Czy każdy może zażądać udostępnienia przez uczelnię wyższą pytań z egzaminów?
Pytania z egzaminów pisemnych na uczelni wyższej nie stanowią informacji publicznej, chyba że są wykorzystane do egzaminu certyfikującego kompetencje zawodowe. Sprawa dotyczyła próby uzyskania przez firmę dostępu do pytań z egzaminów, co spotkało się z odmową uczelni. W rezultacie NSA oraz WSA uznały, że pytania egzaminacyjne są dokumentacją wewnętrzną uczelni i nie podlegają ustawie o dostępie do informacji publicznej.
Tematyka: egzaminy, uczelnie wyższe, informacja publiczna, pytania egzaminacyjne, autonomia uczelni, certyfikat kompetencji zawodowych
Pytania z egzaminów pisemnych na uczelni wyższej nie stanowią informacji publicznej, chyba że są wykorzystane do egzaminu certyfikującego kompetencje zawodowe. Sprawa dotyczyła próby uzyskania przez firmę dostępu do pytań z egzaminów, co spotkało się z odmową uczelni. W rezultacie NSA oraz WSA uznały, że pytania egzaminacyjne są dokumentacją wewnętrzną uczelni i nie podlegają ustawie o dostępie do informacji publicznej.
Pytania z egzaminów pisemnych przeprowadzanych na uczelni wyższej, po zakończeniu cyklu kształcenia w danym semestrze, nie stanowią informacji publicznej. Pytania egzaminacyjne będą informacją publiczną wyłącznie wówczas, gdy zostaną wykorzystane na egzaminie, którego zdanie będzie skutkowało państwowym certyfikowaniem kompetencji zawodowych – wyjaśnił Naczelny Sąd Administracyjny. Skarga na bezczynność w udzieleniu informacji publicznej „A.” sp. z o.o. zwróciła się do Rektora Akademii z wnioskiem o udostępnienie w trybie dostępu do informacji publicznej pytań ze wszystkich egzaminów pisemnych, jakie zostały przeprowadzone w sesji zimowej i letniej w kilku latach akademickich na wszystkich wydziałach na studiach stacjonarnych, z wyszczególnieniem, jakie pytania zostały zadane, na którym z egzaminów i z jakiego przedmiotu. Gdy uczelnia poinformowała wnioskodawcę, że żądane informacje nie stanowią informacji publicznej, „A.” sp. z o.o. wniosła skargę do WSA w Krakowie na bezczynność Organu. W skardze wskazano, że czynności z zakresu szkolnictwa wyższego są zadaniem publicznym, zatem Rektor Akademii jest zobowiązany do stosowania przepisów ustawy z 6.9.2001 r. o dostępie do informacji publicznej (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 902; dalej: DostInfPubU). Zdaniem skarżącej jawność pytań egzaminacyjnych stanowi narzędzie kontroli społecznej nad jakością wykonywanych przez uczelnię usług publicznych. W odpowiedzi na skargę Rektor Akademii wskazał, że wszystkie informacje, które są przejawem jawności sfery publicznej, zostały określone w ustawie z 20.7.2018 r. Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 574). Ustawa ta ma charakter lex specialis wobec DostInfPubU w zakresie wytycznych co do tego, które zadania uczelni z zakresu szkolnictwa są informacją publiczną, a które stanowią jej sprawy wewnętrzne. Nie istnieje jednak żaden przepis, który regulowałby sposób postępowania uczelni z semestralnymi pytaniami egzaminacyjnymi, w tym zasad i sposobu ich przygotowania oraz obowiązku archiwizacji. Stanowisko WSA WSA w Krakowie oddalił skargę „A.” sp. z o.o. W uzasadnieniu wyroku stwierdzono, że choć Rektor Akademii jest co do zasady podmiotem zobowiązanym do udostępniania informacji publicznej, to obowiązek ten dotyczy tylko danych z zakresu spraw publicznych. W ocenie Sądu Organ nie pozostawał w bezczynności, bowiem prawidłowo poinformował skarżącą, że żądana informacja nie ma charakteru informacji publicznej. Pytania objęte wnioskiem stanowią wyłącznie wewnętrzną dokumentację przebiegu procesu kształcenia na uczelni wyższej. Autonomia uczelni wyższych NSA utrzymał zaskarżone orzeczenie w mocy, podkreślając, że z wykładni językowej, celowościowej i systemowej art. 61 ust. 1 i 2 Konstytucji RP wynika, iż istnieje sfera działalności organów wład zy publicznej i osób pełniących funkcje publiczne, która nie podlega prawu do informacji publicznej. Podmioty te zobowiązane są do udzielania informacji wyłącznie na temat działalności ukierunkowanej na wypełnianie określonych zadań publicznych oraz realizowanie określonych interesów i celów publicznych. Akademia wykonuje zadania przewidziane dla systemu szkolnictwa wyższego i nauki, m.in. realizując konstytucyjne prawo do nauki poprzez prowadzenie kształcenia na studiach. Z przepisów rozporządzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z 27.9.2018 r. w sprawie studiów (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 661) wynika, że do uczelni należy ustalenie formy i metody sprawdzenia efektów uczenia się studenta po zakończeniu cyklu nauki w danym semestrze. Ułożenie pytań egzaminacyjnych nie jest obowiązkowe i może w ogóle nie mieć miejsca, jeżeli weryfikacja efektów uczenia się nastąpi w ramach egzaminu ustnego lub egzaminu pisemnego bez wykorzystania pytań, np. poprzez sporządzenie eseju czy przedstawienie prezentacji. NSA zaznaczył, że autonomia uczelni w tym zakresie została zawężona w przypadku studiów przygotowujących do niektórych zawodów, m.in.: lekarza, farmaceuty, pielęgniarki, fizjoterapeuty, ratownika medycznego, architekta czy nauczyciela. Jedynie dla wybranych kierunków studiów ustawodawca przewidział standardy kształcenia będące zbiorem reguł i wymagań w zakresie: sposobu organizacji kształcenia, osób prowadzących, ogólnych i szczegółowych efektów uczenia się, oraz metod weryfikacji osiągniętych efektów nauki. Pisemne pytania egzaminacyjne to dokument wewnętrzny W programie studiów uczelnia może wskazać egzamin pisemny jako formę weryfikacji i oceny efektów uczenia się w ramach danego przedmiotu, jednak ustalenie pytań należy do osoby prowadzącej zajęcia. Przepisy nie przewidują żadnych wymogów, które należy uwzględnić przy ustalaniu pytań, a ich treść nie podlega weryfikacji w ramach realizowanej przez Państwową Komisję Akredytacyjną ewaluacji jakości kształcenia poprzez ocenę programową. Obowiązku gromadzenia prac pisemnych studenta czy listy pytań zadawanych podczas egzaminów nie wprowadzają również przepisy zobowiązujące uczelnię do prowadzenia dokumentacji przebiegu studiów. W konsekwencji, w ocenie NSA pytania egzaminacyjne z przeprowadzanych na uczelni wyższej semestralnych egzaminów pisemnych nie stanowią informacji o działalności uczelni w zakresie, w jakim wykonuje ona zadania publiczne. Nieobjęcie przez ustawodawcę regulacją prawną zagadnień związanych z tworzeniem pytań egzaminacyjnych świadczy o tym, że mieści się ona w sferze gwarantowanej konstytucyjnie autonomii uczelni - art. 70 ust. 5 Konstytucji RP. Jeśli takie pytania zostały sporządzone, stanowią wyłącznie dokumentację wewnętrzną. Pytania egzaminacyjne nie decydują o ukończeniu uczelni W uzasadnieniu wyroku stwierdzono, że pytania egzaminacyjne nie kształtują bezpośrednio sytuacji prawnej studentów - czynią to wyniki egzaminów. Jednak nawet ocena z egzaminu semestralnego z określonego przedmiotu nie rozstrzyga o tym, czy student ukończy studia i uzyska tytuł zawodowy. Dopiero wszystkie oceny cząstkowe, uzyskane w całym cyklu nauki, pozwalają ustalić, czy student zgromadził wymaganą liczbę punktów ECTS. Suma tych punktów uzyskana przez studenta, obok złożenia egzaminu dyplomowego oraz pozytywnie ocenionej pracy dyplomowej, stanowi element niezbędny do podjęcia przez uczelnię decyzji o ukończeniu przez niego studiów i uzyskania tytułu zawodowego. NSA podkreślił, że student nie ma możliwości sądowego zakwestionowania wyników semestralnego egzaminu cząstkowego. Zatem przeprowadzenie takiego egzaminu, w tym sformułowane pytania, nie mogą stanowić działania ingerującego w prawnie chronione wolności i prawa studenta. Ingerencją taką będzie dopiero decyzja administracyjną o skreśleniu studenta z listy studentów z uwagi na niezaliczenie semestru lub roku w określonym terminie albo niezłożenia w terminie pracy dyplomowej lub egzaminu dyplomowego. Jak zaznaczono, sądowa kontrola tych decyzji nie może obejmować ustaleń dotyczących tego, czy są one następstwem wadliwie sformułowanych pytań na semestralnych egzaminach z poszczególnych przedmiotów. Pytania z egzaminów państwowych NSA podkreślił jednak, że pytania z egzaminów państwowych, których wynik bezpośrednio przekłada się na urzędowe potwierdzenie posiadania określonych kwalifikacji zawodowych, stanowią informację publiczną. Pytania z takich egzaminów są wytworzone przez podmiot publiczny, służą do realizacji zadania publicznego i determinują działanie względem jednostek - treść pytań ma bowiem wpływ na ich uprawnienia. W zależności od kształtu zadań i zasobu wiedzy danej osoby, zda ona lub nie zda egzaminu, a więc będzie lub nie będzie mogła realizować uprawnienia związane z certyfikatem kompetencji zawodowych. Wyrok NSA z 21.2.2023 r., III OSK 7096/21,
Pytania egzaminacyjne na uczelni wyższej nie są informacją publiczną i nie decydują o ukończeniu studiów czy uzyskaniu tytułu zawodowego. Autonomia uczelni w zakresie ustalania pytań egzaminacyjnych jest gwarantowana przez konstytucję. Jednak pytania z egzaminów państwowych, mających wpływ na posiadanie kwalifikacji zawodowych, stanowią informację publiczną.