Ochrona danych osobowych podczas wideokonferencji

TSUE orzekł, że sąd krajowy nie powinien stosować krajowych uregulowań dotyczących przetwarzania danych osobowych, jeśli nie spełniają warunków art. 88 RODO. Niemiecki spór dotyczył przepisów transmitujących lekcje na żywo w formie wideokonferencji bez zgody nauczycieli. Trybunał podkreślił istotę przestrzegania godności i praw pracowników w kontekście przetwarzania danych osobowych w związku z zatrudnieniem.

Tematyka: TSUE, RODO, dane osobowe, wideokonferencja, ochrona danych osobowych, zatrudnienie, przetwarzanie danych, nauczyciele, prawo pracy

TSUE orzekł, że jeżeli sąd krajowy uzna, że krajowe uregulowanie nie spełnia warunków i ograniczeń
określonych w art. 88 RODO, to nie powinien go stosować. W takiej sytuacji przetwarzanie danych
osobowych w związku z zatrudnieniem, zarówno w sektorze prywatnym, jak i publicznym, jest regulowane
bezpośrednio przepisami RODO.
Stan faktyczny
Niemiecki spór dotyczył zgodności z prawem uregulowania przewidującego transmitowanie lekcji na żywo w formie
wideokonferencji, wprowadzonego do szkół bez ustanowienia wymogu uprzedniej zgody zainteresowanych
nauczycieli. Sąd odsyłający stwierdził, że zgodnie z wolą ustawodawcy to uregulowanie należy do kategorii „bardziej
szczegółowych przepisów”, które państwa członkowskie mogą ustanowić zgodnie z art. 88 ust. 1 rozporządzenia
Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z 27.4.2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku
z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy
95/46/WE (ogólnego rozporządzenia o ochronie danych) (Dz.Urz. UE L z 2016 r. Nr 119, s. 1; dalej: RODO). Sąd ten
ma jednak wątpliwości co do zgodności tego uregulowania z wymogami ustanowionymi w art. 88 ust. 2 RODO.
Warunki określone w art. 88 ust. 2 RODO
Trybunał uznał, że szeroka wykładnia art. 88 ust. 1 RODO, w myśl której „bardziej szczegółowe przepisy”, które
państwa członkowskie mogą ustanowić w celu zapewnienia ochrony praw i wolności w przypadku przetwarzania
danych osobowych pracowników w związku z zatrudnieniem, mogą dotyczyć wszystkich pracowników, niezależnie
od charakteru stosunku prawnego łączącego ich z pracodawcą. W tych okolicznościach przetwarzanie danych
osobowych nauczycieli przy transmitowaniu na żywo prowadzonych przez nich lekcji nauczania publicznego,
takie jak rozpatrywane w postępowaniu głównym, jest objęte materialnym i podmiotowym zakresem stosowania art.
88 RODO.
Art. 88 ust. 2 RODO przewiduje, że przepisy przyjęte na podstawie art. 88 ust. 1 RODO muszą obejmować
odpowiednie i szczegółowe środki zapewniające osobie, której dane dotyczą, poszanowanie jej godności, prawnie
uzasadnionych interesów i praw podstawowych, w szczególności pod względem przejrzystości przetwarzania,
przekazywania danych osobowych w ramach grupy przedsiębiorstw lub grupy przedsiębiorców prowadzących
wspólną działalność gospodarczą, oraz systemów monitorujących w miejscu pracy. Trybunał wskazał, że z treści art.
88 RODO wynika zatem, iż art. 88 ust. 2 RODO reguluje zakres uznania państw członkowskich, które zamierzają
przyjąć „bardziej szczegółowe przepisy” na podstawie art. 88 ust. 1 RODO. Tym samym, z jednej strony te przepisy
nie mogą ograniczać się do powtórzenia przepisów RODO i powinny mieć na celu ochronę praw i wolności
pracowników w przypadku przetwarzania ich danych osobowych w związku z zatrudnieniem oraz obejmować
odpowiednie i szczegółowe środki zapewniające osobie, której dane dotyczą, poszanowanie jej godności,
prawnie uzasadnionych interesów i praw podstawowych. Z drugiej strony szczególną uwagę należy zwrócić na
przejrzystość przetwarzania, przekazywanie danych osobowych w ramach grupy przedsiębiorstw lub grupy
przedsiębiorstw prowadzących wspólną działalność gospodarczą, oraz na systemy monitorujące w miejscu pracy.
Co się tyczy kontekstu, w jaki wpisuje się art. 88 RODO, TSUE wskazał, że ten przepis należy interpretować
w świetle motywu 8 RODO, zgodnie z którym w zakresie, w jakim rozporządzenie to dopuszcza doprecyzowanie lub
zawężenie jego przepisów przez prawo państw członkowskich, państwa te mogą (o ile jest to niezbędne, by krajowe
przepisy były spójne i zrozumiałe dla osób, do których mają zastosowanie) włączyć elementy RODO do swego prawa
krajowego. Rozdziały II i III RODO ustanawiają, odpowiednio, zasady regulujące przetwarzanie danych osobowych
oraz prawa osoby, której dane dotyczą, które powinny być przestrzegane przy każdym przetwarzaniu danych
osobowych (wyrok TSUE z 24.2.2022 r., Valsts ieņēmumu dienests Przetwarzanie danych osobowych do celów
podatkowych, C-175/20,
, pkt 50). Jeśli chodzi o zasady dotyczące legalności przetwarzania, art. 6 RODO
zawiera wyczerpujący i zamknięty wykaz przypadków, w których przetwarzanie danych osobowych może zostać
uznane za zgodne z prawem.
Trybunał orzekł, że art. 88 RODO należy interpretować w ten sposób, iż uregulowanie krajowe nie może
stanowić „bardziej szczegółowego przepisu” w rozumieniu art. 88 ust. 1 RODO, jeżeli nie spełnia warunków
określonych w art. 88 ust. 2 RODO.
Konsekwencje stwierdzenia niezgodności
Trybunał przypomniał, że klauzule upoważniające przewidziane w RODO dają państwom członkowskim możliwość
ustanowienia dodatkowych – bardziej restrykcyjnych lub wprowadzających odstępstwa – uregulowań krajowych,

które pozostawiają tym państwom pewien zakres uznania co do sposobu, w jaki dane przepisy mogą być
wprowadzane w życie. Trybunał wskazał, że do sądu odsyłającego, który jako jedyny jest właściwy do dokonania
wykładni prawa krajowego, należy ocena, czy sporne uregulowanie spełnia warunki i ograniczenia określone
w art. 88 RODO.
Rzecznik generalny stwierdził w pkt. 60–62 opinii, że sporne niemieckie przepisy, które uzależniają przetwarzanie
danych osobowych pracowników od warunku, aby przetwarzanie to było niezbędne dla określonych celów
związanych z wykonywaniem stosunku pracy, wydają się powtarzać przesłankę ogólnej zgodności z prawem
przetwarzania, o której mowa już w art. 6 ust. 1 lit. b) RODO, bez dodawania bardziej szczegółowego przepisu
w rozumieniu art. 88 ust. 1 RODO. Zatem takie przepisy n ie wydają się mieć treści normatywnej właściwej dla
regulowanej dziedziny i odrębnej od przepisów ogólnych RODO. Trybunał stwierdził, że gdyby sąd odsyłający
uznał, że sporne uregulowanie nie spełnia warunków i ograniczeń określonych w art. 88 RODO, powinien on, co do
zasady, odstąpić od stosowania tych przepisów.
Trybunał przypomniał, że zgodnie z zasadą pierwszeństwa prawa UE podlegające bezpośredniemu stosowaniu
postanowienia Traktatów oraz akty wydawane przez instytucje Unii powodują bowiem w stosunku do prawa
krajowego państw członkowskich nieskuteczność z mocy prawa – ze względu na samo ich wejście w życie –
wszelkich sprzecznych z nimi przepisów prawa krajowego (wyrok TSUE z 4.2.2016 r., Ince, C-336/14,
, pkt
52).
Trybunał stwierdził, że do przetwarzania danych osobowych, takiego jak rozpatrywane w postępowaniu głównym,
mogą mieć zastosowanie art. 6 ust. 1 lit. c) i art. 6 ust. 1 lit. e) RODO, na mocy których przetwarzanie danych
osobowych jest zgodne z prawem, jeżeli jest ono niezbędne, odpowiednio, do wypełnienia obowiązku prawnego
ciążącego na administratorze lub do wykonania zadania realizowanego w interesie publicznym lub w ramach
sprawowania władzy publicznej powierzonej administratorowi. Trybunał orzekł już, iż zgodne z prawem
przetwarzanie danych osobowych przez administratorów na podstawie art. 6 ust. 1 lit. e) RODO zakłada nie tylko, że
można je uznać za wykonujące zadanie w interesie publicznym, lecz także że przetwarzanie danych osobowych
w celu wykonywania tego zadania opiera się na podstawie prawnej z art. 6 ust. 3 RODO (wyrok TSUE z 20.10.2022
r., Koalitsia „Demokratichna Bulgaria – Obedinenie”, C-306/21,
, pkt 52).
Trybunał orzekł, że art. 88 ust. 1 i 2 RODO należy interpretować w ten sposób, iż należy odstąpić od
stosowania przepisów krajowych przyjętych w celu zapewnienia ochrony praw i wolności pracowników
w zakresie przetwarzania ich danych osobowych w związku z zatrudnieniem, jeżeli te przepisy nie spełniają
warunków i ograniczeń określonych w tym art. 88 ust. 1 i 2, chyba że przepisy te stanowią podstawę prawną,
o której mowa w art. 6 ust. 3 RODO, zgodną z przewidzianymi w nim wymogami.

Komentarz
W niniejszym wyroku TSUE wyjaśnił precyzyjnie warunki, na jakich państwa członkowskie mogą przyjąć
uregulowania zgodne z wymogami ustanowionymi w art. 88 ust. 2 RODO. Oprócz tego, że te „bardziej szczegółowe
przepisy” powinny mieć treść normatywną właściwą dla regulowanej dziedziny i odrębną od przepisów ogólnych
RODO, to muszą one mieć na celu ochronę praw i wolności pracowników w zakresie przetwarzania ich danych
osobowych w związku z zatrudnieniem oraz obejmować odpowiednie, a także szczegółowe środki zapewniające
osobie, której dane dotyczą, poszanowanie jej godności, prawnie uzasadnionych interesów i praw podstawowych.
Szczególną uwagę Trybunał zwrócił w uzasadnieniu prezentowanego wyroku na przejrzystość przetwarzania,
przekazywanie danych osobowych w ramach grupy przedsiębiorstw lub grupy przedsiębiorstw prowadzących
wspólną działalność gospodarczą oraz na systemy monitorujące w miejscu pracy.
Z niniejszego wyroku wynika również, że jeżeli sąd uzna, iż przepisy krajowe dotyczące przetwarzania danych
osobowych w ramach stosunków pracy nie spełniają warunków i ograniczeń określonych w art. 88 ust. 1 i 2 RODO,
to powinien on jeszcze zbadać, czy te przepisy stanowią podstawę prawną, o której mowa w art. 6 ust. 3 RODO
w zw. z motywem 45 RODO, zgodną z wymogami przewidzianymi w RODO. Jeżeli tak jest, to zdaniem TSUE ten
sąd nie może odstąpić od stosowania przepisów krajowych.

Wyrok TSUE z 30.3.2023 r., Hauptpersonalrat der Lehrerinnen und Lehrer, C-34/21,

Wyrok TSUE precyzyjnie określa warunki, na jakich państwa członkowskie mogą przyjąć bardziej szczegółowe przepisy zgodne z art. 88 RODO. Istotne jest, aby takie uregulowania miały treść normatywną właściwą dla danej dziedziny i chroniły prawa pracowników. Wniosek z wyroku jest jasny: przepisy krajowe muszą spełniać warunki RODO, w przeciwnym razie nie powinny być stosowane.