Motywy żądania informacji publicznej przetworzonej

Tematyka: żądanie informacji, przetworzone informacje, interes publiczny, skarga kasacyjna, prawo do informacji publicznej, badania naukowe, informacje publiczne, cel naukowy, udostępnienie informacji, decyzja administracyjna

Stosownie do art. 3 ust. 1 pkt. 1 DostInfPubU, w przypadku żądania informacji przetworzonej, jej
udostępnienie musi być szczególnie istotne dla interesu publicznego. Wówczas ważne jest, czy żądanie jest
motywowane względami prywatnymi, czy publicznymi, przy czym okoliczności te muszą być ustalone
w oparciu o zebrany w sprawie materiał dowodowy lub okoliczności niepodważane przez strony, a nie
w oparciu o domniemania lub spekulacje.
Stan faktyczny
NSA rozpoznał skargę kasacyjną od wyroku WSA w Warszawie z 11.6.2019 r., II SAB/Wa 51/19,
, w sprawie
ze skargi na bezczynność Naczelnej Rady Adwokackiej w przedmiocie rozpoznania wniosku z 4.11.2018 r.
o udzielenie informacji publicznej. Zaskarżony wyrok został uchylony, a sprawa przekazana WSA do ponownego
rozpoznania.
W sprawie tej Skarżący zwrócił się do NRA o udostępnianie informacji w zakresie:
• uchwały NRA w zakresie podziału terytorialnego kraju na okręgowe rady adwokackie;
• liczby adwokatów w Polsce;
• liczby prawników zagranicznych wpisanych na listy adwokatów zagranicznych w Polsce;
• anonimowej listy wszystkich polskich adwokatów (bez imienia i nazwiska, bez adresu zamieszkania, bez PESEL,
itp.), uwzględniającej: rok urodzenia, płeć, obywatelstwa inne niż polskie, miejscowości zameldowania, daty
ukończenia studiów wyższych, nazwy uczelni, stopnie naukowe, tytuły naukowe, biegłą znajomość języków obcych,
studia podyplomowe, staże naukowe, kursy specjalistyczne, rok zdanego egzaminu adwokackiego.
W uzasadnieniu wniosku skarżący podał, że od blisko 2 lat prowadzi badania naukowe dotyczące współpracy
międzynarodowej (obrotu zagranicznego, postępowań transgranicznych, transjurysdykcyjnych) polskich adwokatów,
radców prawnych i praktyki wymiaru sprawiedliwości w zajmowaniu się sprawami obrotu zagranicznego. Badania
mają na celu przedstawienie rekomendacji Komisji Europejskiej i polskim organom wymiaru sprawiedliwości
w zakresie koniecznych modyfikacji i ułatwień w prowadzeniu spraw transgranicznych, zarówno w zakresie prac
legislacyjnych, jak i ułatwień nieformalnych. Badania są prowadzone głównie w kontekście ułatwienia świadczenia
prawnikom usług na rynku wewnętrznym UE. Wyniki badań zostaną przedstawione także ORA, OIRP, NRA, KIRP,
sądom i indywidualnym adwokatom oraz radcom prawnym. Na ich podstawie będzie można wyciągać wnioski
i podejmować działania animujące i zmieniające krajowy i europejski system świadczenia usług prawnych w ujęciu
transgranicznym, co powinno doprowadzić do zwiększenia mobilności europejskich prawników na rynku
wewnętrznym wspólnoty europejskiej.
NRA odpowiedziała skarżącemu, że żądane informacje, chociażby ze względu, iż mają być wykorzystane do badań
naukowych, nie stanowią informacji publicznej, ponieważ skarżący powołuje się na interes subiektywny, w związku
z pracą naukową.
Skarżący złożył skargę na bezczynność.
Oddalając skargę, WSA w Warszawie odwołał się do regulacji art. 1, art. 2 ust. 1 i art. 4 ust. 1 ustawy z 6.9.2001 r.
o dostępie do informacji publicznej (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 902; dalej: DostInfPubU) wskazał, że prawo do informacji
publicznej nie jest gwarantem ochrony jednostkowych, prywatnych interesów obywateli i innych podmiotów prawa,
lecz zawsze musi się wiązać z interesem ogólnym, przez który należy rozumieć dobro publiczne, a zatem
przejrzystość państwa, jego struktury, jawność administracji i innych organów w zakresie nieobjętych tajemnicami
chronionymi zawodowo. Z punktu widzenia funkcjonalnej wykładni prawo do informacji publicznej oznacza, że prawo
to i procesowe instrumenty jego pozyskiwania wprowadzone DostInfPubU mają służyć uniwersalnemu dobru
powszechnemu, związanemu z funkcjonowaniem struktur państwowych i publicznych. Celem ustawy nie jest więc
zaspokajanie informacji, wprawdzie publicznych, lecz przeznaczonych dla celów naukowych, edukacyjnych,
zawodowych itp., bowiem nie odnoszą się do „sprawy publicznej”. Stanowisko to jest ugruntowane w judykaturze
i w doktrynie. Takie informacje mogą być uzyskiwane na zasadach przyjętych dla danego rodzaju stosunków. Tym
samym nie została spełniona przesłanka przedmiotowa z DostInfPubU.
W sprawie została wywiedziona skarga kasacyjna.

Stanowisko NSA
NSA uznał, że skarga kasacyjna jest zasadna.
Sąd wskazał, że zgodnie z art. 2 ust. 1 in principio DostInfPubU prawo dostępu do informacji publicznej przysługuje
każdemu, z zastrzeżeniem art. 5 DostInfPubU. Zgodnie z kolei z art. 2 ust. 2 DostInfPubU od osoby wykonującej
prawo do informacji publicznej nie wolno żądać wykazania interesu prawnego lub faktycznego. Na gruncie tego
przepisu w orzecznictwie wskazuje się, że ocena, czy określona informacja stanowi informację publiczną
w rozumieniu DostInfPubU nie może być odmienna w zależności od tego, kto ubiega się o jej udostępnienie.
Rozpatrując wniosek o udostępnienie informacji publicznej, właściwy podmiot nie jest upoważniony do badania
interesu prawnego, ani nawet faktycznego wnioskodawcy. Powyższe odnosi się do sytuacji, gdy wnioskodawca
zwraca się z żądaniem udzielenia mu informacji prostej (art. 2 ust. 2 DostInfPubU). Wtedy to wniosek „każdego” (art.
2 ust. 1 DostInfPubU) o udostępnienie informacji publicznej jest wnioskiem podmiotu publicznego prawa
podmiotowego o udostępnienie informacji publicznej, a zatem z istoty swojej skierowany jest na realizację tego
prawa, a więc i będącego jego istotnym elementem interesu prawnego, który - jako właśnie interes prawny - jest
obiektywnym interesem indywidualnym.
Inna jest natomiast sytuacja w przypadku żądania informacji przetworzonej, kiedy to stosownie do art. 3 ust. 1 pkt. 1
DostInfPubU udostępnienie jej musi być szczególnie istotne dla interesu publicznego. Wówczas ważne jest, czy
żądanie jest motywowane względami prywatnymi, czy publicznymi, przy czym okoliczności te muszą być ustalone
w oparciu o zebrany w sprawie materiał dowodowy lub okoliczności niepodważane przez strony, a nie w oparciu
o domniemania lub spekulacje. Co istotne, jeżeli organ uzna, że w sprawie wystąpiła przesłanka przemawiająca za
istnieniem szczególnej istotności dla interesu publicznego, powinien udzielić żądanej informacji. Jeżeli natomiast
uzna, że w sprawie przesłanka ta nie wystąpiła, powinien na podstawie art. 16 ust. 1 DostInfPubU wydać decyzję
o odmowie udostępnienia żądanej informacji.
W okolicznościach niniejszej sprawy Sąd I instancji oddalił skargę na bezczynność, nie przyjmując jednak żadnej
kwalifikacji, czy żądana informacja miała charakter informacji prostej czy przetworzonej. Co prawda, jak wynika
z uzasadnienia skarżonego wyroku, Sąd ten wskazywał, że nie jest wymagane wykazanie interesu prawnego ani
celu, w jakim informacja zostanie wykorzystana, oraz na odmienność sytuacji w przypadku żądania informacji
przetworzonej, jednakże w żaden sposób nie odniósł tego do złożonego w sprawie wniosku o udzielenie informacji
publicznej. WSA nie dokonał nawet ustalenia, czy żądane informacje stanowią informację publiczną, ale przyjął
a priori, że skoro żądana informacja jest potrzebna wnioskodawcy do badań naukowych, to takie żądanie wykracza
poza cele prawa do informacji publicznej. Sąd ten nie odniósł się również do tego, czy rozpatrzenie wniosku
wymagało przez Organ wydania decyzji administracyjnej.
WSA nie wykazał żadnych okoliczności ustawowych przemawiających za możliwością ograniczenia prawa dostępu
do informacji publicznej oraz za tym, że w niniejszej sprawie Organ nie pozostawał w bezczynności. Brak odniesienia
się do powyższych kwestii przez WSA czyniło niemożliwym przeprowadzenie w tym zakresie przez NSA kontroli
kasacyjnej.

Komentarz
Powszechnym praktycznym problemem w udostępnianiu informacji publicznej jest ustalenie, czy w tym trybie należy
udostępniać informacje do celów naukowych. Niektóre organy nie upatrują w tym troski o dobro publiczne (sprawa
publiczna), ale jedynie zaspokojenie swoich prywatnych interesów. Nie temu jednakże służą przepisy DostInfPubU.
Z tej przyczyny następuje negatywne rozpoznanie wniosku o udostępnienie informacji publicznej. Takie działanie nie
zawsze jest prawidłowe, chociażby ze względów proceduralnych. Jeżeli dana informacja ma charakter prosty, to nie
można badać celu jej uzyskania. Istnienie określonego interesu przy uzyskaniu informacji publicznej musi wynikać
w razie zakwalifikowania jej jako informacji przetworzonej. Takie ustalenie nie miało miejsca w niniejszej sprawie.
Pierwszym działaniem organu w podobnych sprawach powinno być zatem ustalenie, z jakiego rodzaju informacją
mamy do czynienia. Dopiero wówczas można badać, po co wnioskodawcy określone dane.

Wyrok NSA z 2.3.2023 r., III OSK 2215/21,

Powszechnym praktycznym problemem w udostępnianiu informacji publicznej jest ustalenie, czy w tym trybie należy udostępniać informacje do celów naukowych. Niektóre organy nie upatrują w tym troski o dobro publiczne (sprawa publiczna), ale jedynie zaspokojenie swoich prywatnych interesów. Nie temu jednakże służą przepisy DostInfPubU. Z tej przyczyny następuje negatywne rozpoznanie wniosku o udostępnienie informacji publicznej. Takie działanie nie zawsze jest prawidłowe, chociażby ze względów proceduralnych.