 15 ust. 1 ustawy z 30.4.2010 r. o zasadach finansowania nauki (t.j. Dz.U. z 2018 r.
poz. 87; dalej: FinNaukiU) wnioski, recenzje, umowy i raporty z realizacji zadań finansowanych ze środków na naukę
stanowią tajemnicę przedsiębiorstw w rozumieniu przepisów o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. W ocenie Organu
żądane informacje wynikają z treści wniosków i umów o dofinansowanie oraz raportów z realizacji zadań, zatem
stanowią tajemnicę przedsiębiorstw z mocy prawa. Po rozpoznaniu wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy
Dyrektor NCBR utrzymał w mocy zaskarżone rozstrzygnięcie, uznając je za prawidłowe.
P.J., reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika, wniósł skargę na bezczynność w zakresie udostępnienia
informacji. Twierdził, że jego wniosek dotyczył informacji na temat formalnych warunków finansowanych projektów,
które nie mają żadnego związku z wynikami badań. Na skutek wezwania do sprecyzowania przedmiotu skargi
pełnomocnik wyjaśnił, że skarga dotyczy decyzji Dyrektora NCBR.
Rozpoznanie sprawy na nowo po złożeniu wniosku
WSA w Warszawie uchylił zaskarżoną decyzję. W uzasadnieniu wyroku wyjaśniono, że zarówno po wniesieniu
odwołania, jak i wniosku o ponowne rozpoznanie sprawy, organ powinien rozpoznać sprawę na nowo od początku,
ze szczególnym uwzględnieniem zarzutów tego odwołania lub wniosku. Organ nie może czynić tego w oderwaniu od
stanu prawnego obowiązującego w dacie ponownego rozpoznawania sprawy, jego obowiązkiem jest bowiem
działanie na podstawie aktualnie obowiązującego prawa. Sąd stwierdził, że Dyrektor NCBR zamiast rozpoznać
sprawę na nowo ograniczył się wyłącznie do oceny poprawności swojego pierwszego rozstrzygnięcia. Organ odnosił
się też wyłącznie do przepisów prawa, które wskazał jako podstawę pierwszej decyzji, w tym m.in. art. 15 FinNaukiU,
który utracił moc obowiązującą przed wydaniem drugiej decyzji. W konsekwencji Organ nie tylko nie rozpoznał
sprawy na nowo, ale dodatkowo oparł rozstrzygnięcie na nieobowiązującym przepisie prawa.
Sąd odniósł się też do wniosku pełnomocnika Organu o odrzucenie skargi z uwagi na nieodręczenie mu
bezpośrednio przez pełnomocnika skarżącego pisma precyzującego skargę. W uzasadnieniu wyroku stwierdzono, że
pismo precyzujące skargę ma tę samą wagę jak sama skarga, zatem nie można uznać, że art. 66 § 1 ustawy
z 30.8.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 259; dalej:
PostAdmU) miał zastosowanie do tego pisma.
Zarzut skargi kasacyjnej
Organ oparł skargę kasacyjną na jednym zarzucie - naruszeniu przepisów postępowania mającego istotny wpływ na
wynik postępowania, a mianowicie: art. 58 § 1 pkt. 3 PostAdmU w zw. z art. 66 § 1 i § 3 PostAdmU w zw. z art. 57 §
1 pkt. 1 i 2 PostAdmU poprzez nieodrzucenie skargi. Zdaniem Organu Sąd powinien zwrócić sporządzone przez
pełnomocnika pismo precyzujące skargę, z uwagi na brak oświadczenia o doręczeniu odpisu tego pisma
pełnomocnikowi Organu, albo o jego nadaniu przesyłką poleconą. W konsekwencji należałoby uznać, że braki
formalne skargi nie zostały uzupełnione, co powinno skutkować odrzuceniem skargi.
Obowiązek wzajemnego doręczania pism przez profesjonalnych pełnomocników
NSA oddalił skargę kasacyjną Organu. Zgodnie z art. 66 § 1 PostAdmU w toku sprawy adwokaci, radcy prawni,
doradcy podatkowi, rzecznicy patentowi i Prokuratoria Generalna Rzeczypospolitej Polskiej doręczają sobie
nawzajem pisma bezpośrednio za potwierdzeniem odbioru i oznaczeniem daty lub przesyłką poleconą. W treści
pisma procesowego wniesionego do sądu zamieszcza się oświadczenie o doręczeniu odpisu pisma drugiej stronie
albo o jego nadaniu przesyłką poleconą. Pisma niezawierające powyższego oświadczenia podlegają zwrotowi bez
wzywania do usunięcia tego braku. Z art. 66 § 3 PostAdmU wynika, że rozwiązanie to nie dotyczy wniesienia skargi,
skargi kasacyjnej, zażalenia, sprzeciwu, skargi o wznowienie postępowania i skargi o stwierdzenie niezgodności
z prawem prawomocnego orzeczenia.

Pisma w toku sprawy
NSA wyjaśnił, że w art. 66 § 1 PostAdmU wprowadzono jako zasadę doręczanie sobie pism procesowych
w sposób bezpośredni pomiędzy tzw. fachowymi pełnomocnikami. Jednak obowiązek ten został ograniczony
do pism, które są doręczane w toku sprawy. Wymienione w art. 66 § 3 PostAdmU pisma, takie jak m.in. skarga,
skarga kasacyjna i zażalenie, są składane do sądu administracyjnego, a ten dokonuje ich doręczenia stronie
przeciwnej na zasadzie oficjalności. W konsekwencji należy uznać, że „tok sprawy”, o którym mowa w art. 66 §
1 PostAdmU, obejmuje ramy czasowe między skutecznym wniesieniem skargi a wydaniem orzeczenia przez
sąd administracyjny, od którego następnie może być wniesiona skarga kasacyjna lub zażalenie.
W uzasadnieniu wyroku wskazano, że dla skutecznego wniesienia skargi, czyli uruchomienia sądowoadministracyjnej
kontroli zaskarżonego aktu, konieczne jest, by skarga odpowiadała wymogom formalnym określonym w art. 57 § 1
PostAdmU i art. 46 § 1 PostAdmU. Pismo procesowe uzupełniające braki formalne skargi jest oceniane przez
pryzmat nałożonego na skarżącego zobowiązania w trybie art. 49 § 1 PostAdmU. Dopiero stwierdzenie przez sąd
administracyjny, że skarga odpowiada wymogom formalnym, i nadanie jej biegu oznacza, iż sprawa znajduje
się w toku, co uprawnia, a zarazem zobowiązuje do stosowania przez fachowych pełnomocników przepisu
art. 66 § 1 PostAdmU.
NSA uznał, że pismo uzupełniające braki formalne skargi jest jej integralną częścią. Działania pełnomocnika
skarżącego, który w zakreślonym terminie wykonał wezwanie Sądu, przesyłając pismo zawierające sprecyzowanie
przedmiotu skargi wraz z jego odpisem, a następnie Sądu I instancji, były prawidłowe. Sprawa na tym etapie nie
znajdowała się jeszcze w toku w znaczeniu przyjętym w art. 66 § 1 PostAdmU. W rezultacie pełnomocnik skarżącego
nie miał obowiązku bezpośredniego doręczenia odpisu tego pisma pełnomocnikowi Organu.
Wyrok NSA z 15.12.2022 r., III OSK 1642/21,

NSA uznał, że pismo uzupełniające braki formalne skargi jest jej integralną częścią. Działania pełnomocnika skarżącego, który w zakreślonym terminie wykonał wezwanie Sądu, przesyłając pismo zawierające sprecyzowanie przedmiotu skargi wraz z jego odpisem, a następnie Sądu I instancji, były prawidłowe. Sprawa na tym etapie nie znajdowała się jeszcze w toku w znaczeniu przyjętym w art. 66 § 1 PostAdmU. W rezultacie pełnomocnik skarżącego nie miał obowiązku bezpośredniego doręczenia odpisu tego pisma pełnomocnikowi Organu.