Tajemnica przedsiębiorcy w kontekście dostępu do informacji publicznej
Naczelny Sąd Administracyjny orzekł, że regulamin może być uwzględniony jako akt chroniący tajemnicę przedsiębiorcy, nawet gdy prawo do informacji publicznej jest ograniczone aktami ustawowymi. Sprawa dotyczyła odmowy udostępnienia informacji publicznej przez Spółkę na podstawie Regulaminu ochrony tajemnicy przedsiębiorstwa. Wartość gospodarcza informacji dla przedsiębiorcy była kluczowym argumentem w decyzjach sądów.
Tematyka: tajemnica przedsiębiorcy, udostępnianie informacji publicznej, Regulamin ochrony tajemnicy przedsiębiorstwa, Naczelny Sąd Administracyjny, wartość gospodarcza informacji
Naczelny Sąd Administracyjny orzekł, że regulamin może być uwzględniony jako akt chroniący tajemnicę przedsiębiorcy, nawet gdy prawo do informacji publicznej jest ograniczone aktami ustawowymi. Sprawa dotyczyła odmowy udostępnienia informacji publicznej przez Spółkę na podstawie Regulaminu ochrony tajemnicy przedsiębiorstwa. Wartość gospodarcza informacji dla przedsiębiorcy była kluczowym argumentem w decyzjach sądów.
Ze stwierdzenia, że prawo do informacji publicznej może być ograniczone w drodze aktu ustawowego, nie można wyprowadzić wniosku, że regulamin nie może być uwzględniony jako akt chroniący tajemnicę przedsiębiorcy na podstawie art. 5 ust. 2 DostInfPubU – orzekł Naczelny Sąd Administracyjny. Opis okoliczności faktycznych Przedmiotem rozpoznania była sprawa ze skargi D.K. na decyzję Przedsiębiorstwa Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej sp. z o.o. w T. w przedmiocie odmowy udostępnienia informacji publicznej. D.K. zwrócił się do Spółki z wnioskiem o udostępnienie informacji publicznej w zakresie odpisów wskazanych we wniosku uchwał wraz z załącznikami; kalkulacji wysokości przyjętych przez Spółkę opłat za odprowadzanie wód opadowych lub roztopowych z rozróżnieniem jej poszczególnych składników i kosztów; odpisów protokołów z posiedzeń Zarządu Spółki; umowy spółki oraz pełnej inwentaryzacji sieci kanalizacji deszczowej w granicach administracyjnych miasta. Spółka odmówiła udostępnienia informacji w zakresie kalkulacji opłat i protokołów z posiedzeń, wskazując, że mają charakter informacji prawnie chronionych, gdyż stanowią tajemnicę przedsiębiorcy. D.K. wniósł o ponowne rozpatrzenie sprawy, w wyniku czego Spółka uchyliła decyzję w części i orzekła o udostępnieniu kalkulacji wysokości przyjętych przez Spółkę opłat za odprowadzanie wód opadowych lub roztopowych, z rozróżnieniem jej poszczególnych składników i kosztów. W pozostałym zakresie Spółka utrzymała decyzję w mocy, odmawiając tym samym udostępnienia informacji publicznej w zakresie odpisów protokołów z posiedzeń Zarządu Spółki. W obszernym uzasadnieniu Spółka podkreśliła, że informacje te zawierają strategiczne decyzje dotyczące podejmowanych przez Spółkę działań, i mogą stanowić źródło przewagi konkurencyjnej na rynku. Zdobycie tych informacji przez konkurentów może oznaczać dla nich wymierną korzyść ze szkodą dla Spółki. Spółka wyjaśniła także, że posiada Regulamin ochrony tajemnicy przedsiębiorstwa. W Regulaminie określono działania, których celem jest zachowanie w tajemnicy nieujawnionych do wiadomości publicznej informacji technicznych, technologicznych i organizacyjno-finansowych, lub innych informacji posiadających wartość gospodarczą dla Spółki, których wykorzystanie, przekazanie lub ujawnienie zagraża jej interesom lub je narusza. W wykazie informacji stanowiących tajemnicę w Spółce zostały wymienione m.in. protokoły posiedzeń Zarządu Spółki, jako dokumenty wewnętrzne organu Spółki. D.K. wniósł do WSA skargę na powyższą decyzję. Stanowisko WSA WSA oddalił skargę. Potwierdził, że żądane dokumenty, protokoły z posiedzeń Zarządu Spółki, stanowią informację publiczną. Niemniej uznał, że zachodziły podstawy do odmowy udostępnienia żądanej informacji ze względu na tajemnicę przedsiębiorcy. Wyjaśniając przyjęte rozumienie tajemnicy przedsiębiorcy oraz materialne i formalne przesłanki uznania informacji za objętą tajemnicą przedsiębiorcy, Sąd stwierdził, że Spółka dokonała analizy zasadności wyłączenia jawności żądanej informacji i wykazała, że żądana informacja ma znaczną wartość dla przedsiębiorcy, która powinna podlegać ochronie prawnej. Spółka wskazała, że wykonując usługi, działa na rynku konkurencyjnym, co potwierdzają akt założycielski Spółki w części stanowiącej o jej przedmiocie działania oraz odpis z KRS. Wskazała, że dla przedsiębiorcy wartość gospodarczą posiadają te dane, które świadczą o prowadzonej przez firmę polityce finansowej, obrazują jej zobowiązania względem kontrahentów, dotyczą wierzytelności, odnoszą się do inwestycji czy oszczędności. Wartość gospodarczą mają więc wszelkie informacje, które dotyczą szeroko rozumianego gospodarowania przez firmę jej mieniem, w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą. Niewątpliwie informacje obrazujące sposób ustalania cen na świadczone usługi są na tyle szczegółowe, że istnieje bezpośredni związek pomiędzy nimi a prowadzoną działalnością gospodarczą. Dane te w sposób obiektywny mogą obrazować szczegóły prowadzonej działalności gospodarczej i przekładają się na istnienie interesu przedsiębiorcy w ich utajnieniu. Sąd nie podzielił stanowiska skarżącego, iż taka argumentacja jest niewystarczająca i ogólnikowa. Stanowisko NSA NSA oddalił skargę kasacyjną. Jedyny podniesiony w skardze kasacyjnej zarzut to zarzut naruszenia art. 5 ust. 2 ustawy z 6.9.2001 r. o dostępie do informacji publicznej (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 902; dalej: DostInfPubU) poprzez przyjęcie, że „materia, której dotyczy wniosek, jest objęta tajemnicą przedsiębiorcy”. Z tak skonstruowanego zarzutu oraz jego uzasadnienia wynika, że istotą tego zarzutu jest zakwestionowanie podstaw uznania, że wyłączenie prawa do informacji publicznej w odniesieniu do żądanych w punkcie trzecim wniosku informacji z uwagi na istnienie przesłanek tajemnicy przedsiębiorcy mogło być skuteczne. Skarżący kasacyjnie nie zarzucił jednak Sądowi ani dokonania błędnej wykładni pojęcia tajemnicy przedsiębiorcy, ani niewłaściwego zastosowania przepisu art. 5 ust. 2 DostInfPubU. Skarżący kasacyjnie wyjaśnił swoje stanowisko brakiem podstaw do uznania, że o wyłączeniu prawa do informacji publicznej może decydować Regulamin Spółki. W tym zakresie powołano jeden z wyroków NSA, wyjaśniając, że akt prawny chroniący tajemnicę musi mieć rangę ustawy. W powoływanym orzeczeniu NSA stwierdził, że ograniczenia prawa do informacji publicznej zostały ustanowione w art. 5 ust. 1 i 2 DostInfPubU. Zaś odnosząc się do treści art. 5 ust. 1 DostInfPubU, stwierdził, że z jego brzmienia wynika, że taki akt musi mieć rangę ustawy. Z tego stwierdzenia nie można wyprowadzić wniosku, że regulamin nie może być uwzględniony jako akt chroniący tajemnicę przedsiębiorcy na podstawie art. 5 ust. 2 DostInfPubU, i nie z tego względu dojdzie do wyłączenia prawa do informacji. Co więcej zarzut naruszenia art. 5 ust. 2 DostInfPubU uzasadniony twierdzeniem, że treść wniosku nie dotyczy kwestii objętych tajemnicą przedsiębiorcy, a ponadto uzasadniony twierdzeniem, że odmowa udostępnienia informacji publicznej z powołaniem się na przesłanki wyłączenia dostępu winna zostać wyczerpująco uzasadniona, z uwzględnieniem testu proporcjonalności praw, wskazuje, że skarżący kasacyjnie zarzut ten oparł na zakwestionowaniu ustaleń faktycznych, które legły u podstaw orzeczenia podjętego przez Sąd. Tymczasem zgodnie z ugruntowanymi poglądami prezentowanymi w orzecznictwie NSA niedopuszczalne jest zastępowanie zarzutu naruszenia przepisów postępowania (a tylko w ramach zarzutu naruszenia przepisów postępowania możliwe jest skuteczne kwestionowanie ustaleń i ocen w zakresie stanu faktycznego sprawy) zarzutem naruszenia prawa materialnego, i za jego pomocą kwestionowanie ustaleń faktycznych. Nie można skutecznie powoływać się na zarzut niewłaściwego zastosowania lub niezastosowania prawa materialnego, o ile równocześnie nie zostaną także skutecznie zakwestionowane ustalenia faktyczne, na których oparto skarżone rozstrzygnięcie. Próba zwalczenia ustaleń faktycznych poczynionych przez sąd I instancji nie może nastąpić przez zarzut naruszenia prawa materialnego. Ocena zarzutu prawa materialnego może być dokonana wyłącznie na podstawie konkretnego stanu faktycznego, nie zaś na podstawie stanu faktycznego, który skarżący uznaje za prawidłowy. Jeżeli skarżący uważa, że ustalenia faktyczne są błędne, to zarzut naruszenia prawa materialnego poprzez błędne zastosowanie jest co najmniej przedwczesny. Komentarz Wyrok NSA jest ważnym elementem orzecznictwa związanego z udostępnianiem informacji przez podmioty obowiązane do stosowania przepisów DostInfPubU. Częstą problematyką jest zasadność odmowy udostępnienia informacji w związku z ograniczeniami ustawowymi (ze względu na prywatność osoby fizycznej lub tajemnicę przedsiębiorcy). Stanowisko NSA jest sygnałem dla wnioskodawców, że tajemnica przedsiębiorcy jest wartością chronioną, która może być skutecznie przeciwstawiona prawu do dostępu do informacji publiczne j. Co więcej, jak wynika z uzasadnienia wyroku, dotyczy to nie tylko tajemnicy chronionej ustawowo, lecz także takiej, która jest istotna z punktu widzenia konkretnego przedsiębiorcy. Z tego względu regulamin wewnętrzny może być uwzględniony jako akt chroniący tajemnicę przedsiębiorcy na podstawie art. 5 ust. 2 DostInfPubU. Wyrok NSA z 27.1.2023 r., III OSK 2034/21,
Orzeczenia sądów w sprawie udostępniania informacji publicznej w kontekście tajemnicy przedsiębiorcy mają istotne znaczenie dla praktyki prawnej. Wyrok NSA potwierdza, że regulamin wewnętrzny może być traktowany jako akt chroniący tajemnicę przedsiębiorcy zgodnie z ustawą o dostępie do informacji publicznej.