Zysk z odprowadzania ścieków przez gminę a działalność gospodarcza

Publikacja omawia incydentalny zysk z odprowadzania ścieków przez gminę a jego wpływ na kwestię prowadzenia działalności gospodarczej. Analizuje stan faktyczny i prawny dotyczący infrastruktury kanalizacyjnej oraz interpretację podatkową. Rozstrzygnięcie WSA wskazuje, że działalność gminy nie ma charakteru zarobkowego, co ma kluczowe znaczenie dla opodatkowania podatkiem od nieruchomości.

Tematyka: zysk, odprowadzanie ścieków, gmina, działalność gospodarcza, podatek od nieruchomości, infrastruktura kanalizacyjna

Incydentalny zysk w postaci nadwyżki opłat za usługi kanalizacyjne, która została w całości przeznaczona na
pokrycie kosztów związanych z działalnością w zakresie gospodarki kanalizacyjnej, nie przesądza
o prowadzeniu działalności gospodarczej.
Stan faktyczny i prawny
Jedna z Gmin zwróciła się do fiskusa z wnioskiem o wydanie interpretacji podatkowej. Tłumaczyła w nim, że jest
właścicielem obiektów infrastruktury kanalizacyjnej, w skład której wchodzą m.in. oczyszczalnia i przepompownia
ścieków, wykorzystywane przez samorząd do zadań o charakterze użyteczności publicznej. Wskazana infrastruktura
była dotychczas wykazywana przez gminę jako budowle związane z prowadzeniem działalności gospodarczej,
a samorząd składał w związku z nimi odpowiednie deklaracje na podatek od nieruchomości. Na podstawie decyzji
właściwego Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej z 2021 r., w chwili zadawania pytania skarbówce
na terenie Gminy obowiązywała taryfa na lata 2021–2024 za zbiorowe odprowadzanie ścieków. W taryfie tej
wprowadzono nową metodę alokacji kosztów, co pozwalało na podział kosztów pomiędzy poszczególne rodzaje
działalności. Wniosek taryfowy opracowano m.in. w oparciu o następujące założenia:
• Uzyskanie przez Gminę niezbędnych przychodów dla wykonywania zadań wynikających z przepisów prawa;
• Ochronę odbiorców usług przed nieuzasadnionym wzrostem cen i opłat;
• Koszty eksploatacji i utrzymania sieci kanalizacyjnych.
Gmina twierdziła, że realizacja planowanych założeń zapewni poprawę jakości świadczonych usług wodociągowych.
Przy określeniu taryfy dla zbiorowego odprowadzania ścieków na okres 3 lat kryterium ustalania niezbędnych
przychodów stanowiły koszty poniesione od stycznia 2018 r. do stycznia 2021 r. Ujęto je w ewidencji księgowej
sporządzonej zgodnie z przepisami o rachunkowości. Obowiązujące ceny umożliwiały odzyskanie poniesionych
kosztów w tej dziedzinie, a przychody miały pokryć wszelkie koszty eksploatacji i konserwacji. Zmiana taryfy dla
zbiorowego odprowadzania ścieków wynikała ze wzrostu kosztów prowadzenia działalności, zaś niezbędne
przychody obliczono tak, aby pokryły jedynie koszty eksploatacji i utrzymania urządzeń kanalizacyjnych.
W związku z takim stanem faktycznym Samorząd zadał fiskusowi następujące pytanie – czy budowle wchodzące
w skład infrastruktury, będące własnością gminy, służące do wykonywania zadań z zakresu zbiorowego odbioru oraz
oczyszczania ścieków, związane są z prowadzeniem działalności gospodarczej, i tym samym czy podlegają
opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości na podstawie ustawy z 12.1.1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych
(t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 70; dalej: PodLokU)? Gmina sądziła, że odpowiedź na to pytanie jest negatywna, ale fiskus
był innego zdania. W uzasadnieniu interpretacji stwierdził, że wszystkie przedmioty opodatkowania, w tym budowle
znajdujące się w posiadaniu przedsiębiorcy, związane są z prowadzeniem działalności gospodarczej, i tym samym
podlegają opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości. W ocenie tutejszego Organu nie ulega wątpliwości, że gmina
może prowadzić działalność gospodarczą. Konieczne zatem staje się stwierdzenie, czy administrowanie
infrastrukturą przez gminę spełnia znamiona prowadzenia działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów
PodLokU. W ocenie Organu interpretacyjnego to właśnie potencjalna możliwość osiągnięcia dochodów przez gminę
przesądza o tym, że prowadzona przez nią działalność ma charakter zarobkowy. Ponadto na zarobkowy charakter
działalności gospodarczej gminy nie wpływa również fakt, że incydentalny zysk za lata 2018–2021 został w całości
przeznaczony na pokrycie kosztów związanych z działalnością w zakresie gospodarki kanalizacyjnej.
W konsekwencji opisana przez gminę we wniosku działalność spełnia wszystkie przesłanki umożliwiające
zaklasyfikowanie jej jako działalności gospodarczej w myśl przepisów prawa, a co za tym idzie - również PodLokU.
Rozstrzygnięcie WSA
Samorząd nie dał się przekonać skarbówce i zaskarżył interpretację. WSA w wyroku z 15.2.2023 r., I SA/Bk 48/23,
, stanął po stronie Gminy. W uzasadnieniu skład orzekający zauważył, że strona skarżąca nie kwestionuje, że
jej działalność nosi cechy zorganizowania i ciągłości, oraz że jest wykonywana we własnym imieniu. Natomiast
akcentuje brak spełnienia warunku zarobkowego charakteru prowadzonej przez siebie działalności. W opinii WSA
w Białymstoku w wymiarze subiektywnym gmina nie prowadzi działalności z zamiarem osiągnięcia zysków, zaś
celem jej działalności jest zaspokojenie potrzeb ludności w zakresie jej zadań własnych. Można zatem przyjąć, że
w znaczeniu subiektywnym działalność prowadzona przez samorząd nie ma charakteru zarobkowego, i w związku
z tym nie jest działalnością gospodarczą. W opisanym stanie faktycznym przychody Gminy pokrywały koszty
związane z jej działalnością, a przewidywana oraz zakładana marża zysku była na poziomie zerowym. Przyjęcie
przez Gminę takich założeń powoduje, że również w wymiarze obiektywnym nie należy identyfikować działalności

samorządu z działalnością gospodarczą wskazaną w art. 3 ustawy z 6.8.2018 r. Prawo przedsiębiorców (t.j. Dz.U.
z 2023 r. poz. 221). Chociaż działalność polegająca na zaopatrzeniu w wodę i odprowadzaniu ścieków obiektywnie
może przynosić dochód, jednak przyjęte przez skarżącą założenia co do sposobu prowadzenia tej działalności
uzasadniają przyjęcie, że Gmina faktycznie prowadziła tę działalności w sposób, który nie może przynosić dochodu.
Sąd zauważył, że takiej oceny nie powinno zmienić również to, że w latach 2018–2021 osiągnęła zysk. Zdarzenie to
miało bowiem charakter incydentalny, a nadwyżka została w całości przeznaczona na pokrycie kosztów związanych
z działalnością w zakresie gospodarki kanalizacyjnej. Fakt osiągnięcia takiego zysku nie wpływa zatem na ocenę celu
działania Gminy.
Zdaniem WSA w Białymstoku sama możliwość potencjalnego uzyskania zysku nie stanowi przesłanki do uznania, iż
dany podmiot prowadzi działalność gospodarczą. W omawianej sprawie istotnym było, że cała działalność gminy
opisana we wniosku o interpretację nie była nakierowana na osiągnięcie zysku.
Wyrok WSA w Białymstoku z 15.2.2023 r., I SA/Bk 48/23,

Wyrok WSA potwierdza, że gmina nie prowadzi działalności gospodarczej z zamiarem osiągnięcia zysku. Istotne jest brak zarobkowego charakteru jej działań, co wyklucza opodatkowanie podatkiem od nieruchomości. Incydentalny zysk z odprowadzania ścieków nie zmienia oceny celu działania gminy.