Ochrona antyspamowa nie może ograniczać dostępu do informacji publicznej

WSA w Gorzowie Wielkopolskim orzekł, że organ powinien zapewnić bezproblemowy i niezwłoczny odbiór podań przesyłanych drogą elektroniczną poprzez odpowiednią konfigurację poczty oraz obsługę techniczną. Stanowisko WSA wymaga od organów rzetelnego rozpatrywania wniosków o udostępnienie informacji publicznej i zaznacza, że nieodebranie wiadomości e-mail nie zwalnia organu z obowiązku udzielenia odpowiedzi. Prezentowany wyrok podkreśla konieczność skutecznej organizacji pracy organów publicznych w zakresie komunikacji z obywatelami.

Tematyka: WSA Gorzów Wielkopolski, ochrona antyspamowa, informacja publiczna, konfiguracja poczty, udzielenie informacji, skarga, bezczynność organu, Dostęp do Informacji Publicznej, wyrok sądu

Bez wątpienia obowiązkiem organu jest taka konfiguracja poczty elektronicznej, w tym filtrów
antyspamowych, oraz takie zorganizowanie obsługi technicznej poczty elektronicznej, aby zapewnić
bezproblemowy i niezwłoczny odbiór podań przesyłanych na ten adres – orzekł WSA w Gorzowie
Wielkopolskim.
Opis okoliczności faktycznych
P.W. (dalej: skarżący) drogą elektroniczną w formie wiadomości e-mail złożył do organu, Dyrektora Niepublicznego
Językowego Przedszkola (...), wniosek o udzielenie informacji publicznej poprzez udostępnienie informacji
wskazanych we wniosku. Następnie skarżący, pismem, które wpłynęło do WSA w listopadzie 2022 r. wniósł skargę
na bezczynność organu w zakresie rozpoznania wniosku, wskazując, że informacja nieudostępniona w Biuletynie
Informacji Publicznej jest udostępniana na wniosek bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w ciągu 14 dni od dnia
złożenia wniosku, przez brak zastosowania, polegający na niezrealizowaniu wniosku o udostępnienie informacji
publicznej. Uzasadniając skargę, skarżący wskazał, że 22.7.2022 r. złożył wniosek o udostępnienie ww. informacji
publicznych, i pomimo upływu 14 dni od dnia złożenia wniosku organ nie udzielił jakiekolwiek odpowiedzi.
Stanowisko Organu
W odpowiedzi na skargę organ wyjaśnił, że skarżący przesłał e-mail z wnioskiem o udostępnienie informacji
publicznej 22.7.2022 r. N ie można było go jednak odczytać, ponieważ zapisał się on w wiadomościach
elektronicznych - spam. Organ wskazał ponadto, że wniosek wpłynął do niego w okresie, kiedy przedszkole było
nieczynne z powodu przerwy wakacyjnej, a osoba odpowiedzialna była na urlopie. Organ wskazał ponadto, że
o korespondencji od skarżącego dowiedział się 11.8.2022 r., w momencie otrzymania drugiego e-maila o złożeniu
skargi na bezczynność. Po otrzymaniu tej wiadomości, 17.8.2022 r. przesłał skarżącemu wszelkie informacje, o które
ten wnioskował.
Stanowisko WSA
WSA po rozpoznaniu skargi P.W. zobowiązał organ do rozpoznania wniosku skarżącego w terminie 14 dni od dnia
doręczenia akt wraz z prawomocnym wyrokiem oraz stwierdził, że organ dopuścił się bezczynności, która nie miała
miejsca z rażącym naruszeniem prawa. Sąd zważył, że w przypadku skierowania pisemnego wniosku o udzielenie
informacji publicznej podmiot, do którego taki wniosek został skierowany, może dokonać następujących działań:
udzielić informacji publicznej, gdy jest jej dysponentem oraz nie zachodzą okoliczności wyłączające możliwość jej
udzielenia w formie czynności materialno-technicznej; poinformować wnioskodawcę, że jego wniosek nie znajduje
podstawy w przepisach ustawy z 6.9.2001 r. o dostępie do informacji publicznej (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 902; dalej:
DostInfPubU), gdyż żądanie nie dotyczy informacji mających charakter informacji publicznej; wskazać, że organ nie
jest dysponentem informacji, o których udzielenie zwrócił się wnioskodawca (art. 4 ust. 3 DostInfPubU);
poinformować stronę, że w sprawie obowiązuje inny tryb udzielenia informacji, niż ten, w którym strona się zwróciła
(art. 1 ust. 2 DostInfPubU); odmówić udostępnienia informacji lub umorzyć postępowanie w formie decyzji
administracyjnej; odmówić w drodze decyzji udostępnienia informacji publicznej przetworzonej w związku
z niespełnieniem przez stronę warunku wskazanego w art. 3 DostInfPubU. Przy czym działań tych należy dokonać co
do zasady w terminie 14 dni od dnia złożenia wniosku.
Prawo do informacji publicznej nie ma charakteru bezwzględnego. WSA podkreślił, że w orzecznictwie sądów
administracyjnych jednolicie przyjmuje się, iż dla prawidłowego rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawy ze skargi na
bezczynność organu w udostępnieniu informacji publicznej niezbędne jest uprzednie przesądzenie, czy żądana
informacja jest w ogóle informacją publiczną, a adresat wniosku należy do kręgu podmiotów zobowiązanych do
udzielenia takiej informacji. W sprawie nie wzbudziło ani sporu między stronami, ani wątpliwości Sądu, że organ jest
podmiotem zobowiązanym do udostępnienia informacji publicznej. W orzecznictwie sądowym wskazuje się, że to na
organie ciąży obowiązek prawidłowego zakwalifikowania wniosku i rozpoznania go we właściwym trybie. Sąd bada
jedynie, czy zachowanie adresata wniosku może być uznane za jego załatwienie - poprzez udzielenie całości
wnioskowanej informacji, poprzez powiadomienie pismem, że żądana informacja nie jest informacją publiczną,
względnie poprzez udzielenie odpowiedzi o braku posiadania żądanej informacji z podaniem przyczyny. W przypadku
gdy zachowanie adresata wniosku odpowiada któremuś z rodzajów wymienionych zachowań, Sąd oddala skargę.
W przypadku odpowiedzi negatywnej, zobowiązuje adresata wniosku do jego załatwienia, nie wskazując, w jaki
sposób ma to zostać dokonane. Udzielenie informacji niepełnej, jak i niezgodnej z treścią żądania, należy oceniać
jako bezczynność adresata wniosku o udostępnienie informacji publicznej.

Nie przesądzając w rozpoznawanej sprawie o walorze żądanych informacji, należy stwierdzić, że odpowiedź organu
udzielona skarżącemu 17.8.2022 r. była niewystarczająca. Należy bowiem wskazać, że wniosek skarżącego z lipca
2022 r. składał się z 3 punktów. Tymczasem organ we wskazanym w art. 13 DostInfPubU terminie nie załatwił
wniosku skarżącego przez udzielenie informacji lub odmowę jej udzielenia, wyrażoną w odpowiedniej procesowo
formie. Organ bowiem nie udzielił odpowiedzi na konkretne pytania sformułowane we wniosku, częściowo przekazał
informację i dokumenty. Jak już powyżej wskazano, zarówno udzielenie informacji niepełnej, jak i niezgodnej z treścią
żądania, należy oceniać jako bezczynność adresata wniosku o udostępnienie informacji publicznej. O braku
bezczynności w załatwieniu sprawy, jak podkreśla się w orzecznictwie, nie może przesądzać jakakolwiek odpowiedź
zredagowana przez adresata wniosku. Nie do zaakceptowania jest bowiem stanowisko, że niezależnie od treści
i formy udzielonej odpowiedzi, jakikolwiek przejaw działania ze strony podmiotu zobowiązanego w sprawie udzielenia
informacji wyklucza zarzut bezczynności. W rozpoznawanej sprawie stan bezczynności organu nie ustał po
wniesieniu skargi, ani na dzień orzekania.
W tym miejscu należy odnieść się do twierdzeń organu, że wniosek skarżącego trafił do folderu spam. Z dołączonego
do skargi wydruku z poczty elektronicznej skarżącego wynika, że wniosek o udzielenie informacji publicznej został
wysłany na prawidłowy i aktualny e-mail podmiotu zobowiązanego. Bez wątpienia obowiązkiem organu jest taka
konfiguracja poczty elektronicznej, w tym filtrów antyspamowych, oraz takie zorganizowanie obsługi
technicznej poczty elektronicznej, aby zapewnić bezproblemowy i niezwłoczny odbiór przesyłanych na ten
adres podań. Dlatego też, skoro strona skarżąca przesłała wniosek o udostępnienie informacji publicznej na podany
przez organ do powszechnej wiadomości adres poczty elektronicznej, to oznacza, że obowiązkiem tego organu było
odebranie tej wiadomości i udzielenie na nią odpowiedzi w terminie i w sposób określony w przepisach DostInfPubU.
Skarżący miał prawo działać w zaufaniu do władzy publicznej i oczekiwać, że skoro organ podaje do
publicznej wiadomości adres swojej poczty elektronicznej, to będzie odbierał e-maile skierowane na ten
adres. W konsekwencji ryzyko nieodebrania przez organ wysłanego do niego przy użyciu poczty
elektronicznej e-maila, skierowanego na oficjalnie podany adres poczty elektronicznej, obciąża ten organ,
a nie podmiot składający wniosek, i świadczyć może jedynie o wadliwej organizacji pracy organu lub
nieprawidłowym skonfigurowaniu jego poczty elektronicznej. W takiej sytuacji, jak przyjmuje się
w orzecznictwie, wystarczającym dowodem wysłania wiadomości zawierającej wniosek o informację publiczną jest
wydruk z poczty elektronicznej nadawcy.

Komentarz
Wyrok prezentuje stanowisko orzecznicze, zgodnie z którym skutki trudności, błędów czy nieprawidłowości
w zakresie kształtowania i obsługiwania przez organy administracji publicznej oficjalnych systemów służących do
komunikacji z tymi organami nie mogą być przerzucane na korzystających z tych systemów obywateli, ponieważ
narusza to konstytucyjną zasadę zaufania do organów władzy państwowej. Jednostka ma prawo oczekiwać, że skoro
organ podaje do publicznej wiadomości adres swojej poczty elektronicznej, to będzie odbierał listy skierowane na ten
adres (w tym także te trafiające do skrzynki spam). Odmienne zapatrywanie, zaprezentowane w niniejszym
postępowaniu przez organ, czyniłoby w praktyce iluzorycznym prawo do wnioskowania o informację publiczną
za pomocą poczty elektronicznej (e-mail), którego skuteczność zależna byłaby od arbitralnej woli organu.

Wyrok WSA w Gorzowie Wielkopolskim z 26.4.2023 r., II SAB/Go 2/23,

Wyrok WSA w Gorzowie Wielkopolskim z 26.4.2023 r. II SAB/Go 2/23 podkreśla konstytucyjne prawo obywateli do oczekiwania rzetelnego i skutecznego działania organów władzy publicznej przy udzielaniu informacji publicznej. Zdaniem sądu, trudności techniczne czy błędy organizacyjne organów nie mogą być przerzucane na obywateli, co byłoby sprzeczne z zasadą zaufania do władzy publicznej.