Egzekucja administracyjna ma być sprawniejsza

Ustawa z 9.3.2023 r. wprowadza zmiany mające na celu usprawnienie egzekucji administracyjnej, zwiększenie efektywności postępowań oraz poprawę wpływów do budżetu państwa. Nowe przepisy dotyczą m.in. przymusowego dochodzenia zaległego VAT-u, egzekucji ze świadczeń pieniężnych z ubezpieczenia społecznego oraz przedawnienia kosztów upomnienia. Zmiany mają także usprawnić Rejestr Należności Publicznoprawnych oraz wprowadzić nowe zasady spłaty zaległości podatkowych.

Tematyka: egzekucja administracyjna, zmiany ustawy, efektywność, VAT, egzekucja pieniężna, przedawnienie kosztów, Rejestr Należności Publicznoprawnych, zaległości podatkowe, majątek wspólny, uproszczenie procedury

Ustawa z 9.3.2023 r. o zmianie ustawy o postępowaniu egzekucyjnym oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.
z 2023 r. poz. 556; dalej: ZmEgzAdmU23) 24.3.2023 r. została opublikowana w Dzienniku Ustaw. Nowelizacja
ma usprawnić wszczęcie i prowadzenie egzekucji administracyjnej, a także zwiększyć jej efektywność.
Postępowania mają być skuteczniejsze, co pozytywnie przełoży się na wpływy do budżetu państwa.
Egzekucja zaległego VAT-u
W obecnym stanie prawnym nie istnieje możliwość przymusowego dochodzenia podatku od towarów i usług
rozliczonego w procedurze szczególnej, gdy miejscem transakcji jest Polska, natomiast miejscem zamieszkania lub
siedziby podatnika jest inne państwo i to w tym państwie identyfikacji została złożona deklaracja podatkowa.
Do katalogu dokumentów stanowiących podstawę egzekucji dodano deklarację złożoną w państwie członkowskim
identyfikacji, o którym mowa w art. 59, art. 61 oraz art. 61a rozporządzenia wykonawczego Rady (UE) nr 282/2011
z 15.3.2011 r. ustanawiającym środki wykonawcze do dyrektywy 2006/112/WE w sprawie wspólnego podatku od
wartości dodanej (Dz.Urz. UE L z 2011 r. Nr 77, s. 1). Wyłączono obowiązek przesyłania upomnień o wszczęciu
egzekucji administracyjnej oraz postanowienia o umorzeniu postępowania egzekucyjnego.
Przymusowe dochodzenie należności od osób mieszkających poza granicami RP wiąże się z obowiązkiem wydania
krajowego tytułu wykonawczego oraz wystąpieniem z wnioskiem o udzielenie pomocy w dochodzeniu należności
przez inne państwo. Do wniosku dołączany jest jednolity tytuł wykonawczy lub zagraniczny tytuł wykonawczy.
Nowelizacja wprowadza zasadę przeliczania należności pieniężnej, wynikającej z deklaracji składanej w państwie
identyfikacji, na walutę polską.
Egzekucja ze świadczeń pieniężnych w razie choroby i macierzyństwa
Art. 1 pkt 4 ZmEgzAdmU23 zakłada usprawnienie egzekucji ze świadczeń pieniężnych, przysługujących
z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, wypłacanych przez pracodawcę na mocy ustawy
z 25.6.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U.
z 2022 r. poz. 1732). Zajęcia wierzytelności nie będą już dokonywane odrębnie ze stosunku pracy oraz świadczeń.
Zobowiązany poniesie mniejsze koszty związane z egzekwowaniem należności, a pracodawca będzie obsługiwał
tylko jedno zajęcie zamiast dwóch.
Przedawnienie kosztów upomnienia
Koszty upomnienia będą się przedawniały z wygaśnięciem należności pieniężnej objętej tym upomnieniem. Gdy
w upomnieniu wymieniono kilka należności pieniężnych, to wówczas koszty upomnienia przedawnią się wraz
z wygaśnięciem należności o najpóźniejszym terminie płatności. Czynności zmierzające do zastosowania środków
egzekucyjnych nie będą już zawierały zmiennej wartości kwoty odsetek, od których uzależnia się podjęcie czynności.
Rejestr Należności Publicznoprawnych
Zmiany dotyczące Rejestru mają na celu usprawnienie jego przeszukiwania przez uprawnione podmioty, np. szefa
CBA, wierzycieli, organy egzekucyjne, sądy czy biura informacji kredytowej. Zmiana art. 18k ustawy z 17.6.1966 r.
o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 479; dalej: EgzAdmU) umożliwia powyższym
podmiotom także automatyczne uzyskiwanie danych zobowiązanego. Z uwagi na powszechną komunikację
elektroniczną oraz w celu usprawnienia wyszukiwania danych w RNP zrezygnowano z posiadania przez podmiot
zainteresowany oraz biura informacji kredytowej i biura informacji gospodarczej pisemnego upoważnienia
zobowiązanego będącego osobą fizyczną nieprowadzącą działalności gospodarczej. Uzyskiwanie danych z RNP
podmiotów będących osobami fizycznymi, nieprowadzących działalności gospodarczej, stanie się sprawniejszy.
Nowe zasady spłaty zaległości podatkowych
Obecnie decyzja o wygaśnięciu możliwości rozłożenia podatku lub zaległości podatkowej decyduje niedotrzymanie
terminu spłaty trzech kolejnych rat. Nowy art. 67da § 2 ustawy z 29.8.1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2022
r. poz. 2651) przewiduje wygaśnięcie decyzji o rozłożeniu na raty w przypadku trzech niekoniecznie następujących
po sobie rat. Takie rozwiązanie zlikwiduje próby obejścia regulacji przez niektórych podatników, którzy dotychczas
nie spłacali regularnie rat, a jednak nie tracili prawa do regulowania zobowiązań w ratach.
Egzekucja do majątku wspólnego

Aby usprawnić egzekucję do majątku wspólnego zobowiązanego i jego małżonka, wierzyciel lub organ egzekucyjny
mogą uzyskiwać dane małżonka w zakresie odpowiedzialności majątkiem wspólnym, składników majątku wspólnego,
informacji o ustroju małżeńskim, oraz danych małżonka w dokumentach stanowiących podstawę do zajęcia majątku.
Uproszczenie procedury egzekucyjnej
Uproszczenie wszczęcia postępowania egzekucyjnego i zabezpieczającego wiąże się z:
• Rezygnacją z nadawania klauzuli o skierowaniu tytułu wykonawczego do egzekucji administracyjnej i przyjęciu
zarządzenia zabezpieczenia do wykonania przez organ egzekucyjny.;
• Umożliwieniem automatycznej weryfikacji danych zawartych w tytule wykonawczym z danymi zawartymi w KRS;
• Zmianą danych zobowiązanego wskazywanych w tytule wykonawczym i zarządzeniu zabezpieczenia;
• Rozszerzeniem zakresu informacji przekazywanych przez wierzyciela organowi egzekucyjnemu w zakresie
niezbędnym do skutecznego prowadzenia egzekucji administracyjnej;
• Doprecyzowaniem momentu wszczęcia egzekucji administracyjnej, gdy pierwsza czynność egzekucyjna to zajęcie
dokonane poprzez sporządzenie protokołu zajęcia lub odbioru dokumentu, czy też doręczenie zawiadomienia
o zajęciu innemu podmiotowi niż dłużnik zajętej wierzytelności.

Nowelizacja ustawy o postępowaniu egzekucyjnym ma na celu uproszczenie procedur egzekucyjnych, umożliwienie automatycznej weryfikacji danych oraz rozszerzenie informacji przekazywanych przez wierzyciela organom egzekucyjnym. Zmiany mają poprawić skuteczność egzekucji administracyjnej i ułatwić egzekucję do majątku wspólnego zobowiązanego i jego małżonka.