Orzeczenie o przepadku pojazdu a orzeczenie o kosztach usunięcia pojazdu

Orzeczenie o przepadku pojazdu a orzeczenie o kosztach usunięcia pojazdu - analiza różnic i podobieństw w zakresie orzekania w sprawach dotyczących przepadku pojazdu oraz kosztów związanych z jego usunięciem. Omówienie stanu faktycznego, decyzji organów i sądów, a także interpretacji przepisów prawa. Przyjrzenie się stanowisku NSA oraz komentarzom dotyczącym reguł postępowań administracyjnych.

Tematyka: orzeczenie, przepadku pojazdu, koszty usunięcia pojazdu, NSA, stan faktyczny, postępowanie administracyjne, reguły postępowań, wyrok

Z art. 130a ust. 10e PrDrog wynika, że w sprawach o przepadek pojazdu sąd stwierdza, czy zostały spełnione
wszystkie przesłanki niezbędne do orzeczenia przepadku, w szczególności, czy usunięcie pojazdu było
zasadne i czy w poszukiwaniu osoby uprawnionej do jego odbioru dołożono należytej staranności, oraz czy
orzeczenie przepadku nie będzie sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Sąd w sprawie przepadku
pojazdu skupia się na kwestiach niezbędnych do orzeczenia o przepadku. Zakres orzekania tego sądu jest
inny niż organu orzekającego o kosztach związanych z usuwaniem, przechowywaniem, oszacowaniem,
sprzedażą lub zniszczeniem pojazdu.
Stan faktyczny
NSA rozpoznał skargę kasacyjną od wyroku WSA w Lublinie z 26.9.2019 r., III SA/Lu 68/19,
, w sprawie ze
skargi na decyzję SKO w Białej Podlaskiej w przedmiocie kosztów usunięcia, przechowania i oszacowania pojazdu.
Wydanym wyrokiem uchylono zaskarżony wyrok i zaskarżoną decyzję w części ustalającej skarżącemu kasacyjnie
koszty usunięcia, przechowywania i oszacowania pojazdu marki. W pozostałej części skarga kasacyjna została
oddalona.
W sprawie tej Starosta Bialski ustalił koszty usunięcia, przechowywania i oszacowania pojazdu w łącznej kwocie
28.116 zł, w tym m.in. 27.420 zł z tytułu opłaty za parkowanie pojazdu na parkingu strzeżonym w okresie od
15.4.2013 r. do 15.10.2015 r.
W uzasadnieniu decyzji Organ I instancji przedstawił przebieg czynności związanych z usunięciem z drogi
przedmiotowego pojazdu i umieszczeniem go na parkingu strzeżonym w Białej Podlaskiej. Wskazał, że SR w Białej
Podlaskiej postanowieniem z 19.9.2014 r. orzekł przepadek przedmiotowego pojazdu na rzecz Powiatu Bialskiego.
Organ podał, że do obliczenia kosztów przechowywania pojazdu przyjął okres do dnia odbioru pojazdu z parkingu
przez Starostę Bialskiego, czyli łącznie 914 dób.
Skarżący kasacyjnie złożył odwołanie od decyzji. SKO zmieniło decyzję poprzez zmniejszenie kosztów.
W uzasadnieniu decyzji Organ odwoławczy wskazał, że dyspozycję usunięcia z drogi pojazdu wydał 15.4.2013 r.
uprawniony policjant. Pojazd ten umieszczono na parkingu strzeżonym. Przyczyną usunięcia pojazdu był brak
zabezpieczenia pojazdu. Kierujący znajdował się w stanie nietrzeźwości. Podano, że 7.5.2013 r. współwłaściciel
pojazdu otrzymał zezwolenie na odbiór pojazdu z parkingu strzeżonego i został powiadomiony o miejscu
zabezpieczenia pojazdu. Pisemne powiadomienie własnoręcznie pokwitował. Komendant zawiadomił właściciela
o konsekwencjach nieodebrania pojazdu w okresie 3 miesięcy od dnia usunięcia pojazdu z drogi.
Dalej Organ podał, że Starosta Bialski powiadomił pisemnie współwłaścicieli pojazdu o przyczynach jego usunięcia
z drogi oraz o umieszczeniu go na parkingu strzeżonym. Poinformował również o kosztach wiążących się
z usunięciem i przechowywaniem pojazdu, a także o ewentualnych kosztach związanych ze zniszczeniem lub
sprzedażą pojazdu, powstałych od dnia usunięcia pojazdu z drogi, które obciążają w wysokości 30 zł za każdą
rozpoczętą dobę, oraz że w razie nieodebrania pojazdu koszty będą systematycznie rosły.
Organ podał, że w związku z powyższym Starosta Bialski wystąpił do SR w Białej Podlaskiej o orzeczenie przepadku
pojazdu. W tych okolicznościach Organ I instancji zlecił oszacowanie pojazdu i zbył pojazd.
Zakończenie postępowania w niniejszej sprawie, zdaniem Organu II instancji, należy wiązać z datą uprawomocnienia
się postanowienia o przepadku pojazdu na rzecz Powiatu. SKO wskazało, że Organ I instancji, ustalając koszty
postępowania pojazdu jako datę zakończenia postępowania, przyjął dzień odebrania pojazdu z parkingu strzeżonego
w związku z jego sprzedażą, gdy w istocie datą zakończenia postępowania powinien być dzień uprawomocnienia
postanowienia SR.
W uzasadnieniu skargi złożonej do WSA strona podniosła, że nigdy nie została poinformowana o zatrzymaniu
pojazdu, którego jest jedynie formalnie współwłaścicielem, natomiast nie jest posiadaczem.
Sąd stwierdził, że SKO prawidłowo ustaliło stan faktyczny sprawy i właściwie zastosowało przepisy prawa
materialnego.
Sprawa trafiła następnie ze skargą kasacyjną do NSA.

Stanowisko NSA
NSA uznał, że za uchyleniem zaskarżonego wyroku, jak i zaskarżonej decyzji, przemawia zasadność zarzutów skargi
kasacyjnej, dotyczących naruszenia m.in. § 3 ust. 1 pkt. 2 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych
i Administracji z 22.6.2011 r. w sprawie usuwania pojazdów, których używanie może zagrażać bezpieczeństwu lub
porządkowi ruchu drogowego albo utrudniających prowadzenie akcji ratowniczej (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 2285; dalej:
UsuwPojR). Zgodnie z § 3 ust. 1 pkt. 2 UsuwPojR podmiot, który wydał dyspozycję, po usunięciu pojazdu
powiadamia o tym niezwłocznie właściciela pojazdu. Powiadomienie powinno mieć formę pisemną; przepisy KPA
o doręczeniach stosuje się odpowiednio.
Powiadomienie skarżącej kasacyjnie zostało dokonane pismem datowanym 20.9.2013 r., a doręczonym skarżącej
kasacyjnie 7.10.2013 r., a więc pół roku po usunięciu pojazdu z drogi. Nie było to jednak powiadomienie dokonane
w trybie § 3 ust. 1 pkt. 2 UsuwPojR. Nie sposób więc przyjąć, że obowiązek przewidziany w § 3 ust. 1 pkt. 2
UsuwPojR został zrealizowany, jak również że został zrealizowany „niezwłocznie”. Skarżąca kasacyjnie
argumentowała, że gdyby została powiadomiona niezwłocznie o usunięciu pojazdu z drogi i możliwości odbioru
pojazdu, to wówczas odebrałaby pojazd. Niedopełnienie obowiązku niezwłocznego powiadomienia skarżącej
o usunięciu pojazdu z drogi wygenerowało koszty, o powstaniu których zdecydowało w odniesieniu do skarżącej
naruszenie § 3 ust. 1 pkt 2 UsuwPojR. Obowiązek powiadomienia został natomiast wypełniony jedynie w odniesieniu
do drugiego współwłaściciela. Ograniczenie się do twierdzeń o braku odpowiedzialności Organów i jednostki
samorządowej za opieszałość Policji w realizacji obowiązku niezwłocznego powiadomienia właściciela o usunięciu
pojazdu narusza wskazane w skardze kasacyjnej ogólne zasady KPA, co mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy.
Obowiązkiem Organu było rozważenie i uwzględnienie wskazanych uchybień na wysokość wygenerowanych
kosztów, którymi następnie obciążono skarżącego kasacyjnie. Procedujące w tej sprawie Organy i WSA w ogóle nie
rozważały tej kwestii w kontekście zasady prawdy obiektywnej, zasady uwzględniania słusznego interesu obywateli
i zasady pogłębiania zaufania obywateli do władzy publicznej, automatycznie przerzucając na stronę postępowania
wszelkie leżące po stronie władzy publicznej nieprawidłowości w tym zakresie.
Zarówno Organy orzekające w sprawie, jak i WSA uznały, że skoro są związane prawomocnym postanowieniem
sądu o o przepadku samochodu, to nie czynią już własnych ustaleń co do tego, czy został powiadomiony
współwłaściciel o usunięciu pojazdu z drogi, a tym samym czy został dochowany wymóg § 3 ust. 1 pkt. 2 UsuwPojR.
Z art. 130a ust. 10e ustawy z 20.6.1997 r. Prawo o ruchu drogowym (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 988; dalej: PrDrog)
wynika, że w sprawach o przepadek pojazdu sąd stwierdza, czy zostały spełnione wszystkie przesłanki niezbędne do
orzeczenia przepadku, w szczególności czy usunięcie pojazdu było zasadne, i czy w poszukiwaniu osoby
uprawnionej do jego odbioru dołożono należytej staranności, oraz czy orzeczenie przepadku nie będzie sprzeczne
z zasadami współżycia społecznego. Sąd w sprawie przepadku pojazdu skupia się na kwestiach niezbędnych do
orzeczenia o przepadku. Zakres orzekania tego sądu jest inny niż organu orzekającego o kosztach związanych
z usuwaniem, przechowywaniem, oszacowaniem, sprzedażą lub zniszczeniem pojazdu. Orzeczenie prawomocne
wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz także inne sądy oraz inne organy państwowe i organy administracji
publicznej, a w wypadkach przewidzianych w ustawie - także inne osoby. Przedmiotem prawomocności materialnej
wynikającej z cytowanego art. 365 § 1 KPC jest wyłącznie ostateczny rezultat rozstrzygnięcia, a nie przesłanki, które
do niego doprowadziły. W konkretnym przypadku związanie (w myśl art. 365 § 1 KPC) rozciąga się na motywy
wyroku w takich granicach, w jakich stanowią one konieczne uzupełnienie rozstrzygnięcia, niezbędne dla wyjaśnienia
jego zakresu, w jakim indywidualizują one sentencję – jako rozstrzygnięcie o przedmiocie sporu, czyli związanie
dotyczy sentencji wyroku i motywów w tych granicach, jakie stanowią konieczne uzupełnienie rozstrzygnięcia.

Komentarz
Z orzeczenia wynikają następujące reguły prowadzenia postępowań administracyjnych:
1. Organ nie może zakładać, że zasadą jest przerzucanie kosztów postępowania na stronę;
2. W szczególności koszty nie powinny być ponoszone przez stronę postępowania jako skutek opieszałości
działania organu;
3. Organ musi czynić własne ustalenia faktyczne w sprawie – i od tego obowiązku nie zwalnia go okoliczność
wydania wyroku przez sąd powszechny. Przedmiot tych postępowań nie jest bowiem taki sam.

Wyrok NSA z 16.2.2023 r., I OSK 465/20,

NSA uchylił wyrok WSA w Lublinie dotyczący kosztów usunięcia pojazdu, argumentując naruszenie przepisów prawa. Analiza orzeczenia i konsekwencji dla stron postępowania. Podkreślenie istoty dokładnego postępowania organów w sprawach o przepadku pojazdu.