Związek nieważności uchwały z toczącym się postępowaniem sądowym

Tematyka: nieważność uchwały, postępowanie sądowe, Komisja Egzaminacyjna, stwierdzenie nieważności, postępowanie administracyjne

W postanowieniu z 28.2.2023 r. Naczelny Sąd Administracyjny wskazał, że nadzwyczajne postępowanie
administracyjne, jakim jest stwierdzenie nieważności uchwały, pozostaje w ścisłym i bezpośrednim związku
z toczącym się postępowaniem sądowym, gdyż wyeliminowanie z obrotu prawnego zaskarżonych uchwał
w wyniku stwierdzenia ich nieważności przez Komisję Egzaminacyjną będzie implikowało umorzenie
postępowania sądowego z uwagi na brak przedmiotu zaskarżenia.
Stanowisko WSA w Warszawie
Postanowieniem z 10.11.2022 r. WSA w Warszawie zawiesił postępowanie sądowe w sprawie ze skargi P.B. (dalej:
Strona) na uchwałę Komisji Egzaminacyjnej II stopnia przy Ministrze Sprawiedliwości do spraw odwołań od uchwał
o wynikach egzaminu radcowskiego (dalej: Komisja) z 21.3.2022 r., w przedmiocie ustalenia wyniku egzaminu
radcowskiego. WSA w Warszawie wskazał, że pismem z 7.11.2022 r. Strona wniosła o zawieszenie postępowania
sądowego toczącego się w niniejszej sprawie na podstawie art. 125 § 1 pkt. 1 oraz art. 124 § 1 pkt. 6 w zw. z art. 56
ustawy z 30.8.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2023 r. poz. 259; dalej:
PostAdmU), z uwagi na zainicjowanie przez niego postępowania o stwierdzenie nieważności uchwały będącej
przedmiotem skargi w tym postępowaniu. Na potwierdzenie powołanej okoliczności Strona przedłożyła wniosek
z 2.11.2022 r. o stwierdzenie nieważności zaskarżonej uchwały wraz z poświadczeniem jego wniesienia. Wobec tego
WSA w Warszawie uznał, że zaistniały przesłanki do zawieszenia postępowania w tej sprawie. W ocenie WSA
w Warszawie toczące się nadzwyczajne postępowanie administracyjne, jakim jest stwierdzenie nieważności uchwał,
pozostaje w ścisłym i bezpośrednim związku z toczącym się postępowaniem w niniejszej sprawie. Wyeliminowanie
bowiem z obrotu prawnego zaskarżonych do WSA w Warszawie uchwał w wyniku stwierdzenia ich nieważności
przez Komisję będzie implikowało umorzenie postępowania sądowego, z uwagi na brak w postępowaniu sądowym
przedmiotu zaskarżenia.
Zażalenie
Komisja zaskarżyła zażaleniem w całości ww. postanowienie, zarzucając mu:
1. Naruszenie art. 125 § 1 pkt. 1 PostAdmU poprzez jego zastosowanie i zawieszenie niniejszego postępowania
sądowego na skutek nieuzasadnionego uznania, że rozstrzygnięcie sprawy zależy od wyniku innego toczącego
się postępowania administracyjnego, w sytuacji gdy w razie zbiegu postępowania sądowoadministracyjnego
i administracyjnego w niniejszej sprawie zawieszeniu winno ulec nie postępowanie sądowoadministracyjne, lecz
prowadzone przez Komisję;
2. Naruszenie art. 125 § 1 pkt. 1 PostAdmU oraz oceny wniosku Strony poprzez zastosowanie w/w przepisu,
w sytuacji gdy nie nakłada on obowiązku zawieszenia postępowania, stanowi jedynie fakultatywne uprawnienie
sądu;
3. Naruszenie art. 56 PostAdmU przez jego błędną wykładnię polegającą na uznaniu, że przepis ten ustanawia
pierwszeństwo postępowania administracyjnego prowadzonego w trybie nadzwyczajnym przed postępowaniem
sądowoadministracyjnym;
4. Naruszenie art. 125 § 1 pkt. 1 PostAdmU w zw. z art. 97 § 1 pkt. 4 KPA poprzez ich błędną wykładnię polegającą
na wadliwym uznaniu, że zawieszone powinno zostać postępowanie sądowoadministracyjne, w sytuacji w której
zachodzą przesłanki zawieszenia postępowania prowadzonego przez Komisję, a treść decyzji Komisji zależy od
rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego przez sąd.
Podnosząc te zarzuty, Komisja wniosła o uchylenie zaskarżonego postanowienia w całości oraz o zasądzenie na
swoją rzecz kosztów postępowania.
Stanowisko NSA
W ocenie NSA zażalenie Komisji nie znajduje usprawiedliwionych podstaw, wobec czego nie zasługuje na
uwzględnienie. Stosownie bowiem do art. 125 § 1 pkt. 1 PostAdmU sąd może zawiesić postępowanie z urzędu, jeżeli
rozstrzygnięcie sprawy zależy od wyniku innego toczącego się postępowania administracyjnego,
sądowoadministracyjnego, sądowego, przed Trybunałem Konstytucyjnym lub Trybunałem Sprawiedliwości Unii
Europejskiej. Powołany przepis ma charakter fakultatywny, co oznacza, że ocena zawieszenia pozostawiona została
uznaniu sądu, który powinien rozważyć, czy w sprawie celowe jest wstrzymywanie biegu sprawy. Przepis ten ma
zastosowanie wyłącznie wówczas, gdy sąd orzekający nie jest władny samodzielnie rozstrzygnąć zagadnienia
wstępnego, jakie wyłoniło się lub powstało w toku postępowania sądowego. Rozstrzygnięcie tego zagadnienia musi

być istotne z punktu widzenia realizacji celu postępowania sądowoadministracyjnego oraz powinno mieć bezpośredni
wpływ na wynik tego postępowania. Rozstrzygnięcie w tej drugiej sprawie tylko wtedy będzie upoważniało do
zawieszenia postępowania sądowoadministracyjnego, kiedy podjęte w niej rozstrzygnięcie będzie miało decydujące
znaczenie dla sposobu rozstrzygnięcia sprawy sądowoadministracyjnej, która ma być zawieszona (wyrok NSA
z 7.12.2021 r., II OSK 3136/19,
).
Mając na uwadze powyższe rozważania na temat możliwości zawieszenia postępowania sądowoadministracyjnego
z uwagi na zagadnienie wstępne i prawidłowego sposobu definiowania pojęcia „zagadnienie wstępne”, w świetle
stanu faktycznego sprawy i podjętych przez Stronę czynności związanych z objętymi w przedmiotowej sprawie
rozstrzygnięciami organów do spraw wyników egzaminu radcowskiego, zdaniem NSA za słuszną należy uznać
decyzję WSA w Warszawie o zawieszeniu postępowania sądowego w tej sprawie. Wobec okoliczności wszczęcie
postępowania administracyjnego o stwierdzenia nieważności zaskarżonej w niniejszej sprawie uchwały Komisji
utrzymującej w mocy uchwałę Komisji Egzaminacyjnej do przeprowadzenia egzaminu radcowskiego w 2019 r.
w Warszawie, z 24.4.2019 r. w sprawie ustalenia wyniku egzaminu radcowskiego, zasadnym jest zawieszenie
postępowania sądowego, przedmiotem którego jest kontrola sądowoadministracyjna tychże samych rozstrzygnięć
Komisji I i II stopnia. Słusznie bowiem wywodzi WSA w Warszawie, że toczące się nadzwyczajne postępowanie
administracyjne, jakim jest stwierdzenie nieważności uchwał ww. Komisji, pozostaje w ścisłym
i bezpośrednim związku z toczącym się postępowaniem w tej sprawie, gdyż wyeliminowanie z obrotu
prawnego zaskarżonych uchwał w wyniku stwierdzenia ich nieważności przez Komisję będzie implikowało
umorzenie postępowania sądowego, z uwagi na brak w postępowaniu sądowym przedmiotu zaskarżenia.
Mając powyższe na względzie, po rozpoznaniu 28.2.2023 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Gospodarczej
zażalenia Komisji na postanowienie WSA w Warszawie z 10.11.2022 r. w zakresie zawieszenia postępowania
sądowego w sprawie ze skargi P.B. Strony na uchwałę Komisji z 21.3.2022 r. w przedmiocie ustalenia wyniku
egzaminu radcowskiego, uznając za zasadne zawieszenie postępowania sądowego w przedmiotowej sprawie
w oparciu o art. 184 w zw. z art. 197 § 1 i 2 PostAdmU, NSA postanowił oddalić ww. zażalenie.

Komentarz
Mając na uwadze ustalony w sprawie, a niekwestionowany przez strony postępowania, stan faktyczny, NSA
wypowiedział się na temat relacji pomiędzy nadzwyczajnym postępowaniem administracyjnym, jakim jest
stwierdzenie nieważności uchwał (w przedmiocie ustalenia wyniku egzaminu zawodowego) z postępowaniem
sądowym w sprawie skargi na ww. uchwałę. Zdaniem NSA postępowania te - z uwagi na ich przedmiot - pozostają
we wzajemnym ścisłym i bezpośrednim związku. To z kolei w ocenie NSA powoduje konieczność zawieszenia
postępowania sądowego do czasu rozstrzygnięcia przez Komisję w zakresie nieważności przedmiotowych uchwał
w związku z zagadnieniem wstępnym. Podjęcie bowiem przez Komisję rozstrzygnięcia o stwierdzeniu nieważności
ww. uchwał jest równoznaczne z wyeliminowaniem ich z obrotu prawnego, i w konsekwencji prowadzi do umorzenia
postępowania sądowego z uwagi na jego bezprzedmiotowość.

Postanowienie NSA z 28.2.2023 r., II GZ 41/23,

Mając powyższe na względzie, po rozpoznaniu 28.2.2023 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Gospodarczej zażalenia Komisji na postanowienie WSA w Warszawie z 10.11.2022 r. w zakresie zawieszenia postępowania sądowego w sprawie ze skargi P.B. Strony na uchwałę Komisji z 21.3.2022 r. w przedmiocie ustalenia wyniku egzaminu radcowskiego, uznając za zasadne zawieszenie postępowania sądowego w przedmiotowej sprawie w oparciu o art. 184 w zw. z art. 197 § 1 i 2 PostAdmU, NSA postanowił oddalić ww. zażalenie.