Kiedy wadliwe uzasadnienie wyroku może być podstawą jego uchylenia?

Wadliwość uzasadnienia wyroku może stanowić podstawę uchylenia orzeczenia sądu administracyjnego. Analiza kontrolowanego wyroku i argumentacja skargi kasacyjnej doprowadziły do uznania skutecznego zarzutu z art. 141 § 4 PostAdmU. NSA wskazał, że brak czytelnego uzasadnienia uniemożliwia kontrolę orzeczenia oraz weryfikację stanowiska strony. Wadliwość uzasadnienia może być usprawiedliwioną podstawą skargi kasacyjnej, gdy uniemożliwia rekonstrukcję podstawy rozstrzygnięcia i nie klaruje istotnych okoliczności sprawy.

Tematyka: wadliwość uzasadnienia wyroku, uchylenie orzeczenia, skarga kasacyjna, NSA, art. 141 § 4 PostAdmU, kontrola orzeczenia, jasne uzasadnienie, interesy strony

Wadliwość uzasadnienia wyroku może stanowić przedmiot skutecznego zarzutu kasacyjnego z art. 141 § 4
PostAdmU, w sytuacji gdy to uzasadnienie nie zawiera stanowiska odnośnie do stanu faktycznego
przyjętego jako podstawa zaskarżonego rozstrzygnięcia, jak również, co jest nie mniej istotne, gdy
sporządzone jest w sposób uniemożliwiający instancyjną kontrolę zaskarżonego wyroku, a mianowicie gdy
nie daje podstaw do oceny poczynionych przez sąd wniosków co do legalności działań kontrolowanego
organu administracji.
Stan faktyczny
NSA rozpoznał skargę kasacyjną Spółki od wyroku WSA we Wrocławiu z 13.12.2019 r., IV SAB/Wr 213/19,
,
w sprawie ze skargi Spółki na bezczynność spółki komunalnej w przedmiocie udostępnienia informacji publicznej.
NSA uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania WSA.
W sprawie tej Spółka zwróciła się do spółki komunalnej o udzielenie informacji publicznej dotyczącej zamówienia
publicznego, m.in. sporządzonych w sprawie opinii prawnych.
Adresat wniosku stwierdził, że nie podziela zapatrywania wnioskodawcy co do możliwości zakwalifikowana tego
rodzaju informacji jako stanowiących informację publiczną. Zgodnie z poglądami doktryny prawa nie każda informacja
procedowana przez podmiot publiczny będzie stanowić informację publiczną. Wskazując na orzecznictwo
sądowoadministracyjne, stwierdził, że informacja publiczna dotyczy faktów, a więc stanu istniejącego w chwili
udzielenia informacji. Żądane zaś opinie prawne dotyczą informacji o stosowaniu przepisów prawa. Z uwagi na
powyższe Zamawiający nie znajduje możliwości zakwalifikowania żądanych informacji jako informacji podlegających
udostępnieniu na podstawie ustawy z 6.9.2001 r. o dostępie do informacji publicznej (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 902;
dalej: DostInfPubU).
Wnioskodawca wniósł do WSA we Wrocławiu skargę na bezczynność.
WSA we Wrocławiu w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku wyjaśnił pojęcie bezczynności oraz pojęcie informacji
publicznej i stwierdził, że sporne pozostawało, czy wnioskowana informacja dotycząca udostępnienia 3 opinii
prawnych dotyczących zatrzymania przez zamawiającego wadium jest informacją publiczną.
W ocenie Sądu istotne dla rozpoznania sprawy są okoliczności, w jakich powyższe opinie powstały, oraz fakt, że
strony są w sporze co do zwrotu wadium. Zdaniem Sądu udostępnieniu podlegają dokumenty urzędowe, zaś
niewątpliwie za takie dokumenty należy uznać także ekspertyzy lub opinie, o ile organ zobowiązany do udostępnienia
informacji publicznej zlecił ich sporządzenie w związku z wykonywaniem zadań publicznych. Zdaniem Sądu nie ulega
wątpliwości, że organ jest podmiotem zobowiązanym do udzielenia informacji publicznej, jednak w ocenie Sądu
opinie nie zostały sporządzone w celu wykonywania zadań publicznych.
Zadaniami spółki komunalnej, jaką jest zamawiający, co wynika z rejestru sądowego, jest m.in. pobór uzdatniania
i dostarczenia wody, odprowadzenia i czyszczenia ścieków. Opinie, których udostępnienia żąda skarżący, zostały
opracowane w związku z postępowaniem dotyczącym zadania publicznego budowy oczyszczalni ścieków, dokładnie
na etapie żądania przez skarżącego zwrotu wpłaconego wadium. Jak wynika z wypowiedzi stron, opinie te dotyczą
spornej kwestii pomiędzy stronami. Sąd wskazał, że to, że zostały one sporządzone, opracowane na zlecenie organu
administracji publicznej, nie jest jednoznaczne z tym, że są informacją publiczną. O tym, czy mają taki charakter, czy
są informacją publiczną i podlegają udostępnieniu w trybie DostInfPubU, decyduje cel, w jakim zostały opracowane.
Od powyższego wyroku skargę kasacyjną wywiodła Spółka.
Stanowisko NSA
NSA podał, że w skardze kasacyjnej wskazano na nieprawidłowe ustalenie, iż w sprawie przedmiotowe opinie
prawne zostały opracowane dokładnie na etapie żądania skarżącego o zwrot wadium, podczas gdy nie wynika to
z materiału zgromadzonego w sprawie, i uznanie, że nie zostały sporządzone w celu wykonywania zadań
publicznych, a ich udostępnienie pozostaje bez związku z interesem publicznym i służy interesowi prawnemu jednej
ze stron, oraz poprzez nieuwzględnienie przy rozpatrywaniu sprawy zasad słusznego interesu strony, zaufania
obywatela do organów państwa, informowania stron o okolicznościach faktycznych i prawnych.
Jednocześnie skarżący zarzucił naruszenie art. 141 § 4 ustawy z 30.8.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami
administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 259; dalej: PostAdmU), polegające na braku należytego wyjaśnienia przez

Sąd podstawy rozstrzygnięcia, gdyż uzasadnienie wyroku nie odnosi się w sposób wyczerpujący do zarzutów
podniesionych w skardze, jest lakoniczne i nie wyjaśnia w sposób odpowiedni zasadności przyjętej przez Sąd
wykładni przepisów prawa, w szczególności w zakresie art. 6 ust. 1 lit. a) DostInfPubU. Zarzut naruszenia art. 141 § 4
PostAdmU strona skarżąca kasacyjnie uzasadniła wskazaniem, że uzasadnienie wyroku nie odnosi się
w wystarczający sposób do ustaleń poczynionych przez Sąd, zarówno w zakresie stanu faktycznego, jak i do
dowodów, na podstawie których te ustalenia zostały poczynione.
Powyższe zarzuty naruszenia przepisów postępowania okazały się skuteczne.
Podstawę rozstrzygnięcia o braku bezczynności Organu stanowiło przyjęcie przez Sąd, że kluczowe dla
rozstrzygnięcia było uwzględnienie okoliczności, w jakich przedmiotowe opinie powstały, oraz fakt, że strony są
w sporze co do zwrotu wadium. Powyższe stwierdzenia, niemające co do zasady znaczenia dla rozstrzygnięcia
o bezczynności organu w udostępnieniu informacji publicznej, w zestawieniu ze stanowiskiem Sądu, że opinie „nie
zostały sporządzone w celu wykonywania zadań publicznych”, a jednocześnie „zostały opracowane w związku
z postępowaniem dotyczącym zadania publicznego” oraz następcze stwierdzenie, że o tym, czy opinie te mogą
zostać zakwalifikowane jako informacja publiczna „decyduje cel, w jakim zostały opracowane”, w istocie budzą
wątpliwości co do stanowiska zajętego przez Sąd. Stwierdzono, że opinie zlecone przez Organ dotyczą interesu
prawnego podmiotu, i dlatego w drodze DostInfPubU skarżący nie ma możliwości pozyskania informacji co do
prawnych argumentów odnośnie do określonego stanowiska przeciwnika w sprawach, która jest lub może być
przedmiotem postępowania cywilnego, zaś wniosek ma służyć interesowi prawnemu jednej ze stron.
Analiza kontrolowanego w sprawie wyroku Sądu I instancji, w kontekście zarzutów naruszenia art. 141 § 4 PostAdmU
i argumentacji skargi kasacyjnej skutkowała koniecznością uchylenia zaskarżonego wyroku. Wadliwość uzasadnienia
wyroku może stanowić przedmiot skutecznego zarzutu kasacyjnego z art. 141 § 4 PostAdmU, w sytuacji gdy
uzasadnienie to nie zawiera stanowiska odnośnie do stanu faktycznego przyjętego jako podstawa zaskarżonego
rozstrzygnięcia, jak również, co jest nie mniej istotne, gdy sporządzone jest w sposób uniemożliwiający instancyjną
kontrolę zaskarżonego wyroku, a mianowicie - gdy nie daje podstaw do oceny poczynionych przez sąd wniosków co
do legalności działań kontrolowanego organu administracji (wyrok NSA z 12.2.2015 r., II OSK 200/15,
). Do
sytuacji, w której wadliwość uzasadnienia wyroku może stanowić usprawiedliwioną podstawę skargi kasacyjnej,
należy zaliczyć zatem taką sytuację, gdy to uzasadnienie nie pozwala na kontrolę kasacyjną orzeczenia. Dzieje się
tak wówczas, gdy nie ma możliwości jednoznacznej rekonstrukcji podstawy rozstrzygnięcia, gdy lakoniczne
i ogólnikowe uzasadnienie wyroku oddalającego skargę lub uchylającego akt administracyjny pozbawiałoby stronę
informacji o przesłankach rozstrzygnięcia. Wyrok sądu I instancji nie poddaje się kontroli instancyjnej w przypadku
braku wymaganych prawem części (np. nieprzedstawienia stanu sprawy czy też niewskazania lub niewyjaśnienia
podstawy prawnej rozstrzygnięcia), a także wówczas, gdy będą one co prawda obecne, niemniej obejmować będą
treści podane w sposób niejasny, czy też nielogiczny, uniemożliwiający jednoznaczne ustalenie stanu faktycznego
i prawnego, stanowiącego podstawę kontrolowanego wyroku sądu.
W niniejszej sprawie Sąd nie zrealizował wymogu czytelnego skonstruowania uzasadnienia wyroku, nie jest
bowiem jednoznaczne, czy Sąd przyjął, że opinie prawne miały związek z wykonywaniem przez organ zadań
publicznych, czy też nie miały takiego związku.

Komentarz
Na gruncie sprawy o udostępnienie informacji publicznej NSA wskazał na zagadnienie obowiązku sądu
administracyjnego sporządzenia prawidłowego uzasadnienia orzeczenia. Wadliwość uzasadnienia, która nie daje
możliwości kontroli rozumowania przeprowadzonego przez Sąd (czyli zawierające m.in. logiczne sprzeczności) musi
stanowić podstawę uchylenia orzeczenia. Strona nie jest bowiem w stanie w takim przypadku dokonać weryfikacji
własnego stanowiska prezentowanego w sprawie. Nie ma także pewności, że Sąd w sposób prawidłowy wziął pod
uwagę wszystkie istotne dla sprawy okoliczności i dalej wywiódł z nich prawidłowe wnioski.

Wyrok NSA z 24.3.2023 r., III OSK 2679/21,

Wadliwość uzasadnienia wyroku może stanowić skuteczny zarzut kasacyjny zgodnie z art. 141 § 4 PostAdmU. NSA uchylił wyrok w sprawie udostępnienia informacji publicznej, gdyż brak czytelnego uzasadnienia uniemożliwiał kontrolę orzeczenia. Konieczność jasnego uzasadnienia orzeczenia jest kluczowa, aby strony mogły skutecznie bronić swoich interesów i mieć pewność, że Sąd uwzględnił wszystkie istotne elementy sprawy.