Numer PESEL małoletniego

W postanowieniu z 10.3.2023 r. Naczelny Sąd Administracyjny wskazał, że podanie numeru PESEL przedstawiciela ustawowego małoletniego jest wystarczające w pierwszym piśmie do sądu. Decyzja dotyczyła odmowy przyznania świadczenia w drodze wyjątku przez ZUS. NSA uznał, że brak numeru PESEL małoletniego nie był podstawą do odrzucenia skargi. NSA podkreślił konieczność podania numeru PESEL strony w pierwszym piśmie procesowym.

Tematyka: PESEL, małoletni, sąd administracyjny, skarga, Naczelny Sąd Administracyjny, PostAdmU, doręczenia elektroniczne

W postanowieniu z 10.3.2023 r. Naczelny Sąd Administracyjny wskazał, że podanie w pierwszym piśmie
wnoszonym do sądu numeru PESEL przedstawiciela ustawowego małoletniego jest wystarczające i realizuje
założenie zmiany ustawowej w zakresie ewentualnych doręczeń elektronicznych.
Stanowisko Sądu I instancji
WSA w Warszawie postanowieniem z 5.1.2023 r., II SA/Wa 745/22,
, odrzucił skargę D.M. (dalej: Małoletni),
reprezentowanego przez przedstawiciela ustawowego - K.M. (dalej: Skarżąca), na decyzję Prezesa Zakładu
Ubezpieczeń Społecznych (dalej: ZUS) z 17.2.2022 r. (992700/620/850/2021-SWO) w przedmiocie odmowy
przyznania świadczenia w drodze wyjątku.
W uzasadnieniu podjętego rozstrzygnięcia WSA w Warszawie wskazał, że pomimo skutecznego wezwania
doręczonego przedstawicielowi ustawowemu Skarżącego brak formalny skargi nie został uzupełniony
w wyznaczonym terminie. WSA w Warszawie wyjaśnił przy tym, że zgodnie z art. 46 § 2 pkt. 1 lit. b) ustawy
z 30.8.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2023 r. poz. 259, dalej: PostAdmU)
pismo strony powinno zawierać - w przypadku, gdy jest pierwszym pismem w sprawie - numer PESEL strony
wnoszącej pismo, będącej osobą fizyczną, oraz numer PESEL jej przedstawiciela ustawowego, jeżeli są obowiązani
do jego posiadania albo posiadają go, nie mając takiego obowiązku. WSA w Warszawie stwierdził, że Skarżący,
reprezentowany przez przedstawiciela ustawowego - K.M., wniósł skargę na Decyzję Prezesa ZUS, jednak nie
wskazano w niej jego numeru PESEL i brak ten nie został uzupełniony, co obligowało WSA w Warszawie do
odrzucenia skargi.
Zażalenie
Zażalenie na powyższe postanowienie wniosła K.M. - przedstawiciel ustawowy Małoletniego, podnosząc, że osobą
wnoszącą pismo do sądu - skargę - była ona, i wskazała swój numer PESEL. Dodatkowo podała, że skarga
dotyczyła Decyzji, której adresatką była właśnie ona. Ponadto wskazała, że brak numeru PESEL Skarżącego
(małoletniego syna) nie powinien być traktowany jako brak formalny uniemożliwiający nadanie skardze biegu, skoro
PESEL ten znajduje się w aktach administracyjnych, zaś odrzucenie skargi pozbawia możliwości ochrony praw, co
jest niezgodne z orzecznictwem NSA, które przytoczyła w zażaleniu.
Stanowisko NSA
W pierwszej kolejności NSA wskazał, że zgodnie z dotychczasowym orzecznictwem NSA (np. postanowienie NSA
z 9.12.2021 r. II OZ 874/21,
i postanowienie NSA z 5.10.2021 r. I GZ 295/21,
) brak podania w piśmie
wszczynającym postępowanie sądowoadministracyjne numeru PESEL strony będącej osobą fizyczną, na podstawie
art. 46 § 2 pkt 1 lit. b) PostAdmU, stanowi brak formalny takiego pisma. Art. 46 § 2 pkt 1 lit. b) PostAdmU stanowi
bowiem jednoznaczną podstawę normatywną przywołanego stanowiska.
Zarazem NSA nie podziela poglądu wyrażonego m.in. w postanowieniu NSA z 27.11.2019 r., I GZ 366/19,
,
w myśl którego w sytuacji, gdy w aktach administracyjnych znajduje się numer PESEL strony wnoszącej skargę, nie
można uznać, że niepodanie tego numeru w skardze, będące naruszeniem art. 46 § 2 pkt. 1 lit. b) PostAdmU,
stanowi brak formalny uniemożliwiający nadanie skardze prawidłowego biegu.
Niezależnie jednak od powyższego NSA uznał, że w rozpoznawanej sprawie zaszły podstawy do uwzględnienia
zażalenia.
NSA wskazał bowiem, że z uzasadnienia projektu ustawy z 12.4.2019 r. o zmianie ustawy - Prawo o postępowaniu
przed sądami administracyjnymi oraz niektórych innych ustaw (druk Sejmu VIII kadencji nr 3260) wynika, że
obowiązek podania numeru PESEL strony postępowania wnoszącej pismo procesowe do sądu jest związany
z wprowadzeniem do postępowania przed sądami administracyjnymi możliwości doręczania pism i orzeczeń
w formie dokumentu elektronicznego, zawierającego dane z systemu teleinformatycznego sądu i konieczną
w takim przypadku jednoznaczną identyfikacją strony postępowania. Z kolei art. 74a PostAdmU stanowi, że
doręczanie pism przez sąd za pomocą środków komunikacji elektronicznej jest zależne od woli strony. Korzystanie
albo niekorzystanie ze środków komunikacji elektronicznej w postępowaniu przed sądem administracyjnym nie jest
zatem ciągłe w toku całego postępowania. Uzasadnia to stwierdzenie, że obowiązek podania numeru PESEL
w pierwszym piśmie procesowym ma wymiar ogólny, a nie tylko taki, że numer ten jest konieczny w celu
nadania biegu pismu procesowemu, w którym powinien być zamieszczony. W związku z tym, że na każdym
etapie postępowania może powstać obowiązek sądu doręczania pism i orzeczeń w formie dokumentu
elektronicznego zawierającego dane z systemu teleinformatycznego sądu, zrozumiałe jest, że ustawodawca uznał,

że strona postępowania powinna ten numer podać w pierwszym piśmie procesowym, niezależnie od tego, czy już
zdecydowała się na doręczanie pism i orzeczeń w formie dokumentu elektronicznego. Ponadto należy zaznaczyć, że
także po uprawomocnieniu się orzeczenia kończącego postępowanie, a więc już po zwrocie akt administracyjnych
organowi, może powstać obowiązek doręczania pism i orzeczeń w formie dokumentu elektronicznego zawierającego
dane z systemu teleinformatycznego sądu. Okoliczność ewentualnego znajdowania się numeru PESEL w aktach
administracyjnych nie ma zatem przesądzającego znaczenia, gdyż wszystkie dane powinny znajdować się
w aktach sądowych.
Numer PESEL przedstawiciela ustawowego
W tym kontekście NSA wskazał, że podanie numeru PESEL przedstawiciela ustawowego realizowałoby
założenie powoływanej wyżej zmiany w zakresie ewentualnych doręczeń. Nie mając jednak podstaw do
zanegowania konieczności wskazania numeru PESEL małoletniego - skoro obowiązek ten wynika wprost
z powołanego wyżej przepisu art. 46 § 2 pkt 1 lit. b) PostAdmU, w rozpoznawanej sprawie, w ocenie NSA - zaistniały
przesłanki uzasadniające uwzględnienie zażalenia.
Jak wynika z akt sprawy i jak słusznie podniosła Skarżąca w zażaleniu, była ona adresatką zaskarżanej Decyzji jako
K.M., nie jako przedstawiciel ustawowy Małoletniego. K.M. jest także wnoszącą skargę na Decyzję Prezesa ZUS.
WSA w Warszawie, do którego bezpośrednio została wniesiona skarga, przekazał skargę K.M. organowi
(zarządzenie z 24.3.2022 r.).
Po otrzymaniu odpowiedzi na skargę i akt sprawy, Przewodniczący Wydziału II WSA w Warszawie wydał
zarządzenie wstępne z 9.5.2022 r., z którego wynika w punkcie IV, że Skarżąca zwolniona jest z kosztów sądowych,
zaś w punkcie V zarządzono pouczenie Skarżącej o art. 46 i 47, art. 70 § 1 i 2 oraz art. 239 § 1 pkt. 1 lit. e)
PostAdmU, w punkcie IX zarządzono wezwanie Skarżącej do usunięcia braków formalnych skargi poprzez
nadesłanie numeru PESEL Małoletniego syna, w punkcie X zarządzono zwrócenie się do Skarżącej
o ustosunkowanie się do zawartego w odpowiedzi na skargę wniosku ZUS o rozpoznanie sprawy w trybie
uproszczonym. W wykonaniu powyższego zarządzenia skierowano do K.M. łącznie trzy pisma z 13.5.2022 r., tj.:
1. wezwanie Skarżącej do ustosunkowania się do wniosku ZUS - skierowane do K.M. jako przedstawiciela
ustawowego Małoletniego;
2. wezwanie do uzupełnienia braków formalnych skargi na Decyzję Prezesa ZUS, poprzez nadesłanie numeru
PESEL Małoletniego - skierowane do K.M. (pod rygorem odrzucenia skargi lecz bez pouczenia o art. 46
PostAdmU) oraz
3. doręczenie odpisu odpowiedzi na skargę skierowane do K.M., jako przedstawiciela ustawowego Małoletniego
z pouczeniem o art. 46, art. 47, art. 70, art. 210 PostAdmU oraz pouczeniem o regulacji dotyczącej wnoszenia
pism w formie dokumentu elektronicznego. Te trzy pisma doręczono Skarżącej 28.5.2022 r. w jednej przesyłce.
Powyższe okoliczności łącznie, a więc zarówno okoliczności towarzyszące samemu doręczeniu przesyłki wzywającej
do nadesłania numeru PESEL Małoletniego syna, jak i okoliczności wniesienia skargi - na skutek skierowania decyzji
do K.M., nie jako przedstawicielki ustawowej Małoletniego, w zestawieniu z brakiem dostatecznego poinformowania
Skarżącej, iż nie jest wnoszącą skargę we własnym imieniu oraz cel wprowadzonej regulacji, powoduje, że -
niezależnie od braku reakcji na wezwanie do uzupełnienia braku formalnego - nie było podstaw do odrzucenia skargi
z powodu nieuzupełnienia braku formalnego skargi w postaci nieuzupełnienia numeru PESEL Małoletniego. Bez
wyjaśnienia Skarżącej podstaw przyjęcia, dlaczego PESEL Małoletniego był niezbędny do przyjęcia skargi do
rozpoznania, odrzucenie skargi w niniejszej sprawie było bezpodstawne. NSA nie znalazł postaw do uznania, że
odrzucenie skargi w niniejszej sprawie było usprawiedliwione.
Z powołanych przyczyn, mając na uwadze prawo strony do sądu, NSA uchylił zaskarżone postanowienie WSA
w Warszawie, na podstawie art. 185 w zw. z art. 197 § 2 PostAdmU.

Komentarz
Na gruncie stanu faktycznego zaistniałego w rozpatrywanej sprawie NSA wypowiedział się na temat jednego
z obligatoryjnych elementów każdego, pierwszego pisma wnoszonego do sądu administracyjnego, w tym także
skargi na decyzję administracyjną, jakim jest numeru PESEL strony będącej osobą fizyczną. Co do zasady wymóg
ten ma charakter bezwzględny. Co w praktyce oznacza, że wniesienie pisma niezawierającego ww. elementu
prowadzi do odrzucenia takiego pisma (skargi). NSA zwrócił jednak uwagę na okoliczność, jaką jest niemożność
nadanie skardze prawidłowego biegu wskutek niezachowania ww. warunku formalnego i wskazał, że z taką sytuacją
nie zachodzi w rozpatrywanej sprawie z uwagi na występowanie w niej w charakterze skarżącej przedstawicielki
ustawowej małoletniego. Na gruncie tej konkretnej sprawy wskazanie numeru PESEL małoletniego nie było więc -
w ocenie NSA - konieczne dla nadania skardze dalszego biegu.

Postanowienie NSA z 10.3.2023 r., III OZ 100/23,

NSA uchylił postanowienie WSA w Warszawie, ponieważ brak numeru PESEL małoletniego nie uniemożliwiał nadania skardze biegu. NSA podkreślił, że wymóg podania numeru PESEL w pierwszym piśmie ma wymiar ogólny i jest związany z możliwością doręczania elektronicznego. Decyzja NSA miała na uwadze prawo strony do sądu oraz brak podstaw do odrzucenia skargi.