Nowe świadczenie dla osób niepełnosprawnych

Na stronie Rządowego Centrum Legislacji 24.3.2023 r. został opublikowany projekt ustawy o świadczeniu wspierającym (UD493), wprowadzający nowe świadczenie dla osób niepełnosprawnych niezależnie od wieku. Ustawa określa warunki nabywania prawa do świadczenia, zasady jego przyznawania i wypłacania. Osoby z niepełnosprawnościami mogą otrzymać nawet 200% renty socjalnej, a opiekunowie zyskują możliwość podjęcia zatrudnienia zachowując prawo do świadczenia pielęgnacyjnego. Projekt ma wejść w życie 1.1.2024 r., realizując wyrok TK z 2014 r. i służąc pokryciu wydatków związanych z potrzebami osób niepełnosprawnych.

Tematyka: świadczenie wspierające, osoby niepełnosprawne, projekt ustawy, renta socjalna, opiekunowie, prawa osób niepełnosprawnych, ZUS, wsparcie dla niepełnosprawnych, praca opiekunów, świadczenia opiekuńcze

Na stronie Rządowego Centrum Legislacji 24.3.2023 r. został opublikowany projekt ustawy o świadczeniu
wspierającym (UD493). Przewiduje on wprowadzenie nowego świadczenia wspierającego, które ma być
przyznawane niezależnie od wieku osoby niepełnosprawnej. Daje także opiekunom możliwość podjęcia
zatrudnienia przy zachowaniu prawa do świadczenia pielęgnacyjnego.
• Ustawa określa warunki nabywania prawa do świadczenia wspierającego oraz zasady jego przyznawania
i wypłacania;
• Osoby z niepełnosprawnościami będą mogły dodatkowo otrzymać nawet 200% renty socjalnej;
• Opiekun osoby niepełnosprawnej uzyska możliwość podjęcia zatrudnienia przy jednoczesnym
otrzymywaniu świadczeń;
• Zgodnie z założeniami ustawa ma wejść w życie 1.1.2024 r.
Wprowadzenie świadczenia wspierającego po niemal 9 latach wykonuje wyrok TK z 21.10.2014 r., K 38/13,
,
w którym zakwestionowano prawo do wsparcia ze względu na datę powstania niepełnosprawności. Świadczenie ma
służyć osobie niepełnosprawnej w częściowym pokryciu wydatków związanych z jej szczególnymi potrzebami.
W odróżnieniu od świadczeń opiekuńczych (zasiłek dla opiekuna, świadczenie pielęgnacyjne, specjalny zasiłek
opiekuńczy), które są skierowane do opiekuna, opisywana pomoc trafi bezpośrednio do osoby niepełnosprawnej.
Minister Rodziny i Polityki Społecznej tłumaczyła rozpoczęcie prac nad projektem ustawy: „Dążymy do tego, by
wsparcie dla osób z niepełnosprawnościami było oparte na stabilnych filarach adekwatnych do ich indywidualnych
potrzeb. Dlatego właśnie po konsultacjach z przedstawicielami wielu środowisk osób z niepełnosprawnością,
przygotowaliśmy projekt w sprawie wprowadzenia nowego świadczenia. Rozwiązanie to będzie ukierunkowane na
upodmiotowienie osoby z niepełnosprawnością, tak aby to ona mogła rozstrzygać, jak wykorzystywane ma być
otrzymywane wsparcie”.
Kto będzie uprawniony do uzyskania świadczenia?
Art. 2 projektu ustawy reguluje krąg podmiotów uprawnionych do pobierania świadczenia wspierającego. Są nimi:
• Obywatele RP;
• Cudzoziemcy posiadający prawa do świadczeń społecznych (na podstawie prawa wspólnotowego lub umów
międzynarodowych), a także
• Obywatele państw trzecich posiadający prawo do legalnego pobytu na terytorium RP i prawo dostępu do rynku
pracy (o ile zamieszkują na terytorium RP).
Świadczenie wspierające otrzyma osoba posiadająca decyzję ustalającą poziom potrzeby wsparcia, określoną na
poziomie:
1. Od 1 do 3 punktów w skali potrzeby wsparcia – dzieci poniżej 3. roku życia;
2. Od 70 do 100 punktów w skali potrzeby wsparcia – dzieci i osoby powyżej 3. roku życia.
Wysokość świadczenia
Wysokość świadczenia wspierającego jest powiązana z wysokością renty socjalnej. W 2023 r. wynosi ona 1.588,44
zł miesięcznie brutto. Każdego roku jest waloryzowana, co oznacza, że także świadczenie wspierające będzie
wzrastać. Zostało ono ustalone w wysokości:
1. Dwukrotności renty socjalnej, jeśli w decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia określono ją na poziomie: 3
punktów (dzieci poniżej 3. roku życia); od 90 do 100 punktów (dzieci i osoby powyżej 3. roku życia);
2. Renty socjalnej, jeśli w decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia określono ją na poziomie: 2 punktów
(dzieci poniżej 3. roku życia); od 80 do 89 punktów (dzieci i osoby powyżej 3. roku życia);
3. 50% renty socjalnej, jeśli w decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia określono ją na poziomie: 1 punktu
(dzieci poniżej 3. roku życia); od 70 do 79 punktów (dzieci i osoby powyżej 3. roku życia).
3 etapy wprowadzania świadczenia

Wprowadzenie świadczenia wspierającego, począwszy od 2024 r., będzie następowało w trzech rocznych
odstępach:
• I etap: od 1.1.2024 r. – świadczenie wspierające będzie dostępne dla osób niepełnosprawnych z najwyższym
ustalonym poziomem potrzeb wsparcia (ok. 50 tys. osób);
• II etap: od 1.1.2025 r. – świadczenie wspierające będzie dostępne także dla osób z niepełnosprawnościami ze
średnim poziomem potrzeb wsparcia (kolejne 150 tys. osób);
• III etap: od 1.1.2026 r. – świadczenie wspierające będzie dostępne także dla osób z niepełnosprawnościami
z najniższym poziomem potrzeb wsparcia i obejmie ok. 300 tys. osób.
Jak uzyskać świadczenie?
Świadczenie wspierające będzie przyznawane na wniosek. Należy go złożyć do Zakładu Ubezpieczeń
Społecznych – może to zrobić osoba zainteresowana, jeden z rodziców, opiekun prawny dziecka, rodzina zastępcza,
osoba prowadząca rodzinny dom dziecka lub inna osoba upoważniona do reprezentowania dziecka lub pełnoletniej
osoby niepełnosprawnej. Wniosek można będzie złożyć wyłącznie w formie elektronicznej, za pomocą narzędzi
wymienionych w art. 11 projektu ustawy.
Decyzje o poziomie wsparcia będą wydawane przez wojewódzkie zespoły ds. orzekania o niepełnosprawności.
Realizacja wsparcia będzie jednym z zadań ZUS.
Opiekunowie niepełnosprawnych podejmą zatrudnienie
Projekt ustawy wprowadzi także zmiany do ustawy z 28.11.2003 r. o świadczeniach rodzinnych (t.j. Dz.U. z 2023 r.
poz. 390). Ich celem jest umożliwienie podjęcia zatrudnienia przez opiekunów osób niepełnosprawnych,
uprawnionych do świadczenia pielęgnacyjnego, specjalnego zasiłku opiekuńczego oraz zasiłku dla opiekuna.
Obecnie takie świadczenia nie przysługują, jeśli opiekun nie podejmuje zatrudnienia lub z niego rezygnuje w celu
sprawowania opieki nad osobą niepełnosprawną.
Specjalny zasiłek opiekuńczy i świadczenie pielęgnacyjne będą przysługiwać uprawnionemu opiekunowi osoby
niepełnosprawnej, jeżeli podjęcie zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej jest utrudnione albo niemożliwe w sytuacji
sprawowania stałej opieki.
Opiekun osoby z niepełnosprawnościami uzyska możliwość podjęcia zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej
i jednocześnie pobierania specjalnego zasiłku opiekuńczego lub świadczenia pielęgnacyjnego. Co istotne wysokość
osiągniętych dochodów w danym roku kalendarzowym nie będzie mogła przekroczyć poziomu
sześciokrotności minimalnego wynagrodzenia za pracę.
Osiągnięcie przez opiekuna osoby niepełnosprawnej w danym roku kalendarzowym poziomu dochodów
z zatrudnienia wyższego niż 20.940 zł (6 x 3.490 zł) będzie oznaczać uchylenie prawa do świadczenia
pielęgnacyjnego, specjalnego zasiłku opiekuńczego albo zasiłku dla opiekuna.

Świadczenie wspierające będzie dostępne dla różnych grup osób niepełnosprawnych w trzech etapach od 2024 r. Wysokość świadczenia jest uzależniona od renty socjalnej i poziomu potrzeby wsparcia. Decyzje będą wydawane przez wojewódzkie zespoły ds. orzekania o niepełnosprawności, a wsparcie realizowane przez ZUS. Projekt ustawy wprowadza także możliwość pracy dla opiekunów osób niepełnosprawnych, zachowujących prawo do świadczeń opiekuńczych nawet przy podjęciu zatrudnienia.