Obligatoryjność opłat za gospodarowanie odpadami

Opłata za gospodarowanie odpadami ma charakter przymusowy i bezzwrotny, co potwierdził Prezydent Miasta w postępowaniu przeciwko S.M. za brak deklaracji opłaty. Zarówno organy pierwszej, jak i drugiej instancji podtrzymały decyzję Prezydenta, argumentując, że opłata ta nie ma charakteru cywilnoprawnego, lecz stanowi rodzaj daniny publicznej. Wszystkie instancje podkreśliły obowiązek właścicieli nieruchomości zamieszkałych do złożenia deklaracji i uiszczenia opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi, niezależnie od umowy z firmą odbierającą nieczystości.

Tematyka: opłata za gospodarowanie odpadami, przymusowa opłata, deklaracja opłaty, opłaty komunalne, zarzuty strony, wysokość opłaty, system odbioru odpadów, gmina, opłata publiczna, charakter przymusowy, bezzwrotna opłata, umowa cywilnoprawna, Sąd Administracyjny, mieszkańcy, opłata za odpady segregowane

Opłata za gospodarowanie odpadami ma charakter przymusowy i bezzwrotny, co potwierdził Prezydent Miasta w postępowaniu przeciwko S.M. za brak deklaracji opłaty. Zarówno organy pierwszej, jak i drugiej instancji podtrzymały decyzję Prezydenta, argumentując, że opłata ta nie ma charakteru cywilnoprawnego, lecz stanowi rodzaj daniny publicznej. Wszystkie instancje podkreśliły obowiązek właścicieli nieruchomości zamieszkałych do złożenia deklaracji i uiszczenia opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi, niezależnie od umowy z firmą odbierającą nieczystości.

Opłata za gospodarowanie odpadami ma, tak jak podatek, charakter przymusowy i bezzwrotny. Od tego
rodzaju świadczenia nie można się uwolnić przez zawarcie cywilnoprawnej umowy.
Opis okoliczności faktycznych
20.10.2021 r. Prezydent wszczął z urzędu postępowanie w sprawie określenia opłaty za gospodarowanie odpadami
komunalnymi, wytwarzanymi na zamieszkałej, zabudowanej nieruchomości, położonej w R. za okres od stycznia
2018 r. W toku postępowania organ pierwszej instancji ustalił, że S.M. jest właścicielem nieruchomości, nie złożył
jednak wymaganej prawem deklaracji o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi. W odpowiedzi
na wezwanie do złożenia deklaracji skarżący wyjaśnił, że ma podpisaną umowę na wywóz nieczystości z podmiotem,
który odbiera nieczystości z wszystkich punktów, w których prowadzi działalność gospodarczą. Organ pierwszej
instancji ustalił, że na terenie nieruchomości zameldowana jest jedna osoba. Z informacji udzielonej przez Komendę
Powiatową Policji wynikało jednak, że od stycznia 2018 r. zamieszkują tam dwie osoby. Określając wysokość opłaty
organ pierwszej instancji oparł się na danych uzyskanych z Komendy Policji.
Stanowisko Organu pierwszej i drugiej instancji
Odpowiadając na zarzuty strony Organ pierwszej instancji wskazał między innymi, że opłata za gospodarowanie
odpadami komunalnymi nie ma charakteru cywilnoprawnego, wynika z art. 6h ustawy z 13.9.1996 r. o utrzymaniu
czystości i porządku w gminach (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 2519; dalej: CzystGmU) i stanowi rodzaj daniny publicznej.
Opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi, jako dochód publiczny jednostek samorządu, są świadczeniami
przymusowymi i bezzwrotnymi. Dokumentem stwierdzającym wysokość opłaty jest deklaracja złożona przez
właściciela nieruchomości. Posiadanie umowy na odbiór odpadów w związku z powadzoną działalnością
gospodarczą nie zwalnia właściciela nieruchomości zamieszkałej z obowiązku złożenia deklaracji i uiszczenia opłaty
za odpady komunalne od każdego mieszkańca. Z tego względu Prezydent decyzją określił S.M. wysokość opłaty
zagospodarowanie odpadami komunalnymi za dwie osoby za odpady segregowane.
Zaskarżoną decyzją Samorządowe Kolegium Odwoławcze utrzymało w mocy decyzję Prezydenta Miasta
w przedmiocie określenia S.M. wysokości zobowiązania z tytułu opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi
za okres od stycznia 2018 r. do listopada 2021 r. W uzasadnieniu organ odwoławczy podzielił w całości ustalenia
organu pierwszej instancji, jak i zaprezentowaną przez niego interpretację zastosowanych przepisów prawa.
W skardze do WSA adresat decyzji zarzucił organom m.in. brak odniesienia się do okoliczności, że skarżący
zapewnia odbiór odpadów z posesji poprzez podpisanie umowy z prywatną firmą, przez co Gmina w ogóle nie
odbierała żadnych odpadów z nieruchomości.
Stanowisko WSA
Wojewódzki Sąd Administracyjny po rozpoznaniu sprawy ze skargi S.M. na decyzję Samorządowego Kolegium
Odwoławczego w przedmiocie opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi za okres od stycznia 2018 r. do
listopada 2021 r. oddalił skargę. Uznał, że Organy administracji nie naruszyły ani przepisów prawa materialnego (art.
3 ust. 1 pkt 7, art. 5, art. 6 ust. 1, art. 6 ust. 9 pkt 1, art. 6h, art. 6o ust. 1 CzystGmU), ani przepisów procesowych.
Stan faktyczny sprawy został wyjaśniony w sposób pełny i prawidłowy, zaś zaskarżona decyzja zawiera kompletne
i komunikatywne uzasadnienie, wyjaśniające w sposób należyty motywy jakimi kierował się organ odwoławczy.
Niezrozumiały pozostaje natomiast zarzut naruszenia przepisów KPA, które to przepisy w niniejszej sprawie w ogóle
nie mogły mieć zastosowania. Wyjaśnić należy, że zgodnie z art. 6q CzystGmU (powołanym trzykrotnie
w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji) w sprawach dotyczących opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi
stosuje się przepisy OrdPU, nie zaś przepisy KPA.
Przechodząc do uzasadnienia Wojewódzki Sąd Administracyjny wskazał, że opłata za gospodarowanie odpadami
komunalnymi jest daniną publiczną o charakterze przymusowym. Podmioty zobowiązane do uiszczenia tej
opłaty nie mają swobody kształtowania treści stosunku prawnego, w szczególności wysokości opłaty, ewentualnego
jej obniżenia lub odstąpienia od niej oraz terminu zapłaty, bowiem elementy te określa ustawa oraz akt prawa
miejscowego w zakresie wskazanym w ustawie. Nie jest zatem istotne czy skarżący korzysta z usług podmiotu
prywatnego. Obowiązek poniesienia opłaty istnieje niezależnie od tego faktu. Zgodnie z art. 6c ust. 1 CzystGmU
gminy są obowiązane do zorganizowania odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, na których
zamieszkują mieszkańcy. W myśl art. 6h pkt 1 CzystGmU opłatę za gospodarowanie odpadami komunalnymi są
obowiązani ponosić właściciele nieruchomości, na których zamieszkują mieszkańcy - na rzecz gminy, na terenie
której są położone nieruchomości lub lokale.



W rozpatrywanej sprawie nie ma zatem wątpliwości, że zamieszkałe nieruchomości na obszarze miasta R. są objęte
gminnym systemem odbioru odpadów i nie jest istotne czy właściciel takiej nieruchomości zawarł umowę
z prywatnym podmiotem odbierającym odpady (w tym wypadku ze spółką R), ani czy faktycznie pozbywa się
odpadów na innej należącej do niego nieruchomości. W przypadku opłaty, o której mowa, ma ona, tak jak podatek,
charakter przymusowy i bezzwrotny. Od tego rodzaju świadczenia nie można się uwolnić przez zawarcie
cywilnoprawnej umowy.
W kontekście powyższych rozważań pierwszorzędnego znaczenia nabiera kwestia, czy nieruchomość skarżącego
jest zamieszkała oraz ile osób ją zamieszkuje. Okoliczności te zostały w sposób prawidłowy i wyczerpujący
wyjaśnione przez organy administracji. Należy wskazać, że w toku postępowania skarżący sam przyznał, że
zamieszkuje w R. przy ul. (...) 31 wraz z B. W. Również z informacji uzyskanej z Komendy Powiatowej Policji w R.
wynika, że od stycznia 2018 r., do chwili obecnej, pod tym adresem zamieszkują dwie osoby. W ocenie Sądu
ustalenia organów oparte zasadniczo na oświadczeniach samej strony, są wiarygodne, klarowne i wyczerpujące.
Stosownie zaś do tego, co zostało już wyżej powiedziane, organy nie były zobowiązane badać, czy na
nieruchomości są wytwarzane odpady i gdzie są faktycznie oddawane. Te okoliczności nie miały znaczenia dla
rozstrzygnięcia sprawy.
Na podstawie tak ustalonego, w istocie bezspornego stanu faktycznego, organ pierwszej instancji był w pełni
uprawniony do naliczenia opłaty przyjmując, że nieruchomość przy ul. (...) 31 była w ciągu całego okresu objętego
zaskarżoną decyzją, zamieszkała przez dwie osoby. Przyjęte przez organy stawki opłaty są właściwe i wynikają
wprost z powołanych przepisów prawa miejscowego.

Komentarz
Najważniejszym wnioskiem płynącym z uzasadnienia wyroku jest brak obowiązków organów administracji badania,
czy na nieruchomości są wytwarzane odpady i gdzie są faktycznie oddawane. Oznacza to, że charakter opłaty za
gospodarowanie odpadami nie zmienia się w zależności od czynności podejmowanych przez mieszkańca. Jest ona
przymusowym i bezzwrotnym świadczeniem ponoszonym bez względu na indywidualne i dobrowolne działania
mieszkańca, w tym np. zawarcie umowy cywilnoprawnej czy samodzielne wywożenie odpadów. Opłata za
gospodarowanie odpadami komunalnymi jest daniną publiczną o charakterze przymusowym. Podmioty zobowiązane
do uiszczenia opłaty nie mają swobody kształtowania treści stosunku prawnego, w szczególności wysokości opłaty,
ewentualnego jej obniżenia lub odstąpienia od niej oraz terminu zapłaty, bowiem elementy te określa ustawa oraz akt
prawa miejscowego w zakresie wskazanym w ustawie. Nie jest zatem istotne czy ktoś korzysta z usług podmiotu
prywatnego. Obowiązek poniesienia opłaty istnieje niezależnie od tego faktu.

Wyrok WSA w Łodzi z 8.2.2023 r., I SA/Łd 343/22, 








Wyrok WSA w Łodzi potwierdził uprawnienie organów do naliczenia opłaty za gospodarowanie odpadami, uwzględniając fakt zamieszkania dwóch osób na nieruchomości. Decyzja Sądu podkreśliła, że charakter opłaty nie ulega zmianie w zależności od działań mieszkańców, pozostając przymusowym świadczeniem. Wnioskiem płynącym z wyroku jest brak obowiązku organów badania, czy na nieruchomości są wytwarzane odpady i gdzie są oddawane.